Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Καλησπέρα σας. Τελείωσε το Eurogroup, πήρε λίγο παραπάνω χρόνο από ό,τι υπολογίζαμε. Αλλά τελείωσε με πολύ καλό τρόπο. Είχαμε πει εδώ και πάρα πολύ καιρό ότι υπήρχαν τέσσερα κομμάτια του παζλ και αυτά τα τέσσερα έπρεπε να «δέσουν» σήμερα, στις 21 Ιουνίου. Και τα τέσσερα παρουσιάστηκαν εδώ, και τα τέσσερα έληξαν.
Το πρώτο κομμάτι του παζλ ήταν η ολοκλήρωση της 4ης αξιολόγησης. Όπως ξέρετε και από το ανακοινωθέν, το Eurogroup χαιρετίζει ότι τελειώσαμε και τα 88 προαπαιτούμενα.
Το δεύτερο κομμάτι του παζλ ήταν η ολιστική στρατηγική, όπου και πάλι το Eurogroup, χαιρετίζει αυτή τη στρατηγική για το ότι θα βοηθήσει την Ελλάδα να μπορεί όχι μόνο να έχει καλούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά αυτοί οι ρυθμοί να είναι και βιώσιμοι.
Το τρίτο κομμάτι του παζλ, που έληξε πάλι σήμερα, είναι το πρόγραμμα μεταμνημονιακής παρακολούθησης. Ακούσατε και τις δηλώσεις του Mario Centeno και του Pierre Moscovici, που ξεκαθάρισαν ότι δεν πρόκειται για 4ο μνημόνιο, ότι αυτά τα πράγματα που είναι εκεί, μέσα στη μεταμνημονιακή παρακολούθηση είναι πράγματα που είτε είναι στο δικό μας αναπτυξιακό σχέδιο είτε είναι πράγματα που βγαίνουν από το 3ο πρόγραμμα. Δεν έχει κανέναν νέο όρο.
Και το τέταρτο κομμάτι, που ήταν αυτό που συζητήθηκε πιο πολύ, τα άλλα είχαν λυθεί, ήταν η συμφωνία για το χρέος. Ακούσατε από την Christine Lagarde να λέει ότι είναι “A momentous moment”, μια ιστορική στιγμή. Ακούσατε και τα λόγια του Pierre Moscovici και του Klaus Regling και του Mario Centeno για το πόσο σημαντικό και οι τέσσερις θεωρούν αυτό το Eurogroup. Αυτό που πήραμε για το χρέος είναι να πάνε άμεσα 10 χρόνια πίσω οι πληρωμές τόκων και να πάνε άμεσα 10 χρόνια πίσω οι επεκτάσεις των ωριμάνσεων των ομολόγων μας, συν αυτό που πήραμε έξτρα από ό,τι περιμέναμε για το buffer.
Αυτά τα άμεσα μέτρα για το χρέος είναι εξαιρετικά σημαντικά και νομίζω ότι σημαίνει ότι μπορούμε να κοιτάξουμε την περίοδο μετά από τις 21 Αυγούστου με αισιοδοξία. Συγχρόνως, το ανακοινωθέν του Eurogroup μιλάει και για το μακροπρόθεσμο και λέει ότι θα συνεχίζουν να παρακολουθούν την εξέλιξη του ελληνικού χρέους και άρα θα είναι έτοιμοι να πάρουν και νέα μέτρα, (σ.σ. για το χρέος) αν χρειαστούν αυτά τα νέα μέτρα.
Η ερώτηση είναι, και άκουσα μια ερώτηση από κάποιον δημοσιογράφο, αν άξιζε τον κόπο νομίζω ρώτησε, μετά από τρία μνημόνια και οχτώ χρόνια. Πρέπει να πω ότι η ελληνική κυβέρνηση είναι ευχαριστημένη με αυτή τη συμφωνία. Θεωρούμε ότι το χρέος πια είναι βιώσιμο, ότι μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στις αγορές, ότι μπορούμε να βγούμε, με την παρακολούθηση και με τη συνέχιση κάποιων μεταρρυθμίσεων, αλλά συγχρόνως, αυτή τουλάχιστον η κυβέρνηση δεν ξεχνάει ποτέ και δεν θα ξεχάσει ποτέ τι πέρασε ο ελληνικός λαός αυτά τα οχτώ χρόνια.
Και ξέρουμε ότι για να αξίζει τον κόπο, για να πω την ερώτηση πάλι, θα πρέπει πολύ γρήγορα αυτός ο λαός να δει πρακτικά αποτελέσματα από αυτή την καλή συμφωνία. Πρέπει να αισθανθεί ότι όντως η περηφάνια αυτού του λαού επιστρέφει, γιατί στέκεται στα δικά του πόδια, αλλά συγχρόνως πρέπει να το δει και στην τσέπη του ότι αυτή η ανάπτυξη δεν θα είναι μια ανάπτυξη για τους λίγους, αλλά θα είναι μια ανάπτυξη που θα συμμετέχουν όλοι και όλες. Και αυτή είναι η υπόσχεση που δίνει η ελληνική κυβέρνηση για το μέλλον.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.
Ν. ΧΡΥΣΟΛΩΡΑΣ (Bloomberg): Έχετε σαφή εικόνα για το μέχρι πότε καλύπτονται οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας με την εκταμίευση που αποφασίστηκε σήμερα και με την περίοδο χάριτος που δόθηκε, πόσο μπορεί να μας κρατήσει αυτό το cash buffer;
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Το ερώτημα λοιπόν είναι πόσα χρόνια μπορεί να καλύψει αυτό το buffer τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας και η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι τουλάχιστον 22 μήνες και ανάλογα με ορισμένες άλλες υποθέσεις, ανάλογα με το τι θα συμβεί, θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετά περισσότερο .
E. MORRIS (E-Observer): Ευχαριστώ. Ο Επίτροπος Moscovici δήλωσε ότι η ελληνική κρίση τελειώνει εδώ, απόψε. Συμφωνείτε με αυτό και νομίζετε ότι το όλο πακέτο είναι αρκετό για να δείτε το τέλος της κρίσης ή νομίζετε ότι υπάρχει και κάτι άλλο που θα περιμένατε από τη συμφωνία απόψε;
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Λοιπόν, πάντα θα περίμενα περισσότερα και πάντα θα αναμένατε και εσείς από εμένα να περιμένω περισσότερα. Θα ήμουν πολύ ευχαριστημένος εάν είχαν διαγράψει 300 δισεκατομμύρια ευρώ από το ελληνικό χρέος, αλλά δεν πίστευα ότι ήταν πολύ ρεαλιστικό στην αρχή της συνάντησης σήμερα.
Πιστεύω λοιπόν ότι είμαι χαρούμενος, νομίζω ότι είναι το τέλος της ελληνικής κρίσης, νομίζω ότι η Ελλάδα γυρίζει σελίδα, νομίζω ότι έχει όλα τα δομικά στοιχεία για να αφήσει το πρόγραμμα με τη σιγουριά του ότι μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στις αγορές, ότι μπορούμε να υλοποιήσουμε την αναπτυξιακή μας στρατηγική και να στρέψουμε την ατζέντα μας μακριά από μια δημοσιονομική προσαρμογή, η οποία έχει ολοκληρωθεί, και προς την ανάπτυξη. Πιστεύω λοιπόν ότι είναι μια ιστορική στιγμή, όπως λέει ο κόσμος, μία σημαντική στιγμή και βεβαίως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε δουλειά να κάνουμε για αυτή.
Υπάρχει δουλειά που πρέπει να γίνει σε όλες τις χώρες και σε ολόκληρη την ευρωζώνη και στην ίδια την ευρωζώνη, αλλά είμαστε σε σημείο καμπής, οι άνθρωποι θα δουν τη σημερινή μέρα ως μια ιστορική ημέρα, αν και κατά την άποψή μου η ιστορική ημέρα ήταν επίσης και αυτή του Eurogroup του Ιουνίου του 2017, διότι σε εκείνο το Eurogroup καθορίστηκαν οι βασικές παράμετροι. Σήμερα, μεταξύ του μηδέν και των δεκαπέντε καταλήξαμε στα δέκα χρόνια (σ.σ. επεκτάσεων). Έτσι, σε όλα τα θέματα που συζητήθηκαν, στις παραμέτρους του Ιουνίου του 2017, σήμερα προσδιορίσαμε πραγματικά τα αληθινά νούμερα.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπουργέ, σήμερα ακούσαμε μια λύση συνολική για τη μεταμνημονιακή Ελλάδα και θέλω να σας ρωτήσω αν είναι η στιγμή, αν έχει έρθει η ώρα να βγει η Ελλάδα στις αγορές. Τι εννοώ: Εάν είναι αξιόπιστη αυτή η λύση. Γιατί αυτό αναζητούσαμε όλο αυτόν τον καιρό, να μπορεί η Ελλάδα να σταθεί μόνη της στα πόδια της, να βγει στις αγορές και να πετύχει ένα καλό επιτόκιο.
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Λοιπόν, το ζήτημα της εξόδου της Ελλάδας στις αγορές στο μέλλον, όπως ξέρετε, έχουμε ήδη κάνει δυόμιση επιτυχημένες προσπάθειες, δύο για νέα χρήματα και μία που αποτελούσε περισσότερο άσκηση διαχείρισης χρεών, η οποία ήταν πολύ σημαντική επειδή καθιστούσε τα ομόλογα μας πιο ελκυστικά για μελλοντικές εκδόσεις ομολόγων. (σ.σ. Το ζήτημα της εξόδου) είναι κάτι που δεν πρέπει να εξετάζεται μόνο βραχυπρόθεσμα.
Έχουμε δώσει οδηγίες στον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους ότι μέσα σε ένα -ενάμισι χρόνο, αρχής γενομένης από τον Ιούνιο του 2017, πρέπει να βγούμε στις αγορές τέσσερις-πέντε φορές τα επόμενα δύο χρόνια, αλλά το πότε το χρονοδιάγραμμα είναι σωστό, είναι ένα τεχνοκρατικό ζήτημα, δεν είναι πολιτικό ζήτημα για να το αποφασίσει ο Υπουργός Οικονομικών και έχουμε πλήρη εμπιστοσύνη στον ΟΔΔΗΧ ότι θα μπορέσουμε να έχουμε πρόσβαση πολύ σύντομα, αλλά το πότε θα γίνει αυτό, είναι δική τους απόφαση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ (CNA): Κύριε Υπουργέ, η μεγαλύτερη απόκλιση των αποπληρωμών για τα επόμενα χρόνια μετά το 2019 είναι τα ποσά που οφείλουμε στο ΔΝΤ. Αναρωτιόμουν λοιπόν αν θα χρησιμοποιήσετε μερικά χρήματα από το buffer στην τελευταία δόση για να εξοφλήσετε πρόωρα το ΔΝΤ, προκειμένου να απαλλαγείτε από τα υψηλά επιτόκια και τη βραχυπρόθεσμη φύση αυτών των δανείων. Θα το κάνετε ή όχι;
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Λοιπόν, το buffer που διαθέτουμε πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε το προφίλ χρέους μας τα επόμενα χρόνια. Το πώς ακριβώς θα το κάνουμε αυτό εξαρτάται από τις συνθήκες που προκύπτουν, επομένως δεν έχουμε προς το παρόν κανένα σχέδιο πώς θα χρησιμοποιηθεί το εν λόγω buffer, αλλά θα χρησιμοποιηθεί με τρόπο που θα μειώσει το βάρος της χρηματοδότησης για την ελληνική οικονομία κατά τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Μπορείτε να το πληρώσετε νωρίτερα ή μπορείτε να πληρώσετε μόνο όταν το ομόλογο ωριμάσει, υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε το προφίλ του ελληνικού χρέους.
Δεν ξέρω αν ο Γιώργος (σσ Χουλιαράκης) θα ήθελε να προσθέσει κάτι σε αυτό το θέμα.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Όχι, δεν έχω πολλά να προσθέσω, αλλά νομίζω ότι είναι μια πιθανότητα. Μπορούμε είτε να αγοράσουμε το χρέος του ΔΝΤ είτε το χρέος της ταμειακής διευκόλυνσης νωρίτερα από ό, τι είχε προγραμματιστεί ή μπορούμε απλώς να το αφήσουμε να ωριμάσει και να πληρωθεί όταν έρθει η ώρα. Και στις δύο περιπτώσεις, επειδή το buffer έχει ευνοϊκούς όρους, ισοδυναμεί με την αναδιάρθρωση, την αναδιάρθρωση του χρέους.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ήθελα να σας ρωτήσω για τον λεγόμενο γαλλικό μηχανισμό που συζητάτε για όλους αυτούς τους μήνες, κάτι που δεν βλέπω στη δήλωση, και θα ήθελα να ρωτήσω αν μπορείτε να μας δώσετε περισσότερες πληροφορίες για το τι συνέβη και γιατί δεν περιλαμβάνεται. Και όσον αφορά τη βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα, καταλαβαίνω ότι, αντί του γαλλικού μηχανισμού, έχετε τη συμφωνία του Μαΐου του 2016 για έναν μηχανισμό έκτακτης ανάγκης, ο οποίος ακούγεται κάπως ασαφής και αναρωτιόμουν αν ανησυχείτε για τη βιωσιμότητα μακροπρόθεσμα, όπως επίσης εξέφρασε η κυρία Lagarde.
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Λοιπόν, από τον Ιούνιο του 2017 και μετά, θεωρήσαμε ότι υπήρχαν τρεις πυλώνες, εννοώ ότι υπήρχαν και τα κέρδη του SMP/ANFA, αλλά οι τρεις κύριοι πυλώνες ήταν όπως λέτε ο γαλλικός μηχανισμός, οι επεκτάσεις, τόσο τα επιτόκια όσο και οι διάρκειες ωρίμανσης, και ο τρίτος πυλώνας ήταν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα και τα χρήματα του buffer. Αυτοί ήταν οι τρεις πυλώνες που θα έδιναν εμπιστοσύνη στις αγορές.
Είναι αλήθεια ότι ο μηχανισμός δεν έχει πρωταρχικό ρόλο και νομίζω ότι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα χρόνια επέκτασης ήταν περισσότερα από όσα πρόβλεπαν οι περισσότεροι δημοσιογράφοι. Έτσι, υπήρχαν πολλοί τρόποι, εννοώ ότι υπάρχουν πολλά στοιχεία σε αυτό το πακέτο και υπήρχαν πολλοί τρόποι με τους οποίους θα μπορούσαν να συνδυαστούν για να καταστήσουν το ελληνικό χρέος βιώσιμο. Έτσι, έχετε δίκιο, ο τρόπος που επελέγη επαφίεται λιγότερο ή σχεδόν καθόλου στον μηχανισμό. Αφορά περισσότερο τις επεκτάσεις, οι οποίες είναι υψηλότερες από αυτές που είχαν προβλεφθεί, πλησιέστερες στο 15 από το 0, και παράλληλα αντί του γαλλικού μηχανισμού, έχουμε αυτή τη δέσμευση να συνεχίσουμε να παρακολουθούμε το ελληνικό χρέος και να διασφαλίσουμε ότι οι παράμετροι που συμφωνήθηκαν το 2017, ότι οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης δεν θα πρέπει να υπερβαίνουν το 15% μέχρι το 2030 και το 20% αργότερα, τουλάχιστον θα τηρούνται.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Υπουργέ, ο στόχος για το πλεόνασμα καθορίζεται στο 2,2%. Ανησυχείτε μήπως είναι μακροπρόθεσμα περιοριστικός για την ανάπτυξη και υπήρξε κάποια διαπραγμάτευση για το συγκεκριμένο ζήτημα; Ευχαριστώ.
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Λοιπόν, για το 2,2% στη δήλωση του Ιουνίου του 2017 αναφέραμε πάνω από 2%, αλλά κοντά σε αυτό, έτσι το 2,2% είναι αρκετά κοντά στο 2%.
Προφανώς, θα είμαστε πολύ πιο ευτυχισμένοι με χαμηλότερο στόχο δημοσιονομικού πλεονάσματος, αλλά δεν είναι τόσο μακριά από αυτό που θα ήταν, στην πραγματικότητα ίσως να είναι μικρότερο από αυτό που θα ήταν αν ακολουθούσαμε ακριβώς τα “Six-Pack” “Two-Pack”. Πιστεύουμε λοιπόν ότι είναι μια δύσκολη απαίτηση, αλλά νομίζω, όπως είπα στην προηγούμενη ερώτηση, πρέπει να αντιληφθείτε το πακέτο ως ένα σύνολο.
Τελευταία ερώτηση.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μια ερώτηση σε σχέση με αυτό που είπατε ότι θα αξίζει τελικά τον κόπο, αν ο ελληνικός λαός νιώσει στην καθημερινότητά του και στην τσέπη του ότι άξιζε, ότι είχε αποτέλεσμα αυτή η συμφωνία. Θα μπορούσατε να μας εξηγήσετε πώς θα μπορούσε αυτό να γίνει στην πράξη;
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Θα γίνει στην πράξη με πολλούς τρόπους. Πρώτον, γιατί θα δει ότι η ατζέντα αλλάζει από μια ατζέντα που είσαι σε πρόγραμμα και έρχονται συνεχώς οι θεσμοί και συζητάνε για τις λεπτομέρειες της πολιτικής, άρα έχει μεγαλύτερη διακριτική ευχέρεια η ελληνική κυβέρνηση να ασκήσει πολιτική.
Δεύτερον, γιατί θα υπάρχει η ολιστική στρατηγική ανάπτυξης. Τρίτον, γιατί ακόμα και με τα ψηλά πλεονάσματα που συζητήσαμε και στην προηγούμενη ερώτηση, όπως εξήγησε επανειλημμένα ο Γιώργος Χουλιαράκης στη συζήτηση για το μεσοπρόθεσμο, υπάρχει και δημοσιονομικός χώρος για μόνιμα εκ των προτέρων μέτρα.
Άρα, ενώ το επίπεδο της λιτότητας παραμένει στο επίπεδο που είναι, θα μειώνεται σταδιακά, καθώς χρησιμοποιούμε αυτόν τον δημοσιονομικό χώρο, είτε για μειώσεις φόρων, είτε για αυξήσεις δαπανών. Άρα, νομίζω ότι η ατζέντα αλλάζει και το πολιτικό σύστημα νομίζω πρέπει να αλλάξει, για να μπορεί να συζητήσει και το περιεχόμενο του αναπτυξιακού σχεδίου, αλλά και πώς πρέπει η χώρα να εκμεταλλευθεί αυτόν τον δημοσιονομικό χώρο που δημιουργείται και τι δαπάνες να αυξηθούν, ποιοι φόροι να μειωθούν. Νομίζω, αν αλλάξει το πολιτικό σύστημα, μπορεί να πάμε σε μια περίοδο που θα έχουμε πολύ πιο εποικοδομητικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις από αυτές που έχουμε συνηθίσει.
Γ. ΧΟΥΛΙΑΡΑΚΗΣ: Επιτρέψτε μου να προσθέσω μερικά λόγια σε αυτό. Νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε ότι το τέλος της κρίσης δεν είναι μια στιγμή, αλλά μια διαδικασία, η οποία ξεκίνησε πριν από περίπου ένα χρόνο. Η οικονομική ανάκαμψη έχει ξεκινήσει εδώ και ενάμισι χρόνο και αναμένουμε ότι η ανάπτυξη θα είναι ισχυρή και θα επιταχύνει τα επόμενα χρόνια. Και η ανάπτυξη φέρνει χαμηλότερη ανεργία, προφανώς, και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Και η δημιουργία θέσεων εργασίας φέρνει υψηλότερα εισοδήματα. Αυτό είναι το ένα σημαντικό σημείο.
Το δεύτερο σημείο είναι ότι η πρόσβαση στην αγορά επανακτάται σταδιακά. Όπως είπε ο Ευκλείδης, έχουμε βγει στις αγορές δυόμισι φορές μέχρι τώρα και νομίζω ότι η συμφωνία χρέους που σφραγίστηκε σήμερα θα συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στη μείωση των επιτοκίων, όχι μόνο για το δημόσιο χρέος αλλά και για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις. Και πάλι αυτό θα βοηθήσει την οικονομία να επιταχύνει.
Τέλος, η δημοσιονομική πολιτική. Έχουμε κάνει τόσα πολλά και έχουμε επιτύχει ακόμα περισσότερα τα τελευταία τρία χρόνια. Νομίζω ότι τώρα μπορούμε να αρχίσουμε να κερδίζουμε από την ενισχυμένη πιστοληπτική ικανότητα, αν θέλετε, και να κάνουμε δημοσιονομική επέκταση, στο βαθμό που το επιτρέπει ο δημοσιονομικός χώρος.
Συνολικά, όχι αμέσως, όχι αύριο, αλλά κατά τους προσεχείς μήνες και τρίμηνα, νομίζω ότι η ευημερία θα εξαπλωθεί σε όλη την κοινωνία και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να διασφαλίσουμε ότι θα εξαπλωθεί εξίσου και δίκαια.
Ευ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΣ: Σας ευχαριστώ όλους που ήρθατε.
