«Θέτουμε τις βάσεις για τα Βαλκάνια που δεν βασίζονται στον εθνικισμό, στη φοβικότητα και στην εσωστρέφεια αλλά στη συνανάπτυξη και τη συνεργασία»

Σας καλωσορίζω, για άλλη μια φορά, εδώ στη Θεσσαλονίκη, τον Σέρβο Πρόεδρο, τον Βούλγαρο Πρωθυπουργό –αυτούς τους δύο έναν χρόνο μετά την πρώτη συνάντησή μας εδώ στη Θεσσαλονίκη- αλλά και τη Ρουμάνα Πρωθυπουργό, που εδώ και περίπου έναν χρόνο έχουμε συγκροτήσει αυτό τον θεσμό της Τετραμερούς Συνάντησης Ελλάδας, Σερβίας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας.

Σε αυτόν τον τελευταίο χρόνο, σχεδόν κανείς δεν θα περίμενε ότι θα άλλαζαν τόσα πολλά πράγματα στην περιοχή μας, στα Βαλκάνια και ότι αυτή η πρωτοβουλία θα διευρυνόταν με τη συμμετοχή -όπως είπα- στην πορεία της Πρωθυπουργού της Ρουμανίας. Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι  θα γινόταν ένας θεσμός, που διαμορφώνει μια δυναμική, κινητοποιεί δυνάμεις, αναδεικνύει έναν κοινό τρόπο σκέψης διαβαλκανικής συνεργασίας και συνεισφέρει σημαντικά στις εξελίξεις στην περιοχή μας, προωθώντας και αναδεικνύοντας ένα πνεύμα περιφερειακής συνεργασίας με σκοπό τη συνανάπτυξη στα Βαλκάνια. 

Θα ήθελα να σας θυμίσω λίγο πού βρισκόμασταν τα προηγούμενα χρόνια στα Βαλκάνια. Το 2014 η Υπουργική Σύνοδος Ευρωπαϊκής Ένωσης-Δυτικών Βαλκανίων, δυστυχώς, δεν κατάφερε να επανεκκινήσει την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης. Και τότε ο Πρόεδρος Γιούνκερ ανακοίνωσε ότι για τα επόμενα πέντε χρόνια δεν θα υπήρχε καμία προοπτική διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και τότε ήταν που η Καγκελάριος Μέρκελ ανέλαβε την πρωτοβουλία, προώθησε τη λεγόμενη «Διαδικασία  του Βερολίνου», προκειμένου να κρατά ζωντανή την προοπτική της σχέσης, της σύνδεσης, Ευρωπαϊκής Ένωσης-Δυτικών Βαλκανίων, εξαιρώντας, όμως, ευρωπαϊκές χώρες της περιοχής των Βαλκανίων από τον διάλογο που θα αφορούσε τη σχέση αυτή. 

Να θυμίσω, επίσης, ότι αργότερα, το 2015-2016, περάσαμε τη μεγάλη προσφυγική κρίση, αλλά και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης που ιδιαίτερα είχαν αντίκτυπο στη χώρα μου, την Ελλάδα. Όπως επίσης και το 2017 ήταν μια δύσκολη χρονιά για την περιοχή, με τις σοβαρές πολιτικές κρίσεις στην Αλβανία και την ΠΓΔΜ. 

Βλέπουμε, λοιπόν, τον τελευταίο χρόνο –και αυτό είναι μια πολύ ευτυχής συγκυρία- ότι η δική μας πρωτοβουλία συμπίπτει χρονικά με μια αντιστροφή αυτής της πορείας αρνητικών γεγονότων για την περιοχή, για τα Βαλκάνια και αρχίζει σιγά-σιγά να δημιουργείται μια θετική δυναμική. Σε αυτόν τον χρόνο, επίσης, είχαμε την υπογραφή μιας σημαντικής Συμφωνίας ανάμεσα στη Βουλγαρία και την ΠΓΔΜ. Είχαμε, ακόμη, την πολύ επιτυχημένη Βουλγαρική Προεδρία, που μετά από συνεννόηση των τεσσάρων μας ήταν Βαλκανική Προεδρία. Και θέλω να ευχαριστήσω τον Μπόϊκο για την επιτυχημένη Προεδρία της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την εξαιρετικά σημαντική Σύνοδο που διεξήχθη στη Σόφια για τα Δυτικά Βαλκάνια, μια ιδέα που επίσης αναδείχθηκε από την Τετραμερή μας. 

Σε αυτόν τον χρόνο, επίσης, είχαμε την ιστορική Συμφωνία των Πρεσπών, που ένα χρόνο πριν ίσως φαινόταν αδιανόητο ότι θα επιτευχθεί. Όμως, είναι πράξη, είναι γεγονός και θέτει τις βάσεις για την επίλυση ενός εξαιρετικά σημαντικού ζητήματος, δίνοντας μια νέα προοπτική για ολόκληρη την περιοχή μας. 

Σε αυτόν τον χρόνο είχαμε τις σημαντικές αποφάσεις για την ενταξιακή πορεία της Σερβίας και του Μαυροβουνίου, όπου η Κομισιόν δίνει προοπτική ένταξης το 2025. Αλλά είχαμε και την απόφαση, μόλις πρόσφατα, για την έναρξη της ενταξιακής διαδικασίας από το καλοκαίρι του 2019 και μετά για την Αλβανία και την ΠΓΔΜ, προφανώς υπό τον όρο ότι θα έχουμε θετική κατάληξη και θα αποκτήσει νέα κοινά αποδεκτή ονομασία. 

Τα είπα όλα αυτά, γιατί νομίζω ότι χρειαζόμαστε έναν τόνο αισιοδοξίας ότι αυτός ο χρόνος που μας πέρασε, από τότε που δημιουργήθηκε αυτή η κοινή μας προσπάθεια, ήταν χρόνος δημιουργικός για τα Βαλκάνια. Κλείνει, λοιπόν, ένας κύκλος προόδου και ανοίγει ένας άλλος νέος κύκλος, πιστεύω ακόμα πιο ελπιδοφόρος. 

Στο πλαίσιο αυτό είχαμε την ευκαιρία σήμερα να κουβεντιάσουμε αναλυτικά για τις εξελίξεις αυτές στην περιοχή μας και για την προοπτική μας. 

Υπογραμμίσαμε τη στήριξή μας στο διεθνές δίκαιο, ως το πλαίσιο πάνω στο οποίο πρέπει να οικοδομηθεί η συνεργασία και ο διάλογός μας. 

Τονίσαμε τη σημασία που αποδίδουμε στην ενταξιακή πορεία όλων των Δυτικών Βαλκανίων, αλλά ειδικότερα της Σερβίας. Και έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό το γεγονός ότι τρεις βαλκανικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Σερβία βρισκόμαστε μαζί σε αυτή τη θεσμική πρωτοβουλία, αισθανόμενοι ότι η Σερβία είναι ουσιαστικά ένα μέλος της κοινής ευρωπαϊκής μας οικογένειας, πολύ σύντομα θα γίνει. 

Και, βεβαίως, τονίσαμε τη στήριξή μας στην ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στον Χώρο Σένγκεν, καθώς και οι δύο χώρες έχουν εκπληρώσει τα σχετικά κριτήρια,  όπως τονίζεται και στα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου από τον Μάρτη του 2012. 

Συνομιλήσαμε και για τη Σύνοδο 16+1, την οποία θα φιλοξενήσει ο Μπόϊκο στη Σόφια το ερχόμενο Σάββατο (07/07/2018), αλλά και για τη Σύνοδο της Διαδικασίας του Βερολίνου, που θα πραγματοποιηθεί στις 10 Ιουλίου στο Λονδίνο, με τη συμμετοχή –για πρώτη φορά- και της Ελλάδας και τη δική μου παρουσία. 

Και βεβαίως συζητήσαμε για την Αυστριακή Προεδρία και τη μετέπειτα Ρουμανική Προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις προτεραιότητές τους, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά ευαίσθητους τομείς, όπως αυτοί της ασφάλειας και της μετανάστευσης. 

Κυρίως, όμως, αυτή τη φορά, είχαμε αποφασίσει να έχουμε μαζί μας σε μια παράλληλη συνεδρίαση και τους υπουργούς μας των Υποδομών. Πράγμα που σημαίνει ότι εξειδικεύτηκαν μια σειρά από πολύ σημαντικά projects υποδομών, τα οποία θέλουμε να υποστηρίξουμε το επόμενο διάστημα. Αναφέρομαι: 

• Σε σιδηροδρομικές διασυνδέσεις Θεσσαλονίκης-Καβάλας-Αλεξανδρούπολης-Μπουργκάς-Βάρνας-Ρούσε.
• Στη σιδηροδρομική διασύνδεση Θεσσαλονίκης-Σκοπίων-Βελιγραδίου που πρέπει να επιταχυνθεί και θα επιταχυνθεί ιδιαίτερα το επόμενο διάστημα.
• Σε μια σειρά από ενεργειακά έργα, όπως ο αγωγός IGB και ο Κάθετος Διάδρομος. 
• Στην ανάγκη να προχωρήσουμε άμεσα στην αναβάθμιση των λιμανιών μας, στη Βόρεια Ελλάδα, Θεσσαλονίκης-Καβάλας-Αλεξανδρούπολης, αλλά και των λιμανιών της Μαύρης Θάλασσας. 

Με δυο λόγια, οι Υπουργοί μας έχουν ετοιμάσει ένα σχέδιο, το οποίο αφορά –επιτρέψτε μου την έκφραση- έναν μεταφορικό δακτύλιο, έναν δακτύλιο συνδυασμένων μεταφορών και διασυνδεσιμότητας στην περιοχή της Βαλκανικής, που συνδέει τις τέσσερις χώρες και που δίνει –θα έλεγα- έναν ιδιαίτερα αναβαθμισμένο γεωπολιτικό ρόλο στην περιοχή μας. Η σιδηροδρομική και οδική διασύνδεση, ιδίως η διασύνδεση των λιμανιών μας, παρακάμπτοντας τα Στενά στα Δαρδανέλια, αλλά και η προοπτική ενός κοινού θεσμικού πλαισίου, ενός κοινού εταιρικού σχήματος που θα διαχειριστεί την κατασκευή και τα έσοδα από αυτούς τους νέους αυτοκινητόδρομους και νέους σιδηρόδρομους, δίνει μια ιδιαίτερη αναπτυξιακή προοπτική και γεωπολιτική δυναμική στην περιοχή, καθώς, ας μην ξεχνάμε, τα Βαλκάνια βρίσκονται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και μπορούν να έχουν μια ιδιαίτερη σημασία το επόμενο διάστημα. 

Θέλω, λοιπόν, για μια ακόμη φορά, να ευχαριστήσω τον Σέρβο Πρόεδρο, τον Πρωθυπουργό της Βουλγαρίας και την Πρωθυπουργό της Ρουμανίας για τις συνομιλίες μας. 

Θεωρώ ότι έχουμε μπροστά μας ένα νέο δυναμικό μέλλον για την περιοχή των Βαλκανίων, αρκεί να έχουμε όραμα και πίστη στις δυνάμεις μας, όραμα για την περιοχή μας, πίστη στις δυνάμεις μας και καμιά φορά να τολμάμε. Να τολμάμε να κάνουμε βήματα προόδου, ακόμα και αν χρειαστεί πολλές φορές αυτά τα βήματα να τα κάνουμε κόντρα στο ρεύμα. 

Με αυτά τα βήματα, όμως, μόνο μπορούμε να θέσουμε τις βάσεις για τα ευρωπαϊκά Βαλκάνια, για Βαλκάνια δημοκρατικά που δεν θα ταλανίζονται από τους κάθε λογής εθνικισμούς, από τη φοβικότητα, την εσωστρέφεια ή την αδράνεια, αλλά θα είναι σταθερά προσανατολισμένα στη συνανάπτυξη και τη συνεργασία. 

Με αυτές, λοιπόν, τις σκέψεις ευχαριστώ θερμά τους φιλοξενούμενους σήμερα, εδώ στη Θεσσαλονίκη, τον Σέρβο Πρόεδρο και τους δύο Πρωθυπουργούς της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας. Και να δώσω τον λόγο στον Πρόεδρο της Σερβίας, τον Αλεξάνταρ.