ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Σας καλωσορίζουμε στη Συνέντευξη Τύπου με το πέρας των εργασιών της 3ης Διάσκεψης της Ρόδου για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα. Θα ξεκινήσουμε με μια εισαγωγική τοποθέτηση του Υπουργού Εξωτερικών, Νίκου Κοτζιά.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ευχαριστώ. Νομίζω ότι η Ρόδος είναι ένα καλό μέρος και τοπίο για να κάνει κανείς εξωτερική πολιτική. Θυμόσαστε πριν τρία χρόνια ξεκινήσαμε με το «πνεύμα της Ρόδου», όπως το λέμε σήμερα, συμμετέχοντες και αντιπροσωπείες, φτάσαμε πέρσι στους 20 και φέτος είμαστε στους 26. Έχουμε τη συμμετοχή όλων των αραβικών κρατών. Μόνο Τυνησία και Μπαχρέιν δεν έχουν έρθει ακόμα. Άρα, αριθμητικά, έχουμε εξαντλήσει τους αριθμούς.
Ήρθε και ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου που είναι ουσιαστικά ο συντονιστής και ο επικεφαλής των έξι κρατών του Κόλπου και ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του Αραβικού Συνδέσμου που είναι ο εκπρόσωπος όλων των Αράβων.
Το χαρακτηριστικό που προσπαθούμε και επιδιώκουμε στη Διάσκεψη της Ρόδου παραμένει πάντα το ίδιο, η θετική ατζέντα, πώς θα αναπτύξουμε τη συνεργασία μας και όχι τη γκρίνια μας. Πώς θα αναπτύξουμε τη σταθερότητα και την ασφάλεια, όπου η έννοια της ασφάλειας είναι πιο πολύ συνδεδεμένη με την ήπια ισχύ, την ασφάλεια την οικονομική, του πολιτισμού, των μεταφορών και όχι με την σκληρή ισχύ. Και στη βάση ότι αποτελεί μια ιστορική συνέχεια και γεωγραφική συνέχεια η περιοχή μας.
Διηγήθηκα στους συναδέλφους μου πώς δυνάμωσε η ιδέα γι’ αυτή τη συνεργασία, όταν στο καινούργιο μουσείο του Ριάντ στη Σαουδική Αραβία είδα εκθέματα 5.000 και 6.000 ετών προερχόμενα από την Ελλάδα, που ήταν η απόδειξη των μεγάλων εμπορικών και μεταφορικών σχέσεων που υπήρχαν ανάμεσα στις χώρες που αποτελούν σήμερα τον Κόλπο, την Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία – Βαβυλωνία, με τον ελλαδικό και τον υπόλοιπο χώρο της περιοχής.
Τί σκοπεύουμε να κάνουμε; Φέτος κάναμε μια προετοιμασία με ένα κείμενο που μελετήθηκε τους τελευταίους μήνες από όλες τις πλευρές και θέλουμε να θεσμοποιήσουμε παραπέρα αυτή τη συνάντηση της Ρόδου. Όχι, δεν είμαστε δογματικοί, αλλά μαθαίνουμε από τη μορφή που είχε η ΔΑΣΕ μετά το Ελσίνκι ή ο ΟΑΣΕ σήμερα. Δηλαδή μια δομή, ένα φόρουμ με αρχές, που προάγει τις διπλωματικές σχέσεις και τη διπλωματία, καθώς και το διάλογο.
Φέτος πήραμε, επίσης, μια σειρά από πρωτοβουλίες. Οι πιο σημαντικές -σημαντικές πρωτοβουλίες εννοώ και νέες- ήταν αυτό που κάναμε προχθές, όπου ήταν η συνάντηση νέων διπλωματών από όλα τα κράτη μας, με αντικείμενο την ανάπτυξη της διασυνοριακής συνεργασίας, αλλά και των διπλωματικών Αρχών.
Επίσης, σήμερα, όπου κάναμε μια πρώτη συζήτηση για τη συνεργασία των Αρχών μας που ασχολούνται με τη δορυφορική τεχνολογία και την αξιοποίησή της, επίσης με την ψηφιακή τεχνολογία. Συμφωνήσαμε να διαμορφώσουμε ένα σημείο επαφής, ένα δίκτυο σημείων επαφής από όλες τις χώρες, να υπάρξει μια πρωτοβουλία από κράτη, όπως είναι το Μαρόκο, η Σαουδική Αραβία, τα ΗΑΕ που διαθέτουν δικές τους δορυφορικές Αρχές, και επίσης για συνεργασία στην ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και συνεργασίας μας.
Η αρχή που μας διέπει συνολικά και υπογραμμίστηκε πάρα πολλές φορές χθες, είναι ότι πρέπει να έχουμε εμείς την «ιδιοκτησία» και την ευθύνη για το τι συμβαίνει στην περιοχή μας. Ότι πάρα πολλές δυνάμεις εισέρχονται έξω από την περιοχή μας με τη διάθεση να καθορίζουν τρόπους λύσης των προβλημάτων σε εισαγωγικά, γιατί συχνά δημιουργούν προβλήματα. Δεν είναι τρόπος λύσης. Και όπως λέω κατά κανόνα και στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στα ευρωπαϊκά πλαίσια, η δυσκολία με την περιοχή μας είναι ότι οι τρίτες δυνάμεις δημιουργούν προβλήματα που τα πληρώνουμε εμείς και όχι εκείνοι.
Το πιο χαρακτηριστικό είναι ποιές δυνάμεις βομβάρδισαν τη Λιβύη και οδήγησαν στην αστάθεια της περιοχής της, ποιές δυνάμεις πρωτο-βομβάρδισαν στη Συρία, αλλά τα αρνητικά αποτελέσματα πληρώνουν οι λαοί αυτών των χωρών και τα κράτη πρώτης εισόδου προσφύγων και μετανάστευσης.
Συμφωνήσαμε για κοινές δράσεις και είπαμε και για την ημερήσια διάταξη του χρόνου πάλι τον Ιούνιο που θα είμαστε εδώ στη Ρόδο. Το θέμα μας θα είναι η θεσμική αποκρυστάλλωση της Ρόδου. Το θέμα της μετανάστευσης καθότι σε αυτό το σύστημα των χωρών συμμετέχουν και οι χώρες από όπου προέρχεται μεγάλο τμήμα των μεταναστών και οι χώρες που είναι χώρες υποδοχής της μετανάστευσης και της προσφυγιάς.
Και, επίσης, το τρίτο θέμα μας, σε μια ξεχωριστή μέρα, θα είναι η ψηφιακή τεχνολογία και η προσπάθειά μας να φτιάξουμε ορισμένες κοινές υποδομές που να δώσουν μια δυνατότητα αυτονομίας στις χώρες που συμμετέχουν εδώ. Θα διερευνήσουμε ακόμη και τις δυνατότητες να φτιαχτεί ένα ταμείο στήριξης της ψηφιακής δορυφορικής συνεργασίας μας.
Αυτά αρχικά ως μια εικόνα για να ξεκινήσουμε. Επίσης έχω πει ότι μπορείτε να με ρωτήσετε για τη Συνδιάσκεψη της Ρόδου, αλλά μπορείτε να με ρωτήσετε και για τρέχοντα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής, καθότι σπανίως δίνω συνεντεύξεις και αν και έδωσα τρεις τελευταία λόγω των σκληρών θεμάτων που μας απασχολούσαν. Είμαι ανοιχτός. Μην έχετε καμία αναστολή για οποιαδήποτε ερώτηση και πέρα από τη Ρόδο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Καλημέρα κ. Υπουργέ. Η πρώτη προφανής ερώτηση είναι μια δική σας αποτίμηση για το πώς υποδέχτηκαν και αν καλύφθηκαν ουσιαστικά τα εννέα σημεία, οι εννέα πυλώνες κατά κάποιο τρόπο της εμπέδωσης αυτής της Διάσκεψης από τους άλλους συμμετέχοντες. Αλλά, είχατε και κάποιες διμερείς επαφές στο περιθώριο αυτής της Διάσκεψης, αν αυτές πήγαν το ίδιο ή εξίσου καλά με τα αποτελέσματα της τωρινής Διάσκεψης.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Είχα διμερείς συναντήσεις, έχω και μια το μεσημέρι με τον Υπουργό Εξωτερικών της Παλαιστίνης. Προετοιμάζουμε μια τριμερή Κύπρου – Ελλάδας – Παλαιστίνης σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών και μετά σε επίπεδο αρχηγών κρατών. Οι διμερείς πήγαν καλά. Επειδή έγινε πολύ συζήτηση για τη συνάντηση που είχαμε με τον Αλβανό ομόλογό μου, πρέπει να σας πω ότι δεν μας απασχόλησε η μεταξύ μας συμφωνία όπως διαχέεται στην ειδησεογραφία. Μας απασχόλησε περισσότερο πώς θα στηρίξουμε τις αλβανικές θέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση, διότι υπάρχουν σειρά αντιρρήσεων από ορισμένα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να ανοίξει η διαπραγμάτευση με τη «Βόρειο Μακεδονία» και με την Αλβανία.
Και αυτό αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, απόδειξη πόσο έξω πέφτουν όλοι αυτοί οι κακοπροαίρετοι σχολιαστές -ή μη γνώστες, δεν είναι όλοι ίδιοι-, οι οποίοι πιστεύουν ότι έγινε κάποια ‘τράμπα’ ανάμεσα στα οικονομικά μας της Ευρώπης και στα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Αυτό μάλλον δείχνει άγνοια του τι συμβαίνει, διότι θα ξέρατε ότι υπάρχει μια επιστολή Δανίας – Λουξεμβούργου – Γερμανίας – Γαλλίας – Ολλανδίας που έθεταν πρόβλημα για την ένταξη αυτών των κρατών και της «Βόρειας Μακεδονίας», να ανοίξει, να αρχίσει η διαπραγμάτευση για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Και ορισμένες από αυτές έχουν πρόβλημα και για το ΝΑΤΟ και κατά συνέπεια χώρες που δεν έχουν και μεγάλη διάθεση να ξεκινήσουν τη διαπραγμάτευση με αυτές τις χώρες, δεν θα μας κάνουν εμάς χατίρια για να τους στηρίξουμε σε αυτή την πορεία. Δηλαδή, μάλλον άγνοια του τι συμβαίνει στον κόσμο και στην Ευρώπη δείχνει αυτό.
Πρέπει να σας ενημερώσω ότι ενδιάμεσα, οι τρεις από τις πέντε χώρες, δηλαδή το Λουξεμβούργο, η Δανία και η Γερμανία αποχώρησαν από αυτή την ομάδα, δεν έχουν πια σκληρές αντιρρήσεις, μένει όμως η Ολλανδία και η Γαλλία και ασφαλώς μας απασχόλησαν. Πρέπει να ξέρετε ότι τη Δευτέρα το πρωί στο Λουξεμβούργο έχουμε πρωινό, το λεγόμενο πρωινό -εννοώ ότι έχει μια θεσμική υπόσταση- για την Αλβανία με τα άλλα κράτη-μέλη που συζητάμε ανοιχτά και ανεπίσημα για το πώς βλέπουμε την πορεία των ευρωπαϊκών σχέσεων με την Αλβανία και υποστηρικτικά. Θα έλεγα εκεί, από τις χώρες που είχαν αρχικά αντιρρήσεις, συμμετέχουν όλες, αλλά όχι στο ίδιο επίπεδο.
Από αυτούς που είχαν αρχικά αντιρρήσεις είναι ο κ. Μας, ο Υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας που δήλωσε χτες το βράδυ ότι θα συμμετάσχει ο ίδιος αυτοπροσώπως τη Δευτέρα. Άρα, αυτό το μέτωπο των πέντε κρατών δεν κρατιέται. Μένουν δύο. Αυτά είναι που κουβεντιάσαμε σε αυτές τις διμερείς. Στις υπόλοιπες διμερείς κουβεντιάσαμε για κοινές δράσεις και κοινά σχέδια που έχουμε ανάμεσα στην Ελλάδα και στα αραβικά κράτη, όπως θα κάνουμε με την Παλαιστίνη.
Όσον αφορά στις προτάσεις μας, πρέπει να σας πω ότι η Ελλάδα και το Υπουργείο Εξωτερικών μας έχει μεγάλο κύρος και στα Υπουργεία Εξωτερικών της βόρειας περιοχής μας και στα Υπουργεία Εξωτερικών της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και του Κόλπου, γιατί είναι οι αραβικές χώρες από αυτά τα τρία μέρη και έχω την αίσθηση ότι έγιναν ασμένως δεκτές όλες οι προτάσεις μας.
Στο κοινό ανακοινωθέν υπήρχαν κάποιες σκέψεις, θα συμπεριλάβουμε τις σκέψεις τους, θα τα δώσει η Προεδρεία σε ανακοίνωση κάποια στιγμή την επόμενη ώρα, φαντάζομαι.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, μια και είστε στη Ρόδο, την Κυριακή έχουμε εκλογές στην Τουρκία. Θα ήθελα να μας πείτε ποιά είναι η εκτίμηση η δική σας για το ποια θα είναι η συνέχεια η πολιτική που θα έχουμε μετά τις εκλογές στη γείτονα χώρα. Μέχρι τώρα έχουμε μια σωρεία πιέσεων, παραβιάσεων στο Αιγαίο και όχι μόνο, εκτιμάτε ότι θα έχουμε συνέχεια σε αυτή την πολιτική; Θα έχουμε κάποια ύφεση; Ποιά είναι η εκτίμηση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Κατ’ αρχάς, πρέπει να σας πω –και το λέω ανθρώπινα εγώ, για εμένα- ότι δεν έχω ούτε την ελπίδα ότι αν έρθει η αντιπολίτευση θα αλλάξουν τα πράγματα. Συνήθως άμα έχεις δυσκολίες με μια Κυβέρνηση, λες «άντε να έρθει η αντιπολίτευση να ξεπεραστούν». Η αντιπολίτευση στην Τουρκία, ο τρόπος που χειρίζεται τα θέματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων τουλάχιστον ως αντιπολίτευση, θα έλεγα ότι τείνουν να είναι και χειρότερα από ό,τι ο κ. Ερντογάν.
Όσον αφορά τον κ. Ερντογάν, νομίζω ότι η συμπεριφορά του είναι στρατηγική, αυτή η νευρικότητα που δείχνει και ο αναθεωρητισμός. Το μεγάλο ερώτημα είναι μετά από τις εκλογές αν θα είναι πιο ανεβασμένοι ή πιο ‘ευγενείς’ οι τόνοι, ας το πω έτσι. Αυτό συνδέεται με πάρα πολλούς παράγοντες όσον αφορά το εκλογικό αποτέλεσμα, θα συνδεθεί με τον τρόπο και τον βαθμό που θα νικήσει ο κ. Ερντογάν, τόσο στην υποψηφιότητά του ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο κι αν θα έχει μαζί του το Κοινοβούλιο.
Διότι, εάν δεν έχει μαζί του το Κοινοβούλιο, μπορεί να υπάρξει ανταγωνισμός τόνων, προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Δεν θέλω να πω παραπέρα, θα περιμένουμε το αποτέλεσμα. Έχουμε συζητήσει με όλους τους διεθνείς παράγοντες που ασχολούνται με την Τουρκία, έχουμε ανταλλάξει απόψεις, είναι πολύ ψύχραιμη η ανάλυσή μας και μας ακούν με μεγάλη προσοχή γιατί βλέπουν πόσο υπεύθυνα και μακρόπνοα κάνουμε την εξωτερική μας πολιτική.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ μετά την υπογραφή της συμφωνίας από εσάς και από τον ομόλογό σας στην πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, ή Βόρεια Μακεδονία, τον κ. Ντιμιτρόφ, υπήρξε την προηγούμενη Πέμπτη αν δεν κάνω λάθος μια επιστολή που στείλατε στο Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ και αναμένεται να στείλετε επιστολές τώρα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ ή τις έχετε στείλει ήδη; Σας ευχαριστώ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Την επιστολή την έστειλα την προηγούμενη Παρασκευή, μια εβδομάδα πίσω. Και γι’ αυτό την κατέθεσα το Σάββατο και στη Βουλή. Η πρώτη μου επιστολή, δεν ήταν επιστολή που ήμουν δεσμευμένος από τη συμφωνία με την πΓΔΜ, τη «Βόρεια Μακεδονία» όπως τη λέμε τώρα, να κάνω, αλλά ήταν μια επιστολή που γνώριζαν ότι θα γίνει, που θέτει τις προϋποθέσεις με τις οποίες θα πρέπει να είναι συνδεδεμένη η πρόσκληση που θα γίνει.
Και οι προϋποθέσεις είναι οι προϋποθέσεις που προβλέπει η συμφωνία:
Πρώτον, ότι θα υπάρξει θετική ψηφοφορία στη Βουλή της «Βόρειας Μακεδονίας», πράγμα που υπήρξε.
Δεύτερον, ότι εφόσον έχει επιλέξει η ίδια αυτή η χώρα, διότι εμείς δεν της το ζητήσαμε, θα πρέπει να είναι θετικό το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
Τρίτον, θα πρέπει να γίνουν οι συνταγματικές αλλαγές στο Προοίμιο, στο Άρθρο 3 και στο Άρθρο 49, καθώς και η διάχυση του κυρίου ονόματος σε όλο το Σύνταγμα, αν θυμάμαι καλά είναι 154 φορές. Και αφού γίνουν αυτές οι αλλαγές, μετά η Ελλάδα θα προχωρήσει στο να επιβεβαιώσει την πρόσκληση προς την πΓΔΜ, δηλαδή να επικυρώσει την πρόσκληση και να επικυρώσει και την συμφωνία.
Όσον αφορά τις τρεις πράξεις, η πρώτη έγινε: ψηφίστηκε με 69 προς 0 (69 προς 20 τα διαδικαστικά) η ίδια η συμφωνία στη Βουλή της «Βόρειας Μακεδονίας». Έκαναν, όπως προβλέπει η συμφωνία, ένα γράμμα προς εμένα, ότι έγινε αυτό και πρέπει να προχωρήσω. Έχουμε ετοιμάσει στο διπλωματικό μου γραφείο από προχθές τις επιστολές, επέλεξα να τις υπογράψω ο ίδιος στις Βρυξέλλες την Κυριακή και να παραδοθούν τη Δευτέρα το πρωί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Είναι επιστολές που λένε ότι μου γνωστοποιήθηκε από την άλλη πλευρά η επικύρωση της συμφωνίας από τη Βουλή τους και ότι, με βάση τις δεσμεύσεις και τις προϋποθέσεις που έχω θέσει, μπορούν να προχωρήσουν. Αλλά για να προχωρήσουν θέλει πριν απ’ όλα μια θετική συμφωνία στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων -δηλαδή των Υπουργών Εξωτερικών ή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, ανάλογα με το ποιος πηγαίνει κάθε φορά- της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκεί υπάρχουν οι δυσκολίες που ανέφερα. Οι χώρες που -τάχα- μας πίεζαν για να μας σώσουν οικονομικά για να κάνουμε τη συμφωνία, είναι οι χώρες που έχουν αντιρρήσεις αυτή τη στιγμή να δοθεί ημερομηνία έναρξης των διαπραγματεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν θα είναι καλό να γίνει κάτι τέτοιο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Πότε γίνεται αυτό κ. Υπουργέ;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Τη Δευτέρα έχουμε Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων και την Τρίτη Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων. Η διεύρυνση που αφορά την πΓΔΜ και την Αλβανία θα είναι το πρώτο θέμα της ημερήσιας διάταξης. Ήταν να είναι στις 9 και μισή, το πήγαν πιο μπροστά στις 9 γιατί φαίνεται ότι θέλουν κι άλλοι Υπουργοί Εξωτερικών να είναι παρόντες. Συνήθως το 2ο Συμβούλιο, της Τρίτης, γίνεται με τους Υπουργούς Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, στην περίπτωσή μας με τον κ. Κατρούγκαλο. Αλλά επειδή είναι θεμελιακό ζήτημα η απαρχή της διαπραγμάτευσης ή μη, θα είμαι ο ίδιος και γι’ αυτό δεν θα πάω και στην Ισπανία την Τρίτη. Μόλις ενημερώσαμε τους Ισπανούς φίλους μας.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, να κάνω μια πρόσθεση σε αυτή την ερώτηση που σας έκανα, το ότι ο Ιβάνοφ δεν πρόκειται να υπογράψει τώρα τη συμφωνία που πέρασε από το Κοινοβούλιο και θα την επιστρέψει πίσω, αυτό δημιουργεί προβλήματα;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Όχι, θα υπάρξει δεύτερη ψηφοφορία στην Βουλή της «Βόρειας Μακεδονίας». Φυσικά, με βάση το Σύνταγμά τους ο Ιβάνοφ πρέπει να το επικυρώσει. Υποψιάζομαι ότι θα ακολουθήσει την ίδια πρακτική, όπως έκανε με την αλβανική γλώσσα, που δεν επικύρωσε ούτε τη δεύτερη φορά παρανόμως. Υποψιάζομαι ότι θα ακολουθήσει την ίδια πρακτική, να μην φύγει εκτός «Βορείου Μακεδονίας», διότι μόλις φύγει αντικαθιστάται και αναπληρώνεται από τον Πρόεδρο της Βουλής και κατά συνέπεια μπορεί να το υπογράψει ο Πρόεδρος της Βουλής.
Φαντάζομαι ότι όλο αυτό το σκηνικό τελειώνει από το δημοψήφισμα. Αν το δημοψήφισμα έχει -και θα έχει- θετικό αποτέλεσμα, ο Ιβάνοφ έχει τελειώσει με αυτή τη συμπεριφορά.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Θα επανέλθω στην Τουρκία, ήθελα να ρωτήσω ο τρόπος που κινείται στην εξωτερική της πολιτική και ο ρόλος που θέλει να έχει στα Βαλκάνια και στον αραβικό κόσμο απασχόλησε καθόλου τη Διάσκεψη;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Όχι, η Τουρκία δεν μας απασχολεί σε αυτή τη Διάσκεψη, δεν είναι και καλεσμένη.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Όμως μέσα από πρωτοβουλίες όπως είναι αυτή της Ρόδου, είναι ένας τρόπος η Ελλάδα να θωρακίσει την εξωτερική της θέση και να δημιουργήσει συμμαχίες, διότι οι προκλήσεις είναι διαρκείς.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Ρόδος βοηθά στην ανάπτυξη θετικών συνεργασιών με τον αραβικό κόσμο.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε σχέση και με την παρουσία της Αιγύπτου και της Κύπρου, το θέμα της ΑΟΖ, της Κύπρου και της συνέργειας των τριών χωρών αυτών Αιγύπτου, Κύπρου και Ελλάδας, με αυτά που υπήρξαν, τα προηγούμενα επεισόδια που υπήρξαν με την Τουρκία, συζητήθηκε καθόλου; Ή σε σχέση με την Ιταλία;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Δε συζητάμε θέματα τέτοιων εντάσεων ανάμεσα σε κράτη, συζητάμε τη συνεργασία μας. Η Αίγυπτος αναφέρθηκε ιδιαίτερα από τον κ. Παππά, διότι υπάρχει μια συνεργασία για θέματα νέας τεχνολογίας Κύπρου, Ελλάδας και Αιγύπτου, που μαζί με Μαρόκο, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία και Ιταλία, είναι ο πυρήνας των κρατών που έχουν εμπειρίες στο τρίτο θέμα που κουβεντιάσαμε. Αλλά δεν πάμε σε θέματα ΑΟΖ, δεν ενδιαφέρει αυτό το φόρουμ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Κύριε Υπουργέ, η Διάσκεψη της Ρόδου δίνει ιδιαίτερη έμφαση και το είπατε πριν από λίγο, στον αραβικό κόσμο. Συζητήθηκαν οι διαφαινόμενες πολύ στενές σχέσεις της χώρας μας, της Ελλάδα με το Ισραήλ το τελευταίο διάστημα;
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Όχι, δε συζητιέται αυτό, διότι Τουρκία και Ισραήλ είναι δυο χώρες που δεν καλούμε, ακριβώς για να μην εμπλακούμε σε μια συζήτηση που έχει να κάνει με τις διαφορές ημών ή άλλων μ’ αυτές τις δυο χώρες. Διότι αυτό που έχουμε βάλει ως όρο προς όλους, είναι να συζητάμε θετικά. Αυτό που συζητήσαμε ήταν σκέψεις και προτάσεις που να βοηθήσουν τη λύση του Παλαιστινιακού και την αναγνώριση δυο κρατών στη συγκεκριμένη περιοχή.
Συζητήθηκε το πώς μπορούμε να συμβάλλουμε, να βοηθήσουμε την Ιορδανία και τον Λίβανο που έχουν εκατομμύρια πρόσφυγες και συζητήθηκε εν μέρει το θέμα της Συρίας.
Αυτό που κουβεντιάσαμε και δεν θα το είδατε στην ημερήσια διάταξη, ήταν στο χθεσινό γεύμα, δυο ώρες, τί μπορούμε να κάνουμε εμείς, τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που είμαστε μέλη αυτού του φόρουμ, προς όφελος των αραβικών κρατών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Δηλαδή έχουμε μονίμως στο μυαλό μας πώς μπορούμε να διευκολύνουμε την καλύτερη διασύνδεση και την καλύτερη κατανόηση ανάμεσα στις δυο πλευρές.
Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας, εντάσσεται και ένα σλόγκαν που χρησιμοποιώ συχνά, ότι «οι Ευρωπαίοι πρέπει ν’ αντιληφθούν ότι η συζήτηση για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα προϋποθέτει την επιβίωση της ανθρώπινης ψυχής και ζωής».
Το λέω αυτό διότι, κάνω πάντα μια κριτική παρατήρηση, ότι στη Συρία χάθηκαν 480.000 άνθρωποι, 12 με 14 εκατομμύρια έχασαν το βιός τους και εάν ο πόλεμος γίνεται «για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα», κάθε άλλο παρά βοηθούνται. Αυτά τα ζητήματα είναι προσανατολισμένα στο πώς θα βοηθήσουμε να γίνουν πιο κατανοητές οι ανάγκες του αραβικού κόσμου στην Ευρώπη, πώς ν’ αναπτύξουμε τη δική μας συνεργασία, των συμμετεχόντων Ευρωπαίων με τον αραβικό κόσμο, και πώς θα συμβάλλουμε στη λύση των προβλημάτων της περιοχής με θετική ατζέντα.
Τ’ άλλα, ξέρετε, υπάρχουν τόσα πολλά fora που συζητάνε για τις συγκρούσεις ας πούμε Ισραήλ – Παλαιστίνης, για θέματα ΑΟΖ και δε θα χρειαζόταν ένα ακόμα. Αυτό που κάνει χρήσιμη τη Ρόδο είναι ο θετικός προσανατολισμός, να φτιάξουμε νέες θεσμικές υποστάσεις και να κάνουμε μια θετική συνεργασία.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Καλημέρα. Όπως λέει ο φίλος μου, o Μπασίλ, ο Υπουργός Εξωτερικών του Λιβάνου που δεν μπορούσε να έρθει γιατί είναι ακόμα στη διαμόρφωση κυβέρνησης, εδώ στη Ρόδο έχει προκύψει το πνεύμα της Ρόδου, “The spirit of Rhodes”. Είναι δικά του λόγια και τον ευχαριστούμε.
Να σας καλωσορίσω για άλλη μια φορά στο νησί των ιπποτών, της πεταλούδας, του Κολοσσού της Ρόδου, το νησί της φιλίας ανάμεσα τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τον αραβικό κόσμο.
Όπως έλεγα στο τραπέζι χθες σε ένα ταξίδι στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας γνώρισα το καινούργιο μουσείο της χώρας που έχει χιλιάδες ευρήματα από το εμπόριο ανάμεσα στην Ελλάδα, στη Βαλκανική και στον αραβικό χώρο, που δείχνει ότι οι δυο πλευρές της Μεσογείου, αυτός ο κόσμος, είχαν πάνω από 5.000 με 6.000 χρόνια εμπορικές σχέσεις.
Και εκεί σκεφτήκαμε ότι πρέπει να ξανααποκαταστήσουμε αυτή τη σχέση. Θέλουμε στη σημερινή και αυριανή μας συνάντηση να κάνουμε σοβαρά νέα βήματα συνεργασίας. Αυτό που θα επιδιώξουμε στην πρώτη συνεδρίασή μας τώρα είναι να κάνουμε αξιολόγηση της γεωστρατηγικής κατάστασης που έχουμε.
Το απόγευμα σήμερα στο δεύτερο μέρος θα σας εκθέσουμε την πρότασή μας για μια δομή ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή. Σας έχουμε στείλει το κείμενο. Έχουμε πάρει τις παρατηρήσεις σας, αλλά θα το κουβεντιάσουμε και σήμερα, θα το κουβεντιάσουμε και στο χρόνο που έρχεται και η φιλοδοξία μας είναι του χρόνου τον Ιούνιο στη Ρόδο να αποφασίσουμε να δημιουργήσουμε μια δομή ασφάλειας και σταθερότητας, όπως θα περιγραφεί στις συζητήσεις μας, για την Ανατολική Μεσόγειο.
Η τρίτη μας αυριανή συνεδρίαση, που θα έρθει ο Υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, ο Νίκος Παππάς, είναι αφιερωμένη στην ψηφιακή συνεργασία και μάλιστα και με ειδικά κομμάτια τόσο για την ψηφιακή τεχνολογία, όσο και για τη δορυφορική. Η συζήτησή μας αύριο έχει το χαρακτήρα να μπούμε όλοι μαζί, ο καθένας μας έχει τις εμπειρίες του και τις δυνατότητές του, στο μέλλον και αποτελεί και η αυριανή μας συζήτηση κομμάτι από τη θετική μας ατζέντα.
Γενικά ελπίζουμε και με τις συζητήσεις που θα έχουμε σήμερα και αύριο,να αναπτύξουμε τη συνεργασία μας και σε τομείς που συγκινούν τη νεολαία μας και που συνδέονται με το μέλλον μας.
Πρέπει να πούμε ότι η συνάντηση νέων διπλωματών χθες όλη την ημέρα, που συζήτησαν μαζί με πιο έμπειρους διπλωμάτες αλλά και με καθηγητές ειδικούς πάνω σε θέματα οικονομίας και ενέργειας, ήταν πετυχημένη. Ήταν μια δέσμευση που είχαμε πάρει από πέρσι να ξεκινήσουμε μια μέρα πριν με νέους διπλωμάτες τη συζήτησή μας. Ήταν διπλωμάτες από 15 χώρες, με μεγάλη συμβολή όλων των πλευρών.
Θα πρέπει να αναπτύξουμε περαιτέρω μορφές συνεργασίας, με βάση ό,τι είχαμε αποφασίσει και στο παρελθόν. Νομίζουμε ότι τα φεστιβάλ νεολαίας που έγιναν στην Κύπρο και στην Αίγυπτο, ήταν ένα μεγάλο βήμα υλοποίησης των στόχων που έχουμε βάλει, όπως επίσης το φεστιβάλ που έγινε στην Αίγυπτο για τον κινηματογράφο της Μεσογείου.
Νομίζω, ότι πρέπει να παραμείνουμε σε αυτή μας την προσπάθεια, να κάνουμε ενέργειες που να δένουν τη νεολαία μας σε ένα κοινό όραμα για την περιοχή και επίσης να αναπτύσσουμε τις πολιτιστικές μας δραστηριότητες. Επίσης ήταν πετυχημένη και η κοινή μας επίσκεψη στον Λίβανο με άλλους Υπουργούς Εξωτερικών και νομίζω ότι επισκέψεις σε αυτή τη μορφή – να επισκεπτόμαστε μαζί, τρεις, τέσσερις Υπουργοί Εξωτερικών περιοχές που βρίσκονται σε μετάβαση ή που έχουν ανάγκη τη συμπαράσταση και την αλληλεγγύης μας – πρέπει και μπορούν να γίνουν. Μπορούμε να κάνουμε σε μια σειρά από αραβικές χώρες, βλέπω και τον φίλο μου τον Ριγιάντ, μια επίσκεψη ως μια ομάδα ανθρώπων που θέλουμε να αναπτύξουμε αυτή τη δραστηριότητα.
Εκεί που έχουμε μείνει σχετικά πίσω, παρά τα θετικά βήματα που γίνανε, είναι η συνεργασία των πανεπιστημίων. Έχουμε τέσσερα πανεπιστήμια που συνεργάζονται, αλλά πρέπει να τα επεκτείνουμε σαν ένα δίκτυο πανεπιστημίων σε όλη την περιοχή που να ασχολούνται με τα ειδικά θέματα. Από το σύστημα μεταφορών της περιοχής μας μέχρι κοινά ιστορικά θέματα. Πρέπει να αναπτύξουμε περισσότερο ακόμα τις μεταφορές ανάμεσά μας και βέβαια αυτό που οφείλουμε να δούμε – και ήταν κομμάτι της χθεσινής συζήτησης των νέων διπλωματών – είναι η ενεργειακή μας συνεργασία.
Σήμερα έχουμε τον μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων. Δεν μπόρεσαν να έρθουν καλοί μας φίλοι, όπως ο Υπουργός Εξωτερικών της «Βορείου Μακεδονίας» που ήταν η πρώτη φορά που τον καλέσαμε, ο Νικόλας Ντιμιτρόφ, γιατί έχει τη «μάχη» στη Βουλή για τη συνθήκη που υπογράψαμε τα δυο κράτη. Ο φίλος μου ο Σούκρι, γιατί μόλις χθες το βράδυ έφτασε εκεί ο Κουσνέρ. Επίσης, ο Μπασίλ γιατί οι διαδικασίες διαμόρφωσης της κυβέρνησης στον Λίβανο είναι ακόμη ανοιχτές. Και έχουμε τη χαρά να έχουμε την Αιμιλία μας, διότι η Αικατερίνη Ζαχαρίεβα δεν μπορούσε να έρθει καθότι ασκεί την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έχουμε όμως τη χαρά να έχουμε κοντά μας τον Μίροσλαβ ως Πρόεδρο της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ που δικαιώνει την υποστήριξη που του δώσαμε όλοι μας και βέβαια έχουμε ιδιαίτερη χαρά διότι φέτος για πρώτη φορά είναι μαζί μας ο Υπουργός Εξωτερικών της Παλαιστίνης, αγαπημένος φίλος όλων μας, ο Ριγιάντ αλ Μάλκι. Ευχαριστούμε πάρα πολύ. Όλοι αυτοί που μου λείπουν σήμερα και οι υπουργοί μας εδώ, ελπίζω του χρόνου να είμαστε όλοι μαζί, για να διαμορφώσουμε το τελικό κείμενο του “Spirit of Rhodes ”.
Εγώ αναλαμβάνω κάθε φορά να πω δυο κουβέντες για την κατάσταση στην περιοχή μας. Θέλουμε να έχουμε θετική ατζέντα. Ζούμε σε μια δύσκολη περιοχή. Η μία κρίση συνοδεύει την άλλη, αλλά πρέπει να πούμε ότι τουλάχιστον η βόρεια πλευρά της συνεργασίας μας, είναι καλύτερα από πέρσι. Η Βουλγαρία για πρώτη φορά στην ιστορία της έκανε προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πετυχημένη, και αποτέλεσε βοήθεια για την ανάπτυξη της περιοχής μας. Οι χώρες της «Βορείου Μακεδονίας», της Αλβανίας, Βουλγαρίας και Ελλάδος βαθαίνουμε τη συνεργασία μας και από πέρσι ξεκινήσαμε μια συνεργασία οι βαλκανικές χώρες μαζί με τις χώρες του Visegrad και στηρίζουμε, αυτή την περίοδο με δυσκολίες ομολογώ από άλλες πλευρές, το ξεκίνημα των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στη «Βόρειο Μακεδονία» και την Αλβανία με την Ευρωπαϊκή Ένωση που θα είναι μεγάλο κέρδος και για μας όλους, αυτά τα δυο κράτη που είναι μέρος της συνεργασίας μας, να εισέλθουν στην Ένωση.
Το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπισε η περιοχή μας αυτό το χρόνο ήταν και πάλι το μεταναστευτικό και το προσφυγικό. Αν είναι κάτι που συνδέει όχι μόνο ιστορικά αλλά τώρα πρόσφατα την καθημερινότητα των ανθρώπων στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Ν.Α. Ευρώπη, είναι το θέμα το προσφυγικό και το μεταναστευτικό.
Παραμένω της γνώμης ότι μία είναι η ουσιαστική λύση γι’ αυτό το ζήτημα: το σταμάτημα των πολέμων, το σταμάτημα των συγκρούσεων, το σταμάτημα των καταστάσεων όπως τα ζούμε στη Λιβύη, στην Υεμένη, στη Συρία, στο Ιράκ. Εάν δεν υπάρξει ειρήνη και ανάπτυξη σε αυτές τις περιοχές, σε σύνδεση με την ανάγκη δημιουργίας και αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους, δεν θα ησυχάσει αυτή η περιοχή και θα εξακολουθεί να τροφοδοτεί την Ευρώπη με κύματα προσφυγιάς και μετανάστευσης.
Και θα το ξαναπώ: το κόστος να στηρίξουμε την ανάπτυξη στη Μέση Ανατολή, το κόστος του να εξασφαλίσουμε την ειρήνη στην περιοχή και σε όλα τα σημεία της, είναι πολύ ελάχιστο μπροστά στο κόστος που δημιουργείται από την ανασφάλεια, τις αναταραχές αλλά και από τον ρατσισμό και την ξενοφοβία που γεννιέται στην ίδια την Ευρώπη.
Στη Λιβύη εξακολουθούμε να στηρίζουμε την ανάγκη εθνικής ενότητας και να στηρίζουμε την Κυβέρνησή της. Στο χρόνο που πέρασε καταγράψαμε με μεγάλη χαρά τα βήματα που έγιναν στην Αίγυπτο. Και θέλω να το υπογραμμίσω αυτό, η Αίγυπτος βρίσκεται σε μια πορεία ανάπτυξης με ρυθμούς παραδειγματικούς για όλους μας, μακάρι να τους είχαμε κι εμείς, που βγαίνουμε από την κρίση και ζηλεύουμε τους δικούς σας ρυθμούς.
Στον χρόνο που πέρασε, συζητήθηκε πάρα πολύ το Κυπριακό. Το Κυπριακό είναι ένα ζήτημα – κόμβος για όλη την περιοχή που συναποτελούμε εμείς. Συζητήθηκε στο Κραν Μοντανά για 11-12 μέρες συνεχών διαπραγματεύσεων και παραμένει ανοιχτό. Θέλουμε να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας στην Κυπριακή Δημοκρατία, την ευχή μας για ένα ενωμένο νησί, για μια Κύπρο που είναι σημαία φιλίας με τον αραβικό κόσμο και να εξαλειφθεί το μεγάλο αγκάθι που είναι το καθεστώς των λεγόμενων εγγυήσεων και ασφάλειας, με την οποία το βόρειο τμήμα της Κύπρου παραμένει ένα κομμάτι της υπό κατοχή.
Άλυτο παραμένει το ζήτημα Παλαιστίνης – Ισραήλ. Δεν είναι στην ατζέντα μας να μπαίνουμε σε ζώνες και να συζητάμε περί συγκρούσεων, γίνονται δεκάδες τέτοια Φόρουμ. Εμείς θέλουμε θετική ατζέντα. Αλλά κομμάτι της θετικής μας ατζέντας είναι η δημιουργία, η συγκρότηση, η αναγνώριση, η ενίσχυση παλαιστινιακού κράτους.
Εγώ πιστεύω ότι το παλαιστινιακό έθνος είναι ένα έθνος με μεγάλη παράδοση, πολιτισμό, από τους καλύτερα εκπαιδευμένους λαούς στην περιοχή, με ισχυρή θέληση για δημοκρατία, είναι ένα έθνος με πάρα πολλά προτερήματα και χαρίσματα και θα είναι κέρδος όχι μόνο για τον λαό της Παλαιστίνης, αλλά για όλους μας η δημιουργία και η αναγνώριση του παλαιστινιακού κράτους.
Και αυτό το λέω και στους φίλους μου στο Ισραήλ, ότι πρέπει να κατανοηθεί και από εκείνους ότι ο κόσμος αλλάζει και αλλάζει με γρήγορους ρυθμούς. Είναι δικό τους συμφέρον να δεχτούν και να αναγνωρίσουν τη λύση των δύο κρατών. Διότι αυτό θα τους εξασφαλίσει και εκείνους, να ζήσουν στους επόμενους αιώνες εν ειρήνη, εν ησυχία, με την αποδοχή από τους αραβικούς λαούς.
Λαούς, με μεγάλο πολιτισμό και η λύση του παλαιστινιακού, η αποδοχή των δύο κρατών μας διευκολύνει και από τους κινδύνους του ισλαμικού φονταμενταλισμού που έχουν εμφανιστεί και στα Βαλκάνια και η ενσωμάτωση της «Βόρειας Μακεδονίας» και της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η λύση η ουσιαστική του παλαιστινιακού, είναι ένα κλειδί καταπολέμησης του ισλαμικού φονταμενταλισμού.
Εάν δεν κατανοηθεί και από την άλλη πλευρά, από τους φίλους μας, η ανάγκη αναγνώρισης δυο κρατών στη Μέση Ανατολή, οι εξελίξεις δεν θα είναι θετικές για όλους μας. Αυτό που δεν κάνει και δεν έχει γίνει από την πλευρά του ισχυρότερου, του Ισραήλ στη Μέση Ανατολή – ως μέθοδος εννοώ, δεν συγκρίνω τα προβλήματα- έγινε από εμάς στις Πρέσπες.
Στις Πρέσπες καταλήξαμε σε ένα συμβιβασμό. Δείξαμε ότι δεν μπορεί ουδείς να κατατροπώσει τον άλλον, δεν μπορεί ουδείς να βάλει τον άλλο στη γωνία, δεν μπορούμε να ζήσουμε με ρεβανσισμούς και αλυτρωτισμούς. Χρειαζόμαστε να αποδεχτούμε το υπάρχον και να βρούμε τους κανόνες για να ζήσουμε μαζί και αυτό που έδειξε και δείχνει η συμφωνία των Πρεσπών και που εύχομαι να υλοποιηθεί και να αποτελέσει φωτεινό παράδειγμα για όλα τα προβλήματα της περιοχής μας είναι ότι εδώ δεν έχουμε αντίθεση ανάμεσα σε «Βορειομακεδόνες» και Έλληνες, αλλά έχουμε αντίθεση –και αυτό ισχύει για όλες τις συγκρούσεις- ανάμεσα σε δυνάμεις που θέλουν λύση και σε δυνάμεις αδράνειας, που βολεύονται από τη μη λύση και νομίζουν ότι μπορούν να έχουν κέρδη.
Στην περιοχή μας το μεγαλύτερο πρόβλημα παραμένει το συριακό, μετά από τα προβλήματα που ανέφερα. Ήταν άποψή μου πριν πολλά χρόνια και όταν έγινα –είμαι στο 4ο έτος- Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, ότι κανείς εμφύλιος πόλεμος -ή «ψευδοεμφύλιος», θα δούμε τι είναι- δεν τελειώνει όσο υπάρχουν πόροι, που έρχονται απ’ έξω. Η ιστορία των εμφυλίων πολέμων έχει δείξει ότι οι εμφύλιοι τελειώνουν όταν κουράζονται οι πληθυσμοί, όταν τελειώνουν τα χρήματα, όταν τελειώνουν οι υλικοί πόροι. Στη Συρία όμως η ροή δεν τελειώνει, γιατί μπαίνουν μαχητές, στρατιωτικές δυνάμεις, χρήματα, οπλισμοί απ’ έξω και η ροή αυτή είναι συνεχής και κατά διαστήματα προστίθενται και άλλοι.
Αυτό δυσκολεύει τη λύση του προβλήματος της Συρίας και, κατά προέκταση, τη λύση πλευρών του προσφυγικού και της μετανάστευσης. Εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει όλοι μαζί να εμποδίσουμε αυτούς τους πολέμους που πάνε να γίνουν πόλεμοι τρίτων δι’ αντιπροσώπων στην περιοχή, να διασφαλίσουμε την επιστροφή των προσφύγων, να μην φύγουν άλλοι και να διασφαλιστεί και η περιουσία αυτών που έχουν φύγει, τα ανθρώπινά τους δικαιώματα και να εμποδίσουμε καινούργιες μεταλλαγές του πολέμου.
Είναι ένας πόλεμος που άρχισε με μια εσωστρεφή σύγκρουση, μετά στη δεύτερη φάση εμφανίστηκαν οι τρομοκρατικές Οργανώσεις, ο Daesh κι άλλες, και έχει φτάσει να έχει γίνει τώρα μια γεωπολιτική σύγκρουση ανάμεσα στη Δύση και σε άλλες δυνάμεις και νέες συμμαχίες.
Πρέπει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος, γιατί αλλιώς θα εξακολουθεί να αναπαράγεται εθνικισμός, ρατσισμός στην περιοχή μας και στην Ευρώπη, μετανάστευση και προσφυγιά.
Γιατί αλλιώς θα εξακολουθεί ν’ αναπαράγεται εθνικισμός, ρατσισμός στην περιοχή μας και στην Ευρώπη, μετανάστευση και προσφυγιά.
Και πρέπει επίσης, και είμαι ευτυχής που έπεισα μετά από μερικά χρόνια την Ευρωπαϊκή Ένωση, να υπάρξει υποστήριξη υλικοτεχνική, ηθική και χρήματα για την Ιορδανία και για τον Λίβανο. Πρέπει να εκφράσω και να εκφράσουμε το μεγάλο μας σεβασμό, απέναντι στην Ιορδανία και στον Λίβανο όπου έχουν εκατομμύρια προσφύγων, που τους έχουν αγκαλιάσει μη έχοντας τους πόρους που διαθέτει η Δύση. Μια Δύση που δείχνει αδυναμίες.
Επίσης, πρέπει να στηρίξουμε και να χαιρετίσουμε το έργο του ΟΗΕ, από τους πρόσφυγες μέχρι τη στήριξη που δίνει για τη δημιουργία των 5 βιομηχανικών οικονομικών περιοχών στην Ιορδανία για να βρουν απασχόληση οι πρόσφυγες.
Αντίθετα απ’ αυτές τις δυνάμεις που εκφράζω το σεβασμό μου, όπως είναι ο Λίβανος και η Ιορδανία, όπως είναι ο ΟΗΕ και οι Οργανώσεις του, η Ευρωπαϊκή Ένωση ομολογώ με στενοχώρια, έχει δείξει αδυναμία. Δεν κατάλαβε προς τα πού πήγαινε η Μέση Ανατολή. Δεν κατάλαβε το καταστροφικό έργο που ξεκίναγε στη Συρία.
Δεν κατάλαβε ότι ο χειρότερος εχθρός για τ’ ανθρώπινα δικαιώματα είναι ο πόλεμος. Ότι όπως λέω πάντα εδώ στη Ρόδο, για να υπερασπιστούμε όλα αυτά τ’ ανθρώπινα δικαιώματα που λέει η Δύση, πρέπει πρώτα να υπερασπιστούμε το πρώτιστο, το θεμελιακό δικαίωμα, το δικαίωμα στην ανθρώπινη ζωή. Γιατί χωρίς ανθρώπινη ζωή δεν υπάρχουν και ανθρώπινα δικαιώματα. Όταν έχουμε στη Συρία 500.000 νεκρούς, όταν έχουμε 12 με 14 εκατομμύρια πρόσφυγες που έχουν χάσει τα σπίτια τους, πώς να μιλάμε in abstractum για δικαιώματα, όταν δεν τους εξασφαλίζουμε την ίδια την ύπαρξή τους; Κάτι που ισχύει και για περιοχές που ζει ο παλαιστινιακός λαός. Πρέπει να εξασφαλίσουμε την επιβίωση των λαών αυτών στην περιοχή μας.
Οι ΗΠΑ σχεδιάζουν τώρα να επανακάμψουν στην περιοχή, αλλά με δυσκολίες που δημιούργησαν πολλούς προβληματισμούς όσον αφορά το σε ποιο βαθμό μπορεί κανείς να έχει εμπιστοσύνη ότι είναι ένας τρίτος, ουδέτερος παράγοντας. Και σ’ αυτό, στους παράγοντες, έχουν προστεθεί και το Ιράν και η Τουρκία και η συμμαχία Ιράν – Τουρκίας – Ρωσίας.
Είναι πολλές οι δυνάμεις στην περιοχή. Είναι πολλές οι καταστροφές. Αλλά το δικό μας το φόρουμ το “Spirit of Rhodes”, με τόσο μεγάλη συμμετοχή που έχουμε, θα μπορούσε να σκεφτεί να διαμεσολαβήσει.
Ίσως μεγαλοπιάνομαι, αλλά ίσως να είμαστε εμείς όλοι εδώ οι πιο κατάλληλοι για τη διαμεσολάβηση των προβλημάτων στην περιοχή. Την αγαπάμε την περιοχή. Αγαπάμε τους ανθρώπους της. Είμαστε το δέσιμο ανάμεσα στον Αραβικό Κόσμο και στη Δύση, τη νοτιοανατολική Ευρώπη. Είμαστε αυτοί που μυρίζουμε και κατανοούμε τί συμβαίνει στην περιοχή μας, γιατί ζούμε σ’ αυτή.
Να βρούμε λοιπόν αν μπορούμε και όπου μπορούμε να διαμεσολαβήσουμε και να ξαναχτίσουμε τα δίκτυά μας που είχαμε εδώ κι αιώνες.
Επίσης, συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα των πολιτισμικών και θρησκευτικών κοινοτήτων στην περιοχή. Θα υπογραμμίσω: Συχνά η Δύση κουνάει το δάχτυλο στον αραβικό κόσμο γύρω από τον πολυπολιτισμό και την πολυθρησκευτικότητα. Αλλά εμείς που ξέρουμε Ιστορία, ξέρουμε ότι σ’ αυτές τις περιοχές όπως είναι το Ιράκ, όπως είναι η Συρία, η Βαβυλωνία και η Μεσοποταμία, ζούσαν μαζί χιλιάδες χρόνια διαφορετικοί πολιτισμοί και θρησκείες. Άρα ήταν μια περιοχή του κόσμου όπου αυτές ζούσαν εν ειρήνη. Ειδωλολάτρες στο παρελθόν, οπαδοί του Ζαρατούστρα. Μετά οι εβραϊκές κοινότητες. Οι χριστιανικές, οι μωαμεθανικές, οι οποίες υπερασπίστηκαν αυτό τον πολυπολιτιστικό χαρακτήρα και ζούσαν εν ειρήνη αυτές οι κοινότητες. Και ζούσαν 3.000 χρόνια. Και οι χριστιανικές κοινότητες υπάρχουν 2.000 χρόνια στην περιοχή.
Αυτές οι κοινωνίες οι πολυπολιτισμικές, οι πολυθρησκευτικές είναι που καταστρέφονται σήμερα και που έχουμε ξεκινήσει μια προσπάθεια ως Ελλάδα υπεράσπισης της πολυπολιτιστικής, πολυθρησκευτικής μας κληρονομιάς στη Μέση Ανατολή και υπεράσπισης του ρόλου των Εκκλησιών στην Ιερουσαλήμ και των δικαιωμάτων τους.
Και αυτή μας την προσπάθεια που ξεκινήσαμε μόνοι μας, στην τελευταία μας συνάντηση που ήταν πάνω από 400 προσωπικότητες του θρησκευτικού κόσμου, πάνω από 150 θρησκευτικοί ηγέτες της περιοχής -και είμαστε πολύ περήφανοι γι’ αυτό, για τους θρησκευτικούς ηγέτες- την συνδιοργανώσαμε μαζί με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Αυστρία και θέλω να υπογραμμίσω ξανά ότι το 2019 θα κάνουμε την επόμενη συνάντηση αυτών των εκατοντάδων ηγετών των διαφορετικών Εκκλησιών της περιοχής και είστε ευπρόσδεκτοι, όποιο κράτος θέλει να συμμετάσχει και να «συγκουβαλήσει» αυτή τη μεγάλη, ίσως τη σημαντικότερη που υπάρχει σήμερα, συνδιάσκεψη και φόρουμ, έχουμε κι ένα ειδικό Ινστιτούτο όπως ξέρετε γι’ αυτό, για την προστασία αυτών των πληθυσμών.
Μια τελευταία σκέψη: Τί χρειάζεται να κάνουμε μ’ αυτό το φόρουμ; Είναι ωραίο που συναντιόμαστε, είναι ωραίο που βλέπουμε παλιούς και καλούς μας φίλους, είναι όμορφο νησί η Ρόδος, πάντα είστε καλοδεχούμενοι με τις οικογένειές σας, τα παιδιά σας, είμαι χαρούμενος που σήμερα έχουμε 10 συζύγους επικεφαλής αντιπροσωπειών, που μας έδωσε ο Δήμος ένα καραβάκι και θα πάνε και στις αρχαιότητες και σε ψαροχώρια να φάνε.
Όμως αυτό το σχήμα, θέλουμε να του δώσουμε και το έχουμε πει από πέρυσι αυτό, μια πιο μεγάλη πνοή. Να γίνει μια πλατφόρμα πιο ζωντανή που σε επιμέρους θέματα να συναντιέται πιο συχνά, για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Όχι της Μέσης Ανατολής, της Ανατολικής Μεσογείου σε συνάρτηση με Μέση Ανατολή, χώρες του Κόλπου, Νοτιοανατολική Ευρώπη, που να στηρίζεται αυτή η δομή, που θα τα κουβεντιάσουμε όλο το χρόνο, και του χρόνου τέτοιον καιρό θα καταλήξουμε ότι θα έχει ορισμένα χαρακτηριστικά.
Εδώ έχω καταγράψει 9 και με αυτά θα τελειώσω: Ένα είναι ότι αυτή η δομή που θέλουμε είναι μια δομή ήπιας ισχύος που προτάσσει όχι τις διαφορές, όχι τις συγκρούσεις, αλλά τη θετική ατζέντα. Που δίνει προτεραιότητα στη διπλωματία και στο διάλογο.
Δεύτερον, είναι μια δομή, θέλουμε να γίνει συνεργασίας για την ασφάλεια στην περιοχή μας. Και ασφάλεια εννοώ όλες αυτές τις μορφές από τις περιβαλλοντικές μέχρι την ασφάλεια της ζωής των ανθρώπων.
Τρίτο, να γίνουμε μια δομή, ένα φόρουμ διαλόγου, διπλωματίας που να εξετάζει τις κρίσεις τολμηρά και να παρεμβαίνει σ’ αυτές με τη διπλωματία, αλλά και με τη γνώση που έχουμε και την αγάπη και την έννοια για την περιοχή, που να προλαβαίνουμε, εάν μπορούμε κρίσεις και να διευκολύνουμε στη διαχείρισή τους.
Τέταρτο. Να προωθούμε μαζί συλλογικά και κατά ομάδες, αυτό που στα ελληνικά το ονομάζω αλλά στα αγγλικά ή στα αραβικά δεν βγαίνει έτσι φαντάζομαι, τα «τρία Δέλτα». Είναι η Διαμεσολάβηση, η Διαιτησία για διαφορές και η συμβολή στη Διαπραγμάτευση.
Η πέμπτη μας αρχή είναι ότι στα ζητήματα που προκύπτουν στην περιοχή μας, θα πρέπει να έχουμε και την κυριότητά τους, το “ownership”. Δεν μπορεί όλοι οι άλλοι να κουβεντιάζουν για την περιοχή μας, όλοι οι άλλοι να αποφασίζουν για την περιοχή μας και εμείς απλώς να πληρώνουμε, διότι όπως λέω συχνά, άλλοι ξεκινήσανε τους βομβαρδισμούς στη Συρία και στη Λιβύη και άλλοι υποδέχονται τους πρόσφυγες και σε άλλους δυσκολεύεται η καθημερινότητα της ζωής τους στη Μέση Ανατολή.
Εμείς είμαστε τοπικοί και περιφερειακοί παίκτες. Γνωρίζουμε και μπορούμε. Απλώς πρέπει να πιστέψουμε ότι εμείς σαν μια ομάδα κρατών, ή επιμέρους κράτη, μπορούμε να αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες. Μπορούμε να απευθυνόμαστε στους ισχυρούς αυτού του κόσμου και να τους εξηγούμε πώς εμείς βλέπουμε την ειρήνευση και την ασφάλεια, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανθρώπινη ζωή στην περιοχή.
Το έκτο. Είμαστε ένας χώρος διαλόγου και διπλωματίας που στηρίζεται στις παραδόσεις που έχουμε, στην κουλτούρα που έχουμε, στις σχέσεις που έχουμε στην περιοχή μας. Εμείς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είμαστε, ας πούμε, η Ελλάδα χώρα που πάντα είχαμε φιλίες με τον αραβικό κόσμο. Ουδέποτε συγκρουστήκαμε μαζί του. Πάντα αγαπούσαμε και φροντίζαμε και πάντα εισπράξαμε αγάπη και κατανόηση από τον αραβικό κόσμο και ισχύει για όλη τη Νοτιοανατολική μας Ευρώπη. Έχουμε μια κουλτούρα χιλιάδων ετών. Εδώ οι λαοί μας, ανεξάρτητα του τι θρησκεία είχαμε, βρίσκονται 5.000, 6.000 και 8.000 χρόνια. Έχουμε άλλη αντίληψη για την ιστορία. Άλλη η αίσθησή της.
Μπορεί καμία φορά να είμαστε αργοί, μπορεί να κάνουμε λάθος που είμαστε αργοί, αλλά από βιασύνες και από τσαπατσουλιές δεν θα την πάθουμε. Έχουμε κάνει εκατοντάδες πολέμους στην περιοχή μέσα σε αυτά τα χιλιάδες χρόνια και ξέρουμε ότι δεν μας λύσανε προβλήματα. Ότι έχει φτάσει σε ένα σημείο που δεν μας χρειάζονται πια τέτοια.
Το έβδομο. Είμαστε ένα φόρουμ διαλόγου και διπλωματίας που στηρίζεται στο διεθνές δίκαιο και στις διεθνείς συνθήκες. Δεν προκαλούμε κανέναν καμία χώρα εδώ, κανένα κράτος που είναι εδώ δεν προκαλεί τρίτους. Και τα δικαιώματά μας θέλουμε και επιθυμούμε να τα υπερασπιζόμαστε βασισμένοι στα δίκαια των ανθρώπων μας, στις διεθνείς συνθήκες που υπάρχουν, στο διεθνές δίκαιο.
Δεν επικαλούμαστε το διεθνές δίκαιο για να καλύψουμε πίσω από αυτό βίαιες πράξεις και αντιλήψεις. Υφιστάμεθα κατά κανόνα αυτό. Άρα είμαστε ενάντια σε αναθεωρητισμούς, «αυτοκρατορικούς» ή «χαλιφατιανούς», είμαστε ενάντια σε μεγαλοϊδεατισμούς και στον αναθεωρητισμό.
Η όγδοη αρχή μας είναι ότι ιδιαίτερα για την Ανατολική Μεσόγειο μεγάλη σημασία έχει η ασφάλεια στη θάλασσα. Είμαστε λαοί που αναπτύξαμε τον πολιτισμό μας και την ιστορία μας με τη θάλασσα. Ξέρουμε ότι το 33% του παγκόσμιου εμπορίου γίνεται στις θάλασσες της περιοχής μας.
Το 40% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας διακινείται μέσα από τις δικές μας θάλασσες. Η προστασία αυτών των θαλασσών, η ειρήνη σε αυτές τις θάλασσες, η καταπολέμηση και της πειρατείας, όλα αυτά ανήκουν στην επιγραφή «Ασφάλεια για τις θάλασσες».
Ένατο και θετικό με αυτό που άρχισα, θέλω να σας πω ότι έχουμε μια θετική ατζέντα. Έχουμε δίκτυα συνεργασίας, ας την επιβάλλουμε την θετική ατζέντα απέναντι στους τρίτους, ας την εμβαθύνουμε, ας την κάνουμε ακόμη καλύτερη.
Θέλω τελειώνοντας να ευχαριστήσω τρεις κατηγορίες ανθρώπων. Πρώτα, θέλω να ευχαριστήσω τους διερμηνείς. Χωρίς τους διερμηνείς δεν θα υπήρχε η επικοινωνία μας.
Δεύτερον θέλω να ευχαριστήσω και θεωρώ ότι είναι επιτυχία αυτού του φόρουμ μας την παρουσία παρατηρητών από τρία κράτη που δεν ανήκουν στην περιοχή μας, αλλά οι Κυβερνήσεις τους ζήτησαν να συμμετέχουν ως παρατηρητές για να αντλήσουν από το δικό μας λόγο, σκέψη, να αντλήσουν εμπειρίες για περιοχές ανάλογες όπως τη δική μας.
Είναι η Ινδονησία, που είναι το μεγάλο νησιωτικό αρχιπέλαγος και το μεγαλύτερο μουσουλμανικό κράτος στο σύγχρονο κόσμο. Είναι το Βιετνάμ, για εμένα το πιο ηρωικό νεώτερο κράτος στην ιστορία της ανθρωπότητας που νίκησε τέσσερις μεγάλους και σπουδαίους επιδρομείς, που μπόρεσε να οικοδομήσει ξανά τον εαυτό του, να έχει βρει και το τρένο των νέων τεχνολογιών, που ζει σε μια περιοχή που θυμίζει σε πολλά την Ανατολική Μεσόγειο όσον αφορά το Διεθνές Δίκαιο, την ΑΟΖ κι άλλα διεκδικούμενα στοιχεία.
Και είναι και οι φίλοι μας από την Κολομβία, οι οποίοι θέλουν να πάρουν αυτή την πείρα, διότι ξέρετε η Κεντρική Αμερική και το βόρειο τμήμα της Νότιας Αμερικής έχει επίσης ζητήματα ασφάλειας της θαλάσσης και ούτω καθεξής.
Θα αναφέρω τελευταίο γιατί το θεωρώ το πιο σπουδαίο για εμένα και θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα την παρουσία του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου της Συνεργασίας του Κόλπου, είναι μεγάλη μου τιμή και μεγάλη τιμή για όλους μας. Είστε ένας σπουδαίος θεσμός, με σπουδαίο έργο και κάθε φορά που σας παρακολουθούμε μαθαίνουμε και γνωρίζουμε μαζί σας.
Είναι και ο αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του αραβικού Συνδέσμου που θέλω να τον ευχαριστήσω γιατί ο Αραβικός Σύνδεσμος είναι η ψυχή των αραβικών λαών, είναι εκεί που ο αραβικός κόσμος αρθρώνει τη γνώμη του και τις απόψεις του απέναντι στον κόσμο, απέναντι στην Ευρώπη, απέναντι στην Ανατολική Ευρώπη που είμαστε εμείς, η άλλη μεριά η απέναντι του αραβικού κόσμου.
Θεωρώ μεγάλη τιμή και πολύ ευγενική πράξη την παρουσία του Γενικού Γραμματέα του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου και του αναπληρωτή Γενικού Γραμματέα του Αραβικού Συνδέσμου και μεγάλη επιτυχία ότι προκαλέσαμε το ενδιαφέρον από χώρες τόσο μακρινές από αυτό τον κορμό που είναι Ν.Α. Ευρώπη, Ανατολική Μεσόγειος, Αραβικός κόσμος.
Ελπίζω να γίνουμε όλοι μας πιο σοφοί, πιο ώριμοι, με περισσότερες γνώσεις μετά από τη διήμερη συζήτησή μας, να κουβεντιάσουμε πως βλέπουμε την περιοχή μας, να πούμε θετικές σκέψεις να μην μείνουμε στο παράπονό μας το δικαιολογημένο, να δούμε το απόγευμα πως μπορούμε να φτιάξουμε αυτό το φόρουμ “in a long term” και μορφές συνεργασίας τόσο γενικότερες, όσο και ειδικότερες για την ψηφιακή τεχνολογία και τη δορυφορική συνεργασία. Είχα έρθει στη Σαουδική Αραβία και είχα επισκεφθεί το Πάρκο Νέας Τεχνολογίας και είχα εντυπωσιαστεί από τις γνώσεις και την εργασία που γίνεται όσον αφορά τη δορυφορική τεχνολογία.
Με αυτά τα λόγια σας καλωσορίζω, ευχαριστώ την Εθιμοτυπία του Υπουργείου μας, ευχαριστώ τους Πρέσβεις μας και την Ειδική Επιτροπή που συντονίζει τις πρωτοβουλίες του Υπουργείου μας, με τον κ. Πέτρο Παναγιωτόπουλο που μας ήρθε από το Μεξικό, ο οποίος είναι λίγο σαν Μεξικάνος… Ευχαριστώ όσους συνέβαλλαν στην προετοιμασία αυτής της συνάντησής μας.
Ευχαριστώ και τις τοπικές Αρχές της Ρόδου που θα μας φιλοξενήσουν σήμερα το βράδυ, που φιλοξενούν τις συζύγους των επικεφαλής των αντιπροσωπειών, εύχομαι να περάσουμε καλά.
Ευχαριστώ πολύ.
