Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Θα εστιάσω σε εκείνα τα σημεία του Προϋπολογισμού που αφορούν την Έρευνα και την Καινοτομία. Κι αυτό γιατί η Γνώση που προκύπτει από την επιστημονική Έρευνα και η Καινοτομία που απορρέει από αυτή διαμορφώνουν μια νέα Οικονομία, μια οικονομία που βασίζεται στην ένταση Γνώσης, την λεγόμενη Οικονομία της Γνώσης.
Είναι η Οικονομία που ανάλογα με τις ευρύτερες ιδεολογικές τάσεις που επικρατούν και τις πολιτικές που εφαρμόζονται μπορεί να συμβάλλει σοβαρά στη δίκαιη ανάπτυξη και να αποτελέσει εφαλτήριο κοινωνικής χειραφέτησης.
Είναι η Οικονομία της Γνώσης που φιλοδοξούμε να αποτελέσει ένα νέο παραγωγικό πρότυπο για τη χώρα, ένα πρότυπο που θα βρίσκεται δίπλα στην Κοινωνία και θα προάγει την υγιή και καινοτόμο Επιχειρηματικότητα σε αντιδιαστολή με τις κρατικοδίαιτες και παρασιτικές πρακτικές του παρελθόντος.
Αυτό αποτυπώνεται έμπρακτα στον προς ψήφιση Προϋπολογισμό.
Παρά τις συνθήκες της κρίσης που επικρατούν, η δημόσια δαπάνη για την Έρευνα εξακολουθεί να αυξάνεται, ακολουθώντας μια πορεία αντίστροφη από εκείνη της εποχής των παχιών αγελάδων και της επίπλαστης ευμάρειας πριν την κρίση, τότε που η Έρευνα ήταν ο εύκολος στόχος για περικοπές. Συγκεκριμένα:
Ο ΤΠ για την Έρευνα από 60 εκ. € το 2015 αυξήθηκε στα 117 εκ. € το 2017 και προβλέπεται να υπερδιπλασιαστεί και να φτάσει τα 127 εκ. € το 2018.
Αντίστοιχα, υπήρξε αύξηση των δαπανών του ΠΔΕ από 141 εκ. € το 2015 σε 157 εκ.€ το 2017, με πρόβλεψη για 206 εκ. € το 2018.
Καίρια συνεισφορά σε αυτές τις αυξήσεις είχε η εισροή μέρους από τους πρόσθετους πόρους των 240 εκ. €, που διαχειρίζεται το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ), για τη στήριξη νέων επιστημόνων και την ενίσχυση της Έρευνας στα ΑΕΙ και ΕΚ.
Ουδέποτε στο παρελθόν είχε υπάρξει μια τόσο σημαντική δημόσια επένδυση στην Έρευνα.
Αλλά και γενικότερα, οι συνολικές δαπάνες για Ε&Α στη χώρα ακολούθησαν μια ανάλογη τάση: Από 0,84% του ΑΕΠ που ήταν το 2014, αυξήθηκαν κατ’ ελάχιστο στο 0,99% του ΑΕΠ για το 2016, μια αύξηση που αντιστοιχεί σε 245 εκ. € παρά την ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική συγκυρία.
Κι εδώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι για πρώτη φορά, το 2016, στην αύξηση αυτή συνέβαλε σημαντικά και ο ιδιωτικός τομέας, στον οποίο οι δαπάνες αυξήθηκαν κυρίως από ίδιους πόρους κατά 29%, ή 261εκ.€.
Αυτό αποτελεί ένα ακόμη δείγμα εμπιστοσύνης για την ανάκαμψη της Ελληνικής οικονομίας
Όμως εδώ εγείρεται ένα απλό αλλά κρίσιμο ερώτημα:
Ποιος είναι ο αντίκτυπος αυτών των αριθμών στην Κοινωνία; Στην Κοινωνία που μάχεται να σταθεί όρθια μέσα στις αντίξοες συνθήκες που έχει δημιουργήσει η κρίση.
Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει να δούμε την απήχηση που έχει η Έρευνα ευρύτερα στην Κοινωνία με βάση τους τρεις κεντρικούς πυλώνες της ερευνητικής μας πολιτικής.
Ο πρώτος πυλώνας έχει να κάνει με την σημαντικότερη παρακαταθήκη που διαθέτει η χώρα: Τους Ανθρώπους!
Το εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό, κυρίως τους νέους επιστήμονες και ερευνητές, που αναπόφευκτα βρίσκονται στο επίκεντρο κάθε προσπάθειας για ανάκαμψη.
Τα στοιχεία για τη μεγάλη μονόπλευρη φυγή στο εξωτερικό, το brain drain, αλλά και για την υπο- και ετερο- απασχόληση, το brain waste είναι αμείλικτα.
Η ανεργία των νέων, η υποτίμηση της εργασίας και κυρίως η έλλειψη προοπτικών σταδιοδρομίας είναι οι βασικές αιτίες για το φαινόμενο αυτό.
Η αντιμετώπισή του brain drain αποτελεί άμεση προτεραιότητα για την Κυβέρνηση. Μια σειρά μέτρων έχουν σχεδιασθεί και ήδη υλοποιούνται τόσο για το Δημόσιο όσο και για τον Ιδιωτικό τομέα.
Η δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας για ερευνητική ή ακαδημαϊκή σταδιοδρομία σε ελκυστικά περιβάλλοντα που λειτουργούν ως πόλοι έλξης για νέους ερευνητές και καταξιωμένους επιστήμονες είναι το πρώτο από αυτά.
Το «άνοιγμα» 1000 νέων θέσεων μελών ΔΕΠ στα ΑΕΙ και 100 νέων θέσεων ερευνητών στα ΕΚ μετά από περίοδο επταετούς ξηρασίας, οι πολλαπλές δυνατότητες στήριξης μεταδιδακτορικών ερευνητών κυρίως μέσα από τις δράσεις του ΕΛΙΔΕΚ, με ελκυστικές συνθήκες εργασίας, και προοπτικών σταδιοδρομίας είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Ήδη είναι ορατές οι πρώτες αχνές αλλά απτές ενδείξεις για την αναστροφή του brain drain. Από τις 1.669 προτάσεις για ερευνητικά έργα μεταδιδακτορικών ερευνητών, που έχουν υποβληθεί στο ΕΛΙΔΕΚ, οι 160 προέρχονται από νέους επιστήμονες που βρίσκονται στο εξωτερικό κι επιθυμούν να επιστρέψουν στην Ελλάδα για να υλοποιήσουν τα έργα που προτείνουν.
Αλλά και στον Ιδιωτικό Τομέα έχουν σχεδιασθεί και υλοποιούνται δράσεις από τη ΓΓΕΤ, που δημιουργούν ποιοτικές θέσεις εργασίας, όπως το πρόγραμμα «Ερευνώ- Δημιουργώ, Καινοτομώ» και το νέο πρόγραμμα ενίσχυσης του στελεχιακού δυναμικού τμημάτων Ε&Α καινοτόμων επιχειρήσεων.
Στο ίδιο πλαίσιο, εμφανίζονται εξαιρετικές προοπτικές για την προσέλκυση τμημάτων Ε&Α ξένων και δυναμικά εξελισσόμενων επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Ο δεύτερος πυλώνας αφορά τη σύνδεση της Έρευνας με την καινοτόμο Επιχειρηματικότητα και βασίζεται σε δύο κεντρικούς άξονες.
Πρώτον, στην ανάπτυξη νέων, κατάλληλων χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως το Υπερταμείο Επιχειρηματικών Συμμετοχών Εquifund. Το Υπερταμείο αυτό περιέχει τρία Ταμεία και αποσκοπεί να στηρίξει την καινοτόμο επιχειρηματικότητα και την αξιοποίηση ερευνητικών αποτελεσμάτων από τα ΑΕΙ και ΕΚ της χώρας. Με το Υπερταμείο διευκολύνεται η δημιουργία νεοφυών επιχειρήσεων και start ups, υποστηρίζεται η λειτουργία τους σε πρώιμο στάδιο και ενισχύεται το επόμενο στάδιο της ωρίμανσης και μεγέθυνσής τους.
Όλα αυτά είναι προσαρμοσμένα στις ιδιαίτερες ανάγκες της επιχειρηματικότητας την εποχή της κρίσης.
Πρόκειται για μια συγκροτημένη, συστηματική, ολοκληρωμένη και βήμα προς βήμα πρωτοβουλία για τη διαμόρφωση της Οικονομίας της Γνώσης.
Η καινοτόμος επιχειρηματικότητα στηρίζεται επίσης από συνεργατικά έργα μεταξύ δημόσιων Ερευνητικών Φορέων και Επιχειρήσεων, από τη μεγάλη δράση «Ερευνώ – Δημιουργώ – Καινοτομώ» που διαχειρίζεται η ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ στη ΓΓΕΤ. Πρόκειται για μια ξεχωριστή σε μέγεθος δημόσια επένδυση στην Έρευνα που υπολογίζεται να στηρίξει περί τις 4.400 νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας.
Θα ήθελα εδώ να αναφερθώ στα αποτελέσματα της 1ης Φάσης αυτού του Προγράμματος που πρόσφατα ανακοινώθηκαν: Σύμφωνα με αυτά, κατά τα επόμενα 3 χρόνια θα χρηματοδοτηθούν με διαθέσιμους δημόσιους πόρους ύψους 393,7 εκ.€, 685 ερευνητικά έργα επιχειρήσεων από τα οποία τα 498 αφορούν συνεργασίες με δημόσιους ερευνητικούς φορείς.
Κι έρχομαι στον 3ο πυλώνα της πολιτικής μας. Αυτόν που συνδέεται με εμβληματικές πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει η Πολιτεία για την ανάδειξη της κοινωνικής διάστασης της Έρευνας, την προαγωγή θεμάτων που έχουν άμεσες κοινωνικές επιπτώσεις και ενδιαφέρον.
Παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία Δικτύου Εξατομικευμένης Ιατρικής ή Ιατρικής Ακριβείας. Πρόκειται για μία εμβληματική δράση που βάζει την Ελλάδα έγκαιρα στο χάρτη της Ιατρικής του μέλλοντος. Έμφαση δίνεται ώστε η Έρευνα στον τομέα αυτό να μεταφραστεί σε κλινικές εφαρμογές με μια συντονισμένη συστράτευση των δυνάμεων που διαθέτει η χώρα για την πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου με σύγχρονες γονιδιωματικές προσεγγίσεις. Η εμβληματική αυτή δράση έχει ήδη αρχίσει να υλοποιείται με πρωτοβουλία της Πολιτείας.
Θα πρέπει να τονισθεί ότι μια κύρια στόχευση σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας, είναι οι αναδυόμενες νέες και αποτελεσματικότερες θεραπείες στην Ογκολογία να είναι προσβάσιμες από το Δημόσιο Σύστημα Υγείας προς όφελος όλων των ασθενών που τις έχουν ανάγκη.
Μια άλλη εμβληματική πρωτοβουλία που αναπτύσσεται, σε συνεργασία με το ΥΠΑΑΤ, είναι η εφαρμογή νέων τεχνολογιών στην Αγροδιατροφή, για την ανάδειξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της ελληνικής χλωρίδας και πανίδας, ώστε να δημιουργηθεί πρόσθετη αξία στα ελληνικά αγροτικά προϊόντα.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές,
Τα παραπάνω ήταν ένα μόνο μέρος των δράσεων Έρευνας και Καινοτομίας που θα στηριχθούν από τον προς ψήφιση Προϋπολογισμό, ο οποίος με τη συνέργεια δημοσίων και στοχευμένων ιδιωτικών επενδύσεων, αναμένεται να αποφέρει σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη.
Επιπλέον, οι εμβληματικές πρωτοβουλίες που θα στηρίξει αναμένεται να προσδώσουν στη χειμαζόμενη για πολλά χρόνια Ελληνική Κοινωνία προοπτική, δυναμική και έμπνευση για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της επόμενης μέρας μετά την κρίση, με καλύτερους όρους.
Ο προϋπολογισμός του 2018 αποτελεί ένα καίριο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή.
