Πλέγμα παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας

Η αντιμετώπιση του προβλήματος της ενεργειακής φτώχειας αποτελεί προτεραιότητα για την κυβέρνηση. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, πάνω από το 50% των εισοδηματικά ασθενέστερων νοικοκυριών δεν είναι σε θέση να έχει πρόσβαση σε επαρκή θέρμανση. Στην ίδια έκθεση υπογραμμίζεται ότι το ποσοστό των νοικοκυριών με οφειλές για λογαριασμούς ρεύματος έφτασε το 2015 το 42%, ποσοστό υπερτετραπλάσιο του μέσου όρου της Ε.Ε.

Σήμερα παρουσιάζουμε ένα πλέγμα παρεμβάσεων υποστήριξης των ασθενέστερων συμπολιτών μας και αντιμετώπισης δυσλειτουργιών που έχουν εντοπιστεί και επιβαρύνουν παράλογα την πλειοψηφία των νοικοκυριών.

Ι. Αναμορφώνουμε τον τρόπο υπολογισμού των χρεώσεων για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας

Η απόφαση της κυβέρνησης να διαθέσει 360 εκατ. ευρώ (από τα πρόσθετα έσοδα που απέφερε η περιστολή της σπατάλης στο δημόσιο και η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής) στην αποπληρωμή των οφειλών προς τη ΔΕΗ, για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που έχει προσφέρει, απέτρεψε την αύξηση των σχετικών χρεώσεων στους λογαριασμούς των καταναλωτών.

Χωρίς αυτή την επιλογή μας, οι οφειλές που επέτρεψε η προηγούμενη κυβέρνηση να συσσωρευτούν, θα προκαλούσαν ετήσια επιβάρυνση περί τα 50 ευρώ σε ένα μέσο νοικοκυριό με κατανάλωση 1.600 kWh το τετράμηνο.

Αυτό απετράπη οριστικά. Μετά τη γνωμοδότηση της ΡΑΕ, καταρτίσαμε σχέδιο μεσοπρόθεσμης αντιμετώπισης του προβλήματος, μέχρι να ενεργοποιηθούν οι μακροπρόθεσμες λύσεις. Έχουμε, ήδη, αναλάβει πρωτοβουλίες για την οριστική αντιμετώπιση του θέματος, με τη σύνδεση στο ηπειρωτικό σύστημα, μέσω υποβρυχίων καλωδίων, της Κρήτης και των μεγαλύτερων νησιών των Κυκλάδων. Παράλληλα προωθούμε σύγχρονες, φιλικές προς το περιβάλλον, λύσεις για τα μικρότερα νησιά, στο πλαίσιο και της πανευρωπαϊκής πρωτοβουλίας «καθαρή ενέργεια για όλα τα νησιά».

Επιπλέον, η κυβέρνηση προχωρά σε μια δεύτερη παρέμβαση καθοριστικής σημασίας για τις χρεώσεις των ΥΚΩ, αναδιαμορφώνοντας το σύστημα τιμολόγησης. Το υφιστάμενο σύστημα προβλέπει τιμολόγηση στη βάση κλιμακίων, ενιαία για το σύνολο της κατανάλωσης. Κάτι που προκάλεσε αυξημένες επιβαρύνσεις σε πολλά νοικοκυριά κατά τους χειμερινούς μήνες, όταν η κατανάλωση αυξήθηκε σημαντικά για λόγους κάλυψης των αναγκών θέρμανσης.

Αυτό το αλλάζουμε: Πλέον η χρέωση της επόμενης σε σειρά κλίμακας, αφορά μόνο το μέρος της υπέρβασης και όχι το σύνολο της κατανάλωσης.

Αν, δηλαδή, το αντιπροσωπευτικό νοικοκυριό του παραπάνω παραδείγματος καταναλώσει 1.601 kWh, θα πληρώσει την επόμενη σε σειρά χρέωση της κλίμακας άνω των 1.600 kWh, μόνο για τη 1 kWh και όχι για το σύνολο. Γεγονός που μεταφράζεται σε ελάφρυνση του λογαριασμού κατά 14,05 ευρώ.

Όχι μόνο αποφύγαμε, δηλαδή, την επιβάρυνση του συγκεκριμένου καταναλωτή κατά περίπου 50 ευρώ το χρόνο αλλά επιτυγχάνουμε ελάφρυνση κατά περίπου 15 ευρώ το κρίσιμο χειμερινό τετράμηνο.

ΝΕΕΣ ΧΡΕΩΣΕΙΣ ΥΚΩ

Η χρέωση μέχρι τετραμηνιαία κατανάλωση 1.600 kWh από 6,99 ευρώ γίνεται 6,9 ευρώ, οπότε είναι σαφές ότι υπάρχει, έστω και οριακή, μείωση. Για μεγαλύτερη οικιακή κατανάλωση το νέο σύστημα συνεπάγεται χαμηλότερες χρεώσεις μέχρι κατανάλωση 3.463,609 kWh, όπως και στο γράφημα. Αξίζει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ το 88,95% της οικιακής κατανάλωσης  δεν υπερβαίνει τις 1.600 kWh/τετράμηνο και το 95,75% τις 2.400 kWh.

Ακολουθούν αναλυτικά παραδείγματα των νέων χρεώσεων:

Παράδειγμα 1: Οικιακός καταναλωτής με 4μηνιαία κατανάλωση ημέρας 1601kWh και νύχτας 800kWh θα χρεωθεί:

Για την κατανάλωση ημέρας: 0,0069 €/kWh*1600 kWh+0,050 €/kWh*1 kWh =€11,09, αντί των 0,0157 €/kWh*1601 kWh =€25,14 που θα ανερχόταν η χρέωση με την ισχύουσα κλίμακα χρεώσεων, οπότε υπάρχει κέρδος €14,05.

Για την κατανάλωση νύχτας: 0,0069 €/kWh*800 kWh =€5,52, αντί των 0,00889 €/kWh * 800 kWh =€7,11 που θα ανερχόταν η χρέωση με την ισχύουσα κλίμα χρεώσεων, οπότε υπάρχει κέρδος €1,59.

Σύνολο χρέωσης: 11,09 + 5,52 = €16,61 με τη νέα κλίμακα, αντί των €32,25 με την ισχύουσα κλίμακα, οπότε υπάρχει κέρδος 15,64 ευρώ ή μείωση της επιβάρυνσης 48,5%.

Παράδειγμα 2: Οικιακός καταναλωτής με 4μηνιαία κατανάλωση ημέρας 2001kWh και νύχτας 800kWh θα χρεωθεί:

Για την κατανάλωση ημέρας: 0,0069€/kWh*1600kWh+0,050€/kWh*400kWh+0,085 €/kWh*1kWh =€31,13, αντί των 0,03987 €/kWh*2001 kWh = €79,78 που θα ανερχόταν η χρέωση με την ισχύουσα κλίμακα χρεώσεων, οπότε υπάρχει κέρδος €48,65 ευρώ.

Για την κατανάλωση νύχτας: 0,0069 €/kWh * 800 kWh = €5,52, αντί των 0,00889 €/kWh *800 kWh =€7,11 που θα ανερχόταν η χρέωση με την ισχύουσα κλίμα χρεώσεων, οπότε υπάρχει κέρδος €1,59.

Σύνολο χρέωσης: 31,13 + 5,52 = €36,65 με τη νέα κλίμακα, αντί των €86,89 με την ισχύουσα κλίμακα, οπότε υπάρχει κέρδος €50,24 ή μείωση της επιβάρυνσης 57,8%.

Παράδειγμα 3: Οικιακός καταναλωτής με 4μηνιαία κατανάλωση ημέρας 3001kWh και νύχτας 1000kWh θα χρεωθεί:

Για την κατανάλωση ημέρας: 0,0069€/kWh*1600 kWh+0,050 €/kWh*400kWh+0,085 €/kWh*1001 kWh = €116,13, αντί των 0,04488 €/kWh*3001 kWh = €134,68 που θα ανερχόταν η χρέωση με την ισχύουσα κλίμακα χρεώσεων, οπότε υπάρχει κέρδος €18,55.

Για την κατανάλωση νύχτας: 0,0069 €/kWh * 1000 kWh = €6,90, αντί των 0,00889 €/kWh*1000 kWh=€8,89 που θα ανερχόταν η χρέωση με την ισχύουσα κλίμα χρεώσεων, οπότε υπάρχει κέρδος €1,99.

Σύνολο χρέωσης: 116,13 + 6,90 = €123,03 με τη νέα κλίμακα, αντί των €143,57 με την ισχύουσα κλίμακα, οπότε υπάρχει κέρδος €20,54 ή μείωση της επιβάρυνσης 14,3%.

ΙΙ. Διπλασιάζουμε την έκπτωση που προσφέρει το Κοινωνικό Τιμολόγιο στα πιο ευάλωτα νοικοκυριά

Εισάγουμε νέα κριτήρια, τα οποία καθιστούν δικαιότερο το Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ), ώστε να ωφεληθούν οι πλέον ευάλωτοι καταναλωτές. Ταυτόχρονα, καταργείται η απένταξη δικαιούχων του ΚΟΤ, στις περιπτώσεις υπέρβασης της κατανάλωσης. Ενδεικτικό στοιχείο των τομών που καθιερώνονται είναι ότι οι πιο ευάλωτοι καταναλωτές θα έχουν πλέον έκπτωση στο ηλεκτρικό ρεύμα περί το 70%, από 30%-35% που είχαν με το ισχύον σύστημα.

Πιο συγκεκριμένα:

1. Εισάγονται εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια αξίας ακίνητης περιουσίας, ώστε να δικαιούνται την έκπτωση μόνον πολίτες με πραγματική ανάγκη ενίσχυσης. Υπολογίζονται εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία δεν θα αφορούν μόνον το φορολογητέο εισόδημα, αλλά και όλα τα αφορολόγητα ή αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα. Με αυτό τον τρόπο αποκλείονται περιπτώσεις, όπως βίλες εκατοντάδων τετραγωνικών σε «ακριβές» περιοχές, οι ιδιοκτήτες των οποίων διαθέτουν υπερπολυτελή αυτοκίνητα και εισόδημα από καταθέσεις εξωτερικού αλλά εμφανίζουν χαμηλό εισόδημα και είναι ενταγμένοι στο κοινωνικό τιμολόγιο.
2. Με βάση εισοδηματικά κριτήρια, τα οποία δεν θα αφορούν μόνον το φορολογητέο εισόδημα, αλλά και όλα τα αφορολόγητα ή αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα, δημιουργούνται δύο βασικές κατηγορίες δικαιούχων.

• Η πρώτη, θα περιλαμβάνει όσους πληρούν τα κριτήρια για τη χορήγηση του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης, οι οποίοι θα δικαιούνται διπλάσια έκπτωση στα τιμολόγιά τους από αυτή που λαμβάνουν σήμερα. Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθούν τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά της χώρας.
• Η δεύτερη, θα περιλάβει νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα, με βάση τα όρια που ισχύουν και σήμερα για τους δικαιούχους Κ.Ο.Τ., με μικρές διαφοροποιήσεις στο πλαίσιο του εξορθολογισμού του κόστους. Η κατηγορία αυτή θα δικαιούται την ίδια έκπτωση που λαμβάνει και σήμερα.

3. Καταργείται η απένταξη από το ΚΟΤ σε περιπτώσεις υπέρβασης της μέγιστης κατανάλωσης έως και 10% ανά κατηγορία. Με το νέο πλαίσιο, οι ευπαθείς ομάδες δεν θα απεντάσσονται, αλλά θα τιμολογούνται με τις ανταγωνιστικές χρεώσεις των προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας ΜΟΝΟ για την υπερβάλλουσα κατανάλωση.

1. Για να αντιμετωπιστεί η καταχρηστική ένταξη ευκατάστατων οικογενειών στο ΚΟΤ (που γίνεται μέσω της αλλαγής του δικαιούχου του μετρητή), θα προσμετρώνται πλέον τα εισοδήματα και η περιουσία όλων των ατόμων του νοικοκυριού που φιλοξενούνται από τον κύριο δικαιούχο. Με αυτό τον τρόπο αποκλείονται περιπτώσεις, όπως βίλες όπου ο δικαιούχος δηλώνει φιλοξενούμενος στο ακίνητο και ίδιος εμφανίζει χαμηλό εισόδημα ή δηλώνει φιλοξενούμενος σε μέρος της κατοικίας (π.χ. 30 τετραγωνικά) αλλά με τεράστια κατανάλωση (7.000-8.000 κιλοβατώρες το τετράμηνο), ή δικαιούχοι που δηλώνουν ακίνητο λίγων τετραγωνικών (π.χ. 50 τετραγωνικά) αλλά είτε είναι κατά πολύ μεγαλύτερο είτε μέσω της ίδιας παροχής ηλεκτροδοτείται τριώροφο ή τετραώροφο κτίσμα.
2. Για τους πολύτεκνους που θα επωφελούνται από το ΚΟΤ θα ισχύουν εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Με τη ρύθμιση αυτή επιτυγχάνονται δύο πράγματα:
   • Πρώτον, καταργείται το τιμολόγιο πολυτέκνων της ΔΕΗ, στο οποίο εντάσσονταν όλες οι οικογένειες με τέσσερα τέκνα και άνω, χωρίς κανένα άλλο κριτήριο, με αποτέλεσμα να εκμεταλλεύονται τις εκπτώσεις του ΚΟΤ και ιδιαίτερα εύποροι πολίτες.
   • Δεύτερον, τις εκπτώσεις αυτές μπορούν πλέον να διεκδικούν πολίτες και από ιδιώτες προμηθευτές, στους οποίους δεν ίσχυε ως τώρα η συγκεκριμένη κατηγορία ΚΟΤ.

Από το υφιστάμενο σύστημα για το ΚΟΤ θα εξακολουθήσουν να ισχύουν οι παρακάτω ρυθμίσεις:

• Η κατανάλωση αφορά σε κάλυψη αναγκών της κύριας κατοικίας του/της δικαιούχου.
• Η παροχή ρεύματος είναι στο όνομα του/της δικαιούχου ή του/της συζύγου.
• Η κατανάλωση είναι μεγαλύτερη ή ίση με 200 kWh ανά τετράμηνο.
• Η συνολική τετραμηνιαία κατανάλωση δεν υπερβαίνει τα όρια κατανάλωσης που ορίζονται για κάθε κατηγορία δικαιούχου.

ΙΙΙ. Προωθούμε την επανασύνδεση ρεύματος για τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά

Για να γίνει επανασύνδεση σύνδεσης, μετά από διακοπή για οφειλές, ειδικά οι  δικαιούχοι του ΚΟΤ, πρέπει να εξοφλήσουν τουλάχιστον το 15% της οφειλής και να ρυθμίσουν την εξόφληση του υπολοίπου το πολύ σε 12 δόσεις. Αυτό προφανώς είναι συχνά αδύνατο για νοικοκυριά με μηδενικό ή ιδιαίτερα χαμηλό εισόδημα.

Για το λόγο αυτό, μέσω της εφάπαξ καταβολής 10 εκατ. ευρώ από τον κρατικό προϋπολογισμό του 2017, δημιουργούμε ειδικό λογαριασμό για την επανασύνδεση παροχών ηλεκτρικού ρεύματος των νοικοκυριών με χαμηλό εισόδημα, που είχαν αποσυνδεθεί λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών. Διαχειριστής του λογαριασμού θα είναι ο Διαχειριστής του Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ).

Ο καθορισμός των δικαιούχων, τα κριτήρια, το ύψος, η κατανομή του ποσού, καθώς και οι λοιπές λεπτομέρειες διάθεσης και ελέγχου της ενίσχυσης, θα περιγράφουν με Κοινή Υπουργική Απόφαση των συναρμόδιων Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας και Οικονομικών. Πλην, όμως, αναμένεται να καλυφθούν πάνω από τα ¾ των περιπτώσεων, καθώς μέχρι σήμερα ο ΔΕΔΔΗΕ έχει προχωρήσει σε αποκοπές ρεύματος 1.092 δικαιούχων ΚΟΤ, με συνολικές οφειλές περί τα 13,3 εκατ. ευρώ. Άρα τα αρχικά κεφάλαια του ταμείου επαρκούν για να καλύψουν πάνω από το 75% του ποσού.

Οι δικαιούχοι θα μπορούν έτσι να αποκαταστήσουν τη σύνδεσή τους και στη συνέχεια:

• είτε να ενταχθούν στο νέο ΚΟΤ, που προβλέπει 70%, για αυτές τις κατηγορίες
• είτε να αναζητήσουν τη συνδρομή της τοπικής αυτοδιοίκησης, αξιοποιώντας τον νέο θεσμό, των Ενεργειακών Κοινοτήτων

Με το νομοσχέδιο για τις Ενεργειακές Κοινότητες που συζητείται ήδη στη Βουλή, επιτρέπουμε στην τοπική αυτοδιοίκηση να συμμετέχει σε σχήματα παραγωγής ενέργειας, την οποία μπορούν να αξιοποιούν και για αυτοκατανάλωση. Άρα οι φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης θα μπορούν να προσφέρουν στους πιο ευάλωτους πολίτες προνομιακή πρόσβαση στο ρεύμα που παράγει η Ενεργειακή Κοινότητα, αξιοποιώντας μέρος από το πλεόνασμα που προκύπτει.

Στο σημείο αυτό είναι χρήσιμο να επισημανθεί η λανθασμένη παρουσίαση της είδησης σχετικά με τις αποκοπές ρεύματος που πραγματοποιεί αυτές τις ημέρες ο ΔΕΔΔΗΕ. Η απάντηση σε σχετική ερώτηση Ευρωβουλευτή, παρερμηνεύτηκε ως αναγγελία ενός προγράμματος 2.000 αποκοπών ημερησίως μέχρι το τέλος του έτους. Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Συγκεκριμένα:

1. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ στο δεκάμηνο έγιναν 204.000 αποκοπές και 159.000 επανασυνδέσεις ρεύματος σε καταναλωτές. Δηλαδή για κάθε 5 αποκοπές γίνονται περίπου 4 επανασυνδέσεις.

2. Εσφαλμένα αναφέρεται ότι από σήμερα μέχρι το τέλος του έτους θα γίνουν 35.000 αποκοπές ρεύματος. Πρόκειται για τον συνολικό αριθμό αποκοπών που είχαν προγραμματιστεί για το τελευταίο δίμηνο του έτους.

3. Με βάση την αναλογία «5-4» είναι λογικό να θεωρήσουμε ότι το τελευταίο δίμηνο του έτους θα γίνουν και περίπου 28.000 επανασυνδέσεις. Άρα η καθαρή διαφορά για το τελευταίο δίμηνο είναι περίπου 7.000 αποκοπές.

4. Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ, το 70% των αποκοπών αφορούν οικιακούς καταναλωτές. Κατά συνέπεια το τελευταίο δίμηνο θα γίνουν περί τις 5.000 «καθαρές» αποκοπές ρεύματος σε οικιακούς καταναλωτές. Το μέγεθος αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερες από 100 ημερησίως, που απέχει κατά πολύ από τις 2.000 ημερησίως!

IV. Διευκολύνουμε την πρόσβαση ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στο φυσικό αέριο

Το δίκτυο παροχής φυσικού αερίου διευρύνεται με γοργούς ρυθμούς σε ολόκληρη τη χώρα, προσφέροντας μια σημαντική, φθηνότερη εναλλακτική θέρμανσης. Πλην όμως αρκετές περιοχές εμφανίζουν ιδιαιτέρως χαμηλά ποσοστά διείσδυσης του φυσικού αερίου, αν και υπάρχουν υποδομές, λόγω αδυναμίας κάλυψης του κόστους  σύνδεσης με το υφιστάμενο δίκτυο.

Σε αυτές τις περιοχές της Αττικής που παρουσιάζουν χαμηλά ποσοστά διείσδυσης φυσικού αερίου, κάτω του 15% και σε κοινωνικές ομάδες με ιδιαιτέρως χαμηλά εισοδήματα, συγκεκριμένα δικαιούχους του εισοδήματος κοινωνικής αλληλεγγύης, απευθύνεται το πρόγραμμα αντικατάστασης του υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης πετρελαίου, με σύστημα φυσικού αερίου, συνολικού ύψους 5 εκατ. ευρώ.

Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, ενώ επιπλέον χρηματοδότηση παρέχει η Εταιρεία Διανομής Αερίου Αττικής (ΕΔΑ Αττικής). Θα καλύψει εξ’ ολοκλήρου τις δαπάνες των έργων για την προμήθεια και εγκατάσταση καυστήρα, λέβητα, σωληνογραμμή φυσικού αερίου,  του συστήματος απαγωγής καυσαερίων, υλικών/εξαρτημάτων/αυτοματισμών εγκατάστασης και σύνδεσης, τις εργασίες και τα υλικά υδραυλικής σύνδεσης,  τη μελέτη, επίβλεψη, καθώς και την επιθεώρηση του υφιστάμενου συστήματος θέρμανσης πετρελαίου.

Το ύψος αυτής της δαπάνης κυμαίνεται από 4.500 έως 8.000 ευρώ για αυτονομίες και μονοκατοικίες και έως 22.000 ευρώ για κεντρικές θερμάνσεις πολυκατοικιών. Επιπλέον, η ΕΔΑ Αττικής θα επιδοτήσει ένα μέρος του συνολικού επιλέξιμου κόστους της εσωτερικής εγκατάστασης φυσικού αερίου με ποσά που κυμαίνονται από 360 έως 1.100 ευρώ για αυτονομίες και μονοκατοικίες και έως και 3.000 ευρώ για κεντρικές θερμάνσεις πολυκατοικιών.

Η ΕΔΑ Αττικής, ορίζεται υπεύθυνη για την υλοποίηση, υποδοχή και τον ελέγχου των αιτήσεων, καθώς και για την πιστοποίηση της κατασκευής της εσωτερικής εγκατάστασης φυσικού αερίου και την καταβολή της χρηματοδότησης.

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στην εταιρεία, μετά τη δημοσίευση της Προκήρυξης στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και έως την 31^η Μαΐου του 2018, που ορίζεται ως καταληκτική ημερομηνία για την κατάθεση των αιτήσεων.