«Σήμερα και χτες είχαμε μια δύσκολη Σύνοδο Κορυφής, πολύ δύσκολη. Ακριβώς γιατί κατά την άποψή μου, και θα το πω χωρίς περιστροφές, γιατί πρέπει να παραδεχτούμε ειλικρινώς ότι δεν ισχύει αυτό που λέμε και καταγράφεται σε όλες τις αποφάσεις μας, ότι δηλαδή λειτουργούμε και αποφασίζουμε σύμφωνα με τις κοινές αρχές και τις κοινές αξίες που μοιραζόμαστε οι 28.
Φαίνεται ότι δε μοιραζόμαστε τις ίδιες αρχές και τις ίδιες αξίες όλοι. Αυτά που γνωρίζαμε ως τις δυτικές αξίες και αρχές της ΕΕ, την αλληλεγγύη, τον ουμανισμό, το σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, τον απαρέγκλιτο σεβασμό του διεθνούς δικαίου, όλα αυτά εν πάση περιπτώσει που αποτελούν κατά την άποψή μας θεμέλιο λίθο των αξιών του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, δεν τα μοιραζόμαστε εξίσου, δεν αποτελούν κοινό τόπο και για τους 28.
Η ΕΕ είναι βαθιά διχασμένη ανάμεσα σε δύο αντιλήψεις. Mία ακραία συντηρητική, σοβινιστική, αντιμεταναστευτική και σε μια – θα την χαρακτήριζα – πιο δημοκρατική, πιο ουμανιστική προσέγγιση. Χθες υπήρξε μια μεγάλη αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο αυτές αντιλήψεις που μας οδήγησε να καταλήξουμε ως τις 5 το πρωί στα συμπεράσματα για την αντιμετώπιση της μεταναστευτικής κρίσης. Υπήρξε αντιπαράθεση ανάμεσα στις δυνάμεις που θέλουν μια ευρωπαϊκή συλλογική λύση απέναντι στην ευρωπαϊκή πρόκληση που είναι η μεταναστευτική κρίση. Mια λύση που είναι στη βάση της συνευθύνης και της αλληλεγγύης, καθώς, επαναλαμβάνω, η αντίληψη αυτή θεωρεί ότι η μεταναστευτική κρίση αποτελεί ένα συλλογικό ευρωπαϊκό πρόβλημα, μια ευρωπαϊκή πρόκληση. Και από την άλλη μεριά, οι δυνάμεις εκείνες που επιλέγουν να κινηθούν στην οδό της περιχαράκωσης και των μονομερών ενεργειών κι όχι στη βάση του διαμοιρασμού της ευθύνης, η οποία προκύπτει από την ίδια τη συμμετοχή τους, από τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τη συμμετοχή τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Δεν χρειάζεται να σας εξηγήσω ότι η Ελλάδα τάχθηκε και υπερασπίστηκε την πρώτη αντίληψη. Στο πλαίσιο αυτό χθες, δίνοντας διαπραγματευτικές μάχες εξονυχιστικής προσπάθειας σε ό,τι αφορά το λεκτικό ενός κειμένου που πέρασε από σαράντα κύματα, εντούτοις πιστεύω ότι στο τέλος καταλήξαμε σε μια λύση, η οποία δεν είναι η καλύτερη δυνατή, αλλά αποφύγαμε μια σειρά κινδύνων, που θα είχαν εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις στο μέλλον και στην ίδια τη φυσιογνωμία, την ταυτότητα της ΕΕ.
Ο κίνδυνος που αποφεύχθηκε ήταν στο ζήτημα των πρωτογενών ροών, δηλ. στην Κεντρική Μεσόγειο να προκριθεί μια απόφαση που θα ανέφερε ρητά ότι η επαναπροώθηση στην Αφρική θα γίνει σε κλειστά κέντρα και κάθε άνθρωπος, ανεξάρτητα εάν χρήζει ή όχι διεθνούς προστασίας, θα επιστρέφει πίσω στην Αφρική. Αντιλαμβάνεστε ότι μια τέτοια απόφαση θα ήταν απόλυτα αντίθετη με ό,τι έχουμε γνωρίσει μέχρι σήμερα ως διεθνές δίκαιο.
Ο δεύτερος κίνδυνος που αποφεύχθηκε ήταν να καταγραφεί στο κείμενο η θέση, ότι όποιες δευτερογενείς ροές συνεχίζουν να υφίστανται προς την Κεντρική Ευρώπη θα πρέπει να αντιμετωπίζονται μονομερώς με συνοριακούς ελέγχους και άρα με την de facto δημιουργία ενός μικρού δυτικοευρωπαϊκού Σένγκεν. Ένας κίνδυνος άλλωστε που είχε επισημανθεί από τη Γερμανία και την Αυστρία κατά την άτυπη συνάντηση της προηγούμενης Κυριακής.
Και ένας ακόμα κίνδυνος που αποφεύχθηκε επίσης, ήταν η αναγκαία αναθεώρηση του Δουβλίνου σε μια δίκαιη κατεύθυνση να μετατεθεί στις καλένδες, με πραγματικό στόχο όσων εισηγούνται αυτή τη θέση, να ακυρωθεί τελικά μετά τις ευρωεκλογές του 2019. Γιατί αυτός ήταν ο στόχος, θεωρώντας ότι οι ευρωεκλογές αυτές θα δώσουν συσχετισμούς ακόμα πιο αρνητικούς. Δηλαδή ακόμα πιο θετικούς για τις ακραίες συντηρητικές, ακροδεξιές, λαϊκιστικές, εθνικιστικές, σοβινιστικές θέσεις κομμάτων στην Ευρώπη.
Λοιπόν, μπροστά σε αυτούς τους κινδύνους η Ελλάδα έθεσε στην πρώτη γραμμή αρχές και αξίες. Αυτό που εμείς ονομάζουμε ιδρυτικές αρχές και αξίες της ΕΕ, αλλά θα έλεγα κι αυτό που χαρακτηρίζει το δικό μας αξιακό πλαίσιο. Διότι η Ελλάδα υπερασπίζεται μια μακρά παρακαταθήκη αγώνων, αλλά και ενός ειδικού αξιακού φορτίου. Πιστεύω ότι έμεινα συνεπής με αυτές τις αρχές και τις προσωπικές δικές μου και αυτές που εκπροσωπεί η Ελλάδα διαχρονικά. Υπερασπίστηκα και υπερασπίζομαι μια ταυτότητα για την Ευρώπη, που αντιστοιχεί στη λογική του ανθρωπισμού, στη λογική της αλληλεγγύης, του διαμοιρασμού της ευθύνης απέναντι στα κράτη μέλη.
Στο πλαίσιο αυτό, σας είπα τι αποφύγαμε, θα σας πω τι κερδίσαμε. Εξασφαλίστηκαν κατά την άποψή μου σημαντικά πράγματα.
Πρώτον, τονίστηκε στο κείμενο της απόφασης ρητά, ότι η ευρωπαϊκή απάντηση στη διαχείριση των μεταναστευτικών και των προσφυγικών ροών πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, δηλαδή να αφορά και τις τρεις διαστάσεις. Βεβαίως την εξωτερική, δηλαδή τη συνεργασία της ΕΕ με τρίτες χώρες, χώρες προέλευσης και καταγωγής των μεταναστών και των προσφύγων, τη διαχείριση των συνόρων, που δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι πρέπει να υπάρχει αυξημένη προστασία, αλλά ταυτόχρονα και τη λεγόμενη εσωτερική διάσταση, ταυτόχρονα και παράλληλα. Και εσωτερική διάσταση σημαίνει ότι θα πρέπει τα κράτη – μέλη μία κοινή ευρωπαϊκή πρόκληση να την αντιμετωπίζουν συλλογικά και να μοιράζονται την ευθύνη.
Το δεύτερο σημαντικό που καταγράφηκε στην απόφαση, μετά από δική μας παρέμβαση, είναι η ειδική αναφορά στη σημασία αποτελεσματικής συνεργασίας με την Τουρκία στο πλαίσιο της Κοινής Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας και παράλληλα έχει καταγραφεί η βούληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη χορήγηση της δεύτερης δόσης της χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία, μία χώρα που δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι φιλοξενεί πάνω από 3 εκ. πρόσφυγες.
Την ίδια στιγμή υπογραμμίστηκε ότι η Τουρκία οφείλει να εφαρμόσει τη διμερή συμφωνία επανεισδοχής με την Ελλάδα, την οποία έχει μονομερώς αναστείλει, αλλά και τη συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ – Τουρκίας. Και ασφαλώς καταγράφεται ότι όλα αυτά πρέπει να γίνουν χωρίς διακρίσεις έναντι οποιασδήποτε χώρας της ΕΕ, δηλαδή και έναντι της Κύπρου.
Το τρίτο θετικό σημείο είναι ότι προκρίθηκε ως λύση για την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη η καθιέρωση κέντρων υποδοχής, εμείς τα γνωρίζουμε ως hotspots, σε ευρωπαϊκές χώρες που θα επεξεργάζονται αιτήσεις ασύλου των ατόμων που θα εισέρχονται στην Ευρώπη. Και το λέω αυτό ως θετικό, δεδομένου ότι η άλλη άποψη δεν ήθελε κανένα κέντρο υποδοχής σε ευρωπαϊκό έδαφος, παρά μόνο εκτός Ευρώπης.
Το τέταρτο θετικό σημείο είναι πως συμφωνήθηκε ότι το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, ο Κανονισμός του Δουβλίνου, θα πρέπει να αναθεωρηθεί στη βάση της ευθύνης και της αλληλεγγύης το συντομότερο δυνατόν. Και η Αυστρία, η οποία αναλαμβάνει την Προεδρία και δεν δείχνει καθόλου πρόθυμη να εργαστεί σε αυτή την κατεύθυνση είναι η αλήθεια, οφείλει στο πλαίσιο αυτής της απόφασης, τουλάχιστον να προσπαθήσει προς αυτήν την κατεύθυνση. Τον Οκτώβρη το Συμβούλιο θα συνεδριάσει για να συζητήσει τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας, άρα και η Αυστριακή Προεδρία θα αναγκαστεί τότε να μας δείξει τα αποτελέσματα της δουλειάς της.
Το πέμπτο θετικό σημείο είναι ότι προκρίθηκε η ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες της Αφρικής, στο πλαίσιο των εταιρικών σχέσεων με ιδιαίτερη έμφαση στην αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων της μετανάστευσης.
Και το έκτο σημείο είναι ότι αποφασίστηκε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αρχίσει τις διαδικασίες για την καθιέρωση μίας ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτικής επιστροφών, όχι κάθε χώρας ξεχωριστά, για όσους δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας και δεν δικαιούνται άσυλο, στις χώρες καταγωγής τους ή σε τρίτες χώρες. Διότι, επαναλαμβάνω, οι επιστροφές δεν μπορεί να είναι ζήτημα της κάθε χώρας πρώτης υποδοχής, αλλά πρέπει να είναι ένα συνολικό ευρωπαϊκό ζήτημα.
Είναι σαφές ότι οι δυνάμεις αυτές που δεν θέλουν ευρωπαϊκές λύσεις έφεραν στα όριά της την ευρωπαϊκή συνεργασία μας, τη λειτουργία μας στο υψηλότερο επίπεδο των 28, στο επίπεδο των ηγετών.
Στο πλαίσιο αυτό, όλοι οι υπόλοιποι συμφωνήσαμε ότι δεν πρέπει να μείνουμε πίσω επειδή κάποιοι δεν θέλουν να προχωρήσουμε όλοι μαζί. Και συμφωνήσαμε να προχωρήσουμε σε ένα πλέγμα συνεργασιών, προκειμένου να διασφαλίσουμε τη διαχείριση των ροών με όρους που να προστατεύουν τη Συμφωνία Σένγκεν και να επιτρέπουν την όσο το δυνατόν πιο δίκαιη κατανομή των βαρών.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν, με τη Γερμανία και την Ισπανία η Ελλάδα προχώρησε σε μία πολιτικά δεσμευτική συμφωνία προκειμένου να δημιουργηθεί ένα μέτωπο λογικής για τη συντονισμένη διαχείριση της μεταναστευτικής κρίσης στη βάση αρχών. Ο βασικός άξονας αυτής της συμφωνίας είναι η ελαχιστοποίηση των παράνομων δευτερογενών ροών έναντι άμεσης επιτάχυνσης των επανενώσεων χωρισμένων προσφυγικών οικογενειών στη Γερμανία.
Θέλω να τονίσω σε αυτό το σημείο ότι, δεδομένου ότι η βαλκανική οδός έχει κλείσει εδώ και περίπου δυόμιση χρόνια και ότι υπάρχουν δύο επιχειρήσεις Frontex στα βόρεια σύνορά μας, με την Αλβανία και την πΓΔΜ, οι δευτερογενείς αυτές ροές είναι ούτως ή άλλως ελάχιστες. Λιγότερες υπολογίζουμε, από 100-150 άτομα το μήνα. Ενδεικτικά τονίζω ότι η Γερμανία είχε πρόσφατα ζητήσει την επιστροφή στην Ελλάδα τους τελευταίους έξι μήνες περί τα 1.000 άτομα. Παράλληλα, η Γερμανία δεσμεύεται να ‘ξεπαγώσει’ άμεσα τα 2.900 αιτήματα επανένωσης οικογενειών από την Ελλάδα και βεβαίως θα εξετάσει θετικά και εκατοντάδες ακόμα υπόλοιπα αιτήματα επανενώσεων οικογενειών.
Με βάση λοιπόν αυτή τη συνολική εικόνα, με βάση τις επανενώσεις, το συνολικό ισοζύγιο για την Ελλάδα θα διαμορφωθεί εξαιρετικά θετικό. Δηλαδή, δεν ισχύουν κάποιες καταγραφές που έχουν ξεκινήσει, γνωστές καταστροφολογικές καταγραφές, ότι θα επιβαρυνθεί η Ελλάδα από αυτήν την τοποθέτηση, από αυτήν τη στάση με επιπλέον πρόσφυγες οι οποίοι θα αποκλειστούν εντός της ελληνικής επικράτειας.
Επιπλέον όμως, θα έλεγα ότι αυτό που έχει για μας ιδιαίτερη σημασία είναι πως παρόμοιο πλαίσιο, παρόμοιες συμφωνίες εντός αυτού του πλαισίου της συντονισμένης και συλλογικής αντιμετώπισης της προσφυγικής και μεταναστευτικής κρίσης, θα υπάρξουν το επόμενο διάστημα και με άλλες χώρες. Το μέτωπο λογικής και συντονισμένης διαχείρισης του μεταναστευτικού στο πλαίσιο αρχών χθες συγκρότησαν, πέραν της Ισπανίας και της προοδευτικής της κυβέρνησης, όλες οι χώρες με προοδευτικές κυβερνήσεις, συν βεβαίως τη Γαλλία και τη Γερμανία.
Δε χρειάζεται να σας πω ποιες χώρες ήταν στην απέναντι πλευρά. Οι χώρες του Βίζεγκραντ και η Αυστρία είχαν τον πρώτο λόγο. Αλλά αυτό που έχει σημασία να τονίσω είναι ότι ακόμα και η Ιταλία στο τέλος της ημέρας τάχθηκε με τις δικές μας θέσεις. Κι εδώ προκύπτει η μεγάλη αντίφαση αυτών των ομοϊδεατών θα έλεγα, σοβινιστικών και εθνικιστικών προσεγγίσεων, όταν τα συμφέροντά τους αντικειμενικά συγκρούονται, καθώς η Ιταλία είναι μια χώρα του Νότου, δεν είναι μια χώρα του Βορρά.
Επιπλέον, η Γερμανία και η Ισπανία δεσμεύτηκαν στο πλαίσιο αυτής της συνεννόησής μας να στηρίξουν την ολοκλήρωση της αναθεώρησης της Συνθήκης του Δουβλίνου στη βάση της αλληλεγγύης εντός του 2018 και όχι στις καλένδες. Η Γερμανία και η Ισπανία δεσμεύτηκαν να στηρίξουν τη λήψη έκτακτων ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών για την Ελλάδα στη βάση της αλληλεγγύης και της δίκαιης κατανομής βαρών σε περίπτωση που υπάρξει μια νέα κρίση. Γιατί αυτή τη στιγμή συζητάμε χωρίς να είναι το φαινόμενο αυτό σε ένταση. Και τέλος, δεσμεύτηκαν να στηρίξουν πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την άμεση οικονομική στήριξη και ανακούφιση των πέντε νησιών και των κατοίκων τους. Δηλαδή των πέντε νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, που έχουν επιβαρυνθεί από την προσφυγική κρίση καθώς βρίσκονται στο πρώτο μέτωπο υποδοχής.
Πέραν της συζήτησης όμως για τη μετανάστευση, να σας πω εν τάχει και δυο λόγια για τα υπόλοιπα: Με την απόφαση που λήφθηκε για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την πΓΔΜ και την Αλβανία το 2019, στην οποία πρωτοστάτησε η Ελλάδα, η ΕΕ ανακτά το ρόλο της στα Βαλκάνια, δίνοντας όραμα στην περιοχή και φυσικά η Ελλάδα αναδεικνύεται σε ηγετική δύναμη της ΕΕ στα Βαλκάνια. Στο πλαίσιο αυτό καλωσορίστηκε, όπως άλλωστε και χτες στο PΕS που συμμετείχα, η Συμφωνία των Πρεσπών με την πΓΔΜ, η οποία μαζί με τη Συμφωνία Βουλγαρίας-πΓΔΜ αποτελούν ένα πλαίσιο ιδιαίτερα θετικό. Θα έλεγα ένα εξαιρετικό παράδειγμα προώθησης των σχέσεων καλής γειτονίας στην πολύπαθη περιοχή μας.
Προφανώς τα ίδια μηνύματα έλαβα και στο πλαίσιο της συνάντησής μου με τον ΓΓ του ΝΑΤΟ, τον κ. Στόλτενμπεργκ, ο οποίος τόσο στην κατ’ ιδίαν συνάντησή μας όσο και στην ενημέρωση στη Σύνοδο τόνισε ότι η γειτονική μας χώρα θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μόνον υπό τον όρο ότι θα ολοκληρώσει τη συνταγματική της αναθεώρηση. Δηλαδή στην επόμενη Σύνοδο, αν δεν κάνω λάθος στις 11-12 Ιουλίου, θα ξεκινήσουν οι ενταξιακές συνομιλίες, οι οποίες θα ολοκληρωθούν μόνον εάν τηρηθούν οι όροι της συμφωνίας, δηλαδή εάν επιτυχώς καταλήξει το δημοψήφισμα και ολοκληρωθούν επιτυχώς οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις στη γείτονα χώρα. Τότε και μόνον τότε θα υπογραφεί Πρωτόκολλο Ένταξης και θα αρχίσει η κύρωση του Πρωτοκόλλου στις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ, η οποία διαρκεί, σύμφωνα με την εμπειρία, περίπου 1,5 χρόνο. Συνεπώς, εάν όλα πάνε καλά, η γειτονική χώρα θα είναι μέλος του ΝΑΤΟ με το όνομα «Βόρεια Μακεδονία» την Άνοιξη του 2020.
Να πω επίσης ότι, στο πλαίσιο αυτού που σας έλεγα προ ολίγου – της ανάδειξης του ηγετικού ρόλου της χώρας στην περιοχή των Βαλκανίων – είχαμε την πρόσκληση, την επίσημη πρόσκληση για πρώτη φορά της Ελλάδας στη λεγόμενη διαδικασία του Βερολίνου, που αφορά μία ετήσια συνάντηση των Δυτικοβαλκανικών χωρών με σημαντικές χώρες της ΕΕ, προκειμένου να ενισχύεται και να ενθαρρύνεται η ευρωπαϊκή τους προοπτική. Θα παραβρεθώ λοιπόν στις 10 Ιουλίου στο Λονδίνο, στη συνάντηση αυτή, μετά από πρόσκληση που έλαβα από τη Βρετανίδα Πρωθυπουργό.
Παράλληλα, στις 7 Ιουλίου η χώρα μας θα υποβάλει αίτηση, προκειμένου να συμμετάσχει στην πρωτοβουλία 16+1 της Κίνας με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων, η οποία, εάν βεβαίως ολοκληρωθεί η διαδικασία της αλλαγής, της κύρωσης της συμφωνίας με τους βόρειους γείτονές μας – διότι αυτό ήταν ένα από τα θέματα εκείνα που μας εμπόδιζαν να συμμετάσχουμε εκεί και σας θυμίζω ότι η Κίνα τους αναγνώριζε, τους αναγνωρίζει ακόμα, ως Δημοκρατία της Μακεδονίας, για να μην ξεχνιόμαστε – δε θα είναι πρωτοβουλία 16+1, θα είναι 17+1, με την Ελλάδα να παίζει ένα καθοριστικό ρόλο ως πύλη εισόδου επενδύσεων από την Ανατολή, από την Κίνα, μετά βεβαίως και από την πολύ μεγάλη επένδυση στο λιμάνι του Πειραιά.
Να προσθέσω εδώ ότι στις 4 Ιουλίου διοργανώνουμε και την τέταρτη Σύνοδο Ελλάδας, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Σερβίας. Πριν από λίγο είχα τη χαρά να υπογράψω με το Βούλγαρο Πρωθυπουργό, παρουσία του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker, τη συμφωνία που αφορά τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατασκευή του αγωγού IGB, του κάθετου άξονα στον TAP, που θα ενώνει τη Βόρεια Ελλάδα με τη Βουλγαρία, κατασκευή η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το 2020.
Τέλος, στα ζητήματα που αφορούν το μέλλον της Ευρωζώνης, ζητήματα που μας απασχόλησαν σήμερα στη Σύνοδο των χωρών της Ευρωζώνης. Καταρχάς είχα την ευκαιρία να ευχαριστήσω τους συναδέλφους μου, αλλά και τον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, τον Πρόεδρο του Eurogroup και τον επικεφαλής της ΕΚΤ, τους κ.κ Juncker, Centeno και Draghi, για τη θετική συμβολή τους στην καθαρή έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια, για το τέλος και της τελευταίας εστίας κρίσης στην Ευρώπη, που είναι το τέλος της ελληνικής κρίσης.
Βεβαίως το κλίμα ήταν σχετικά πανηγυρικό, καθώς όλοι οι συνάδελφοι είχαν να πουν καλά λόγια και να συγχαρούν την Ελλάδα για τη μεγάλη αυτή επιτυχία της. Συζητήσαμε βεβαίως μία μεγάλη επιτυχία, που – θέλω να επαναλάβω – δεν αφορά το τέλος του προγράμματος, αλλά αφορά κυρίως και την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους, που αποκαθιστά τη βιωσιμότητά του, γεγονός που δεν το λέμε εμείς, αλλά αποδεικνύεται και από την καθημερινά σταθερή μείωση των επιτοκίων του δεκαετούς ομολόγου, το οποίο σήμερα έπεσε κάτω από το φράγμα του 4%.
Στη συνέχεια, είχα την ευκαιρία να συνοψίσω τις θέσεις της χώρας για τη συζήτηση που αφορά την εμβάθυνση της Ευρωζώνης, σε πέντε σημεία: α) Στην ανάγκη ενός ισχυρού προϋπολογισμού με αντικυκλική αναδιανεμητική λειτουργία. β) Στην ανάγκη να υπάρξει φορολογική σύγκλιση, ώστε να αποτραπεί ο φορολογικός ανταγωνισμός και να κλείσει η πόρτα στους φορολογικούς παραδείσους στην Ευρώπη. γ) Στην ανάγκη ισότιμης μεταχείρισης των υπερβολικών πλεονασμάτων τρεχουσών συναλλαγών των χωρών του Βορρά, με την αντίστοιχη μεταχείριση που έχουμε δει εδώ και χρόνια και αφορά τα δημοσιονομικά ελλείμματα των χωρών του Νότου. δ) Στην ανάγκη να μετεξελιχθεί ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας σ’ ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Χρειαζόμαστε ένα δανειστή έσχατης καταφυγής για τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης τώρα που έσβησε και η τελευταία εστία της φωτιάς στην Ευρωζώνη, έσβησε δηλαδή η κρίση στην Ελλάδα, της φωτιάς που άναψε το 2008. Πρέπει να προετοιμαστούμε για πιθανές επόμενες εστίες φωτιάς, γιατί φαινόμενα πυρκαγιάς θα έχουμε και στο μέλλον στην Ευρώπη. Έτσι είναι η παγκόσμια οικονομία. Τώρα πρέπει να προετοιμαστούμε και άρα πρέπει να κάνουμε τολμηρά βήματα. Χρειαζόμαστε λοιπόν ένα μηχανισμό που θα στηρίζει το ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων, θα λειτουργεί εντός των ευρωπαϊκών συνθηκών, υπό τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. ε) Ζήτησα αυτή η συζήτηση να έχει μία προθεσμία. Πολύ συντομότερα από το τέλος του έτους θα έλεγα εγώ, διότι θα πρέπει να εφαρμοστούν οι αποφάσεις πριν τις ευρωεκλογές του 2019, για να καταλάβει και ο κόσμος ότι υπήρξαν κάποιες αλλαγές. Εν τοιαύτη περιπτώσει, αυτό που αποφασίστηκε είναι ότι συμφωνήθηκε να προχωρήσει η λεγόμενη ενιαία εγγύηση καταθέσεων. Συμφωνήθηκε η ενίσχυση του ΕΜΣ, ως ενός μηχανισμού που θα στηρίζει το ευρωπαϊκό σύστημα εγγύησης καταθέσεων και μ’ ένα ισχυρό σύστημα εγγύησης, ένα ισχυρό backstop, όπως λέγεται. Συμφωνήθηκε τέλος να τα επαναλάβουμε, αν χρειαστεί, σε μη προβλεπόμενη – αν θέλετε – από το χρονοδιάγραμμα Σύνοδο των χωρών της Ευρωζώνης το ερχόμενο Φθινόπωρο, αλλά στην απόφαση έχει μπει ότι ο τελικός ορίζοντας των αποφάσεων είναι η Σύνοδος του Δεκέμβρη του 2018.
Με αυτές τις σκέψεις και συγγνώμη που μακρηγόρησα, αλλά ήταν μία Σύνοδος που είχε πολλά, είμαι ανοιχτός να δεχθώ όλες σας τις ερωτήσεις».
Φασουλάς: Κύριε Πρόεδρε, καλησπέρα. Είναι γνωστό το βάρος που σηκώνουν τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Από 1η Ιουλίου θα έχουμε αύξηση του ΦΠΑ. Θα ήθελα να σας ρωτήσω, επειδή είδα ότι θα πάρουν κάποια μέτρα ενίσχυσης, εάν σκοπεύετε να πάρετε κάποια πρωτοβουλία σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο θέμα.
Πρωθυπουργός: Κύριε Φασουλά, μου δίνετε την ευκαιρία να πω κάτι που δε σχετίζεται όμως με τις αποφάσεις που πήραμε χθες για την οικονομική ενίσχυση και την ενίσχυση σε υλικοτεχνικές υποδομές και προσωπικό των νησιών αυτών, αλλά είναι μία πρωτοβουλία που έχω πάρει εδώ και καιρό, από την επίσκεψη του Προέδρου Juncker στην Αθήνα. Του είχα θέσει την ανάγκη η ελληνική κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην αύξηση του ΦΠΑ στα πέντε αυτά νησιά που δέχονται τις προσφυγικές ροές. Ως ελάχιστη ένδειξη αλληλεγγύης και κατανόησης προς του πολίτες αυτών των νησιών που σηκώνουν όλο το βάρος για λογαριασμό ολόκληρης της Ευρώπης.
Χθες είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε διεξοδικά και να καταλήξουμε στον τρόπο που αυτό θα συμβεί, στις τεχνικές λεπτομέρειες, και βεβαίως σήμερα έχω δώσει τη σχετική εντολή. Η ελληνική κυβέρνηση λοιπόν θα προχωρήσει άμεσα με πράξη νομοθετικού περιεχομένου, διότι δεν έχουμε τη χρονική πολυτέλεια, άμεσα σε νόμο που θα αναιρεί αυτή την αποφασισμένη το προηγούμενο διάστημα, άδικη κατά τη γνώμη μου, αύξηση του ΦΠΑ στα πέντε νησιά που δέχονται προσφυγικές ροές. Νομίζω ότι ήταν μία δίκαιη επιλογή, η οποία έγινε πράξη κυρίως, θέλω να το τονίσω αυτό, χάρη στην κατανόηση του Προέδρου Juncker, ο οποίος είναι απόλυτος γνώστης των συνθηκών στα πέντε αυτά νησιά και της μεγάλης προσπάθειας που έχουν κάνει οι νησιώτες μας. Και πιστεύω ότι αυτή είναι μία εξέλιξη εξαιρετικά θετική.
Φασουλάς: Για πόσο καιρό;
Πρωθυπουργός: Κύριε Φασουλά, θα μου επιτρέψτε να σας απαντήσω ότι για όσο διαρκεί η προσφυγική κρίση στα πέντε αυτά νησιά, αλλά και σε ό,τι με αφορά, όσο είμαι εγώ στη θέση του Πρωθυπουργού, απ’ ό,τι φαίνεται και τα δύο θα διαρκέσουν πολύ, δεν θα υπάρξει άνοδος του ΦΠΑ στα πέντε νησιά.
Καλογεροπούλου: Κύριε Πρωθυπουργέ, η αξιωματική αντιπολίτευση σάς κατηγορεί ότι κάνατε τα χατίρια της κας Merkel και μάλιστα εις βάρος της χώρας μας, αποδεχόμενος τώρα να επιστρέφουν πρόσφυγες κλπ, γιατί αποβλέπετε στο μέλλον να υπάρξει ευνοϊκότερη στάση από την πλευρά της Γερμανίας σε ό,τι αφορά τα ήδη ψηφισμένα μέτρα μετά τη λήξη των Μνημονίων. Πώς το σχολιάζετε;
Πρωθυπουργός: Κοιτάξτε, είναι γεγονός ότι όλο το προηγούμενο διάστημα έχουμε βρεθεί μπροστά σε θεωρίες συνωμοσίας. Το γαρ πολύ της θλίψεως γεννά παραφροσύνη. Η Ελλάδα πετυχαίνει. Πετυχαίνει τους στόχους της, βγαίνει από το πρόγραμμα, πέτυχε μία εξαιρετική απόφαση για το χρέος, έχει διαψεύσει τις Κασσάνδρες και άρα μπορεί να ατενίζει το μέλλον με περισσότερη αισιοδοξία. Μου θυμίζει η Νέα Δημοκρατία και ο κ. Μητσοτάκης, αν και δεν έχω άμεση εμπειρία, αλλά έχω ακούσματα, μου θυμίζει τον τζογαδόρο που συνεχίζει να τζογάρει ξανά και ξανά και ξανά για να ρεφάρει και χάνει όλα του τα λεφτά στο τέλος. Και μάλιστα τζογάρει διαρκώς, με εμμονή, στο ίδιο χρώμα. Στο μαύρο, στο χρώμα της καταστροφής. Είχαν βάλει όλα τους τα λεφτά στο ότι θα εφαρμοστεί ο περιβόητος κόφτης. Είχανε βάλει όλα τους τα λεφτά στο ότι δεν θα κλείσει η δεύτερη αξιολόγηση, η τρίτη αξιολόγηση. Είχαν βάλει όλα τους τα λεφτά στο ότι δεν θα υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο για αντίμετρα. Είχανε βάλει όλα τους τα λεφτά στο ότι δεν θα πάρουμε λύση για το χρέος. Τώρα επιμένουν να βάζουν όλα τους τα λεφτά σε ένα ζήτημα, το οποίο το παρακολουθώ με ιδιαίτερη θυμηδία, και θέλω να σας πω το εξής: Το θετικό για τη χώρα είναι ότι έχει ανακτήσει την αξιοπιστία της απέναντι στους εταίρους της. Έχει αποδείξει ότι μπορεί να κάνει μεταρρυθμίσεις, για πρώτη φορά δομικές και ουσιαστικές, μπορεί να πιάνει τους δημοσιονομικούς της στόχους. Και αυτό το οποίο καταφέραμε με την απόφαση για το χρέος, να στέκεται στα πόδια της, να δανείζεται αυτοδύναμα από τις αγορές, χωρίς πιστοληπτική γραμμή, όπως κάποιοι επιθυμούσαν και επισήμαιναν την ανάγκη ότι δήθεν δεν αντέχει η χώρα, αλλά δεν θέλανε να υπάρχει η δυνατότητα στη χώρα, στην όποια εκλεγμένη κυβέρνηση να αποφασίζει αυτή με ποια μέσα θα υλοποιήσει τις δεσμεύσεις για τους συγκεκριμένους στόχους. Θέλω λοιπόν να σας πω ότι εάν συνεχίσει η ΝΔ να βάζει τα λεφτά της στο μαύρο και να τζογάρει ξανά και ξανά, μήπως και ρεφάρει τη χασούρα της, θα τα χάσει όλα στο τέλος. Εγώ θέλω να σας πω ότι εμείς με υπευθυνότητα θα αντιμετωπίσουμε όλες τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας και θα βρούμε τη βέλτιστη δυνατή λύση σε ό,τι αφορά τη δημοσιονομική σταθερή πορεία της χώρας εντός των στόχων, αλλά και την κοινωνική βιωσιμότητα. Και βεβαίως, όταν βλέπετε ότι η χώρα μπορεί να παίρνει αποφάσεις διορθωτικές, ενώ ακόμη δεν έχει βγει από το πρόγραμμα, αντιλαμβάνεστε ότι σε δύο μήνες από τώρα θα έχει ακόμα μεγαλύτερη ελευθερία, την οποία όμως, επαναλαμβάνω, πρέπει να διαχειριστεί με σύνεση και υπευθυνότητα. Διότι το να γυρίσουμε πίσω στις αιτίες που μας οδήγησαν στην κρίση και στη χρεοκοπία του 2009, θα ήταν όχι απλά ανοησία, αλλά αυτοκτονία από πλευράς μας.
Ψαρά: Να σας γυρίσω λίγο στο μεταναστευτικό και να σας ρωτήσω εάν η Ελλάδα είναι ανάμεσα σε αυτές τις χώρες που δήλωσαν πρόθυμες να φιλοξενήσουν αυτά τα κέντρα hot spots που η Ελλάδα έχει ήδη. Γιατί όταν βγήκαν έξω από την αίθουσα Macron και Kurz είπαν ότι εμείς δεν θέλουμε να έχουμε στο έδαφός μας τέτοια κέντρα. Ποιες χώρες τελικά είναι διαθέσιμες; Και είναι τα hotspots της Ελλάδας τόσο πετυχημένα τελικά; Ποια είναι η δικιά σας άποψη; Και κάτι τελευταίο. Μέσα σε αυτό το κλίμα, εάν είστε αισιόδοξος για την αναθεώρηση του Δουβλίνου και για την κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου.
Πρωθυπουργός: Ναι, η Ελλάδα έχει hotspots. Δεν έχει νόημα να δεσμευτούμε για κάτι καινούργιο αφού έχουμε. Η αλήθεια είναι ότι η απόφαση έχει ληφθεί σε εθελοντική βάση, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι κάποιες χώρες εκ των πραγμάτων, θέλοντας ή μη, θα οδηγηθούν πολύ γρήγορα στη δημιουργία αυτών των κέντρων, για να μπορέσουν να ελέγξουν τις ροές και να μπορέσουν με έναν τρόπο συντονισμένο και συλλογικό να κάνουν αυτό το διαχωρισμό ανάμεσα σε όσους χρήζουν διεθνούς προστασίας και όσους δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας.
Τώρα στο ερώτημά σας εάν είναι το μοντέλο πετυχημένο, η άποψή μου είναι ότι η ιδέα δεν είναι κακή, αλλά η εφαρμογή από τη θεωρία απέχει πάρα πολύ. Η θεωρία από την πράξη πολλές φορές απέχει. Και το λέω αυτό, διότι η Ελλάδα έχει να αντιμετωπίσει ένα πολύ ουσιαστικό ζήτημα, ένα πολύ ουσιαστικό πρόβλημα: Έχει να κάνει με την πίστη της, τη δέσμευσή της στη διεθνή νομιμότητα, στο διεθνές δίκαιο. Εμείς λοιπόν δεν ‘ξεπετάμε’ τις αιτήσεις ασύλου, ούτε στέλνουμε πίσω ‘καραβιές’ απελπισμένων ανθρώπων, αλλά τους υποδεχόμαστε και κάνουμε όλες τις προβλεπόμενες από το διεθνές δίκαιο διαδικασίες για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου, που είναι γνωστό ότι απαιτούν χρόνο. Άρα λοιπόν, έχουμε οδηγηθεί σε μια κατάσταση όπου πράγματι κέντρα υποδοχής που θα έπρεπε να φιλοξενούν, που έχουν μια χωρητικότητα 5000 ατόμων, να έχουν 10.000-12.000 άτομα. Ε, και το καλύτερο ξενοδοχείο να ήταν, αντιλαμβάνεστε ότι στις συνθήκες αυτές δεν μπορεί να υπάρξουν καλές συνθήκες διαβίωσης. Άρα λοιπόν είναι ένα στοίχημα για τις χώρες που θα το επιλέξουν, πιθανολογώ ότι θα είναι αρκετές, θα είναι μάλλον όσες χώρες δέχονται ροές από τη θάλασσα. Είναι ένα στοίχημα να δούμε, αν σε συνθήκες μικρότερης πίεσης από αυτή που δέχεται η Ελλάδα στο Ανατολικό Αιγαίο, θα καταφέρουν να φτιάξουν κάτι καλύτερο από αυτό που έχουμε μέχρι σήμερα καταφέρει εμείς. Τους το εύχομαι.
Τώρα στο ερώτημά σας για το εάν, όπως είπατε, είμαι αισιόδοξος ή όχι για την αναθεώρηση του Δουβλίνου. Θέλω να σας απαντήσω με απόλυτη ειλικρίνεια. Η Ευρώπη είναι διχασμένη σε αυτούς που το επιθυμούν και το κατανοούν και σε αυτούς που το πολεμούν. Η δική μου η εκτίμηση είναι ότι η ρήξη αυτή δεν είναι εύκολο να αποκατασταθεί. Συνεπώς, αργά ή γρήγορα, θα προχωρήσουν οι χώρες που το επιθυμούν και οι χώρες που δεν το επιθυμούν θα μείνουν με τη χαρά ότι για τις ίδιες δεν θα υπάρχει ο καταμερισμός, αλλά ενδεχομένως θα έχουν άλλες απώλειες. Διότι δεν μπορείς να έχεις και τα οφέλη του Δουβλίνου και τα οφέλη του Σένγκεν. Αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο, νομίζω, θα μας απασχολήσει το επόμενο διάστημα.
Ρούμπος: Υπογράφτηκε στις Πρέσπες η γνωστή συμφωνία. Έκτοτε ο Πρωθυπουργός Ζάεφ λέει με κάθε ευκαιρία ότι πήραν την εθνότητα και τη γλώσσα. Θέλω ένα σχόλιο επ’ αυτού και επίσης, επειδή είπατε για τα οικονομικά και το πού πάει η χώρα, η Αντιπολίτευση όχι μόνο μιλάει για καταστροφή, δείχνει και εκλογές άμεσα.
Πρωθυπουργός: Αυτό για την εθνότητα το ακούω πρώτη φορά από σας. (Εννοείτε) την ταυτότητα, γιατί για τη γλώσσα το ξέραμε από το ’77 και δυστυχώς σε μια Σύνοδο στο Ζάππειο, εάν δεν κάνω λάθος, στην Αθήνα. Ναι, έμαθα για μια δήλωση του Πρωθυπουργού Ζάεφ σχετικά με την αναγνώριση της ταυτότητας των γειτόνων μας. Εάν εννοεί ότι έχει το δικαίωμα βάσει του διεθνούς δικαίου αλλά και της Συμφωνίας να αυτοπροσδιορίζεται, ότι έχουν το δικαίωμα οι βόρειοι γείτονές μας να αυτοπροσδιορίζονται, αυτό είναι απολύτως σωστό. Όπως και εμείς έχουμε το σαφές δικαίωμα να αποκαλούμε τους γείτονές μας Σλαβομακεδόνες ή πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας ή εν πάση περιπτώσει όπως αλλιώς έχει στην καθομιλουμένη καθιερωθεί.
Διεθνώς βάσει της Συμφωνίας, η ιθαγένεια του γειτονικού μας λαού καθορίζεται σαφώς. Η Συμφωνία είναι απολύτως καθαρή και σαφής ως προς αυτό: Εκεί που μέχρι τώρα χρησιμοποιούσαν μόνο τον όρο «Μακεδόνες» και μάλιστα στα διαβατήριά τους, με τα οποία ερχόντουσαν στην Ελλάδα κατά χιλιάδες, στη Χαλκιδική τα καλοκαίρια και τους καλοδεχόμασταν και σωστά και έτσι θα συνεχίσουμε, τώρα θα υπάρχει [ο όρος] «Μακεδόνες-πολίτες της Βόρειας Μακεδονίας». Και αυτό θα αναγράφεται σε όλα τα ταξιδιωτικά έγγραφα. Το πιο σημαντικό όμως, το πιο σημαντικό από όλα όσα είχαμε το τελευταίο διάστημα σε δηλώσεις, είναι αυτές που αφορούν και συνεντεύξεις και του κ. Ζάεφ, εάν δεν κάνω λάθος, αλλά και του Υπουργού Εξωτερικών, του κ. Ντιμιτρόφ, που παραδέχονται ξεκάθαρα και τοποθετούνται λέγοντας ότι είναι Σλάβοι. Και ότι δεν έχουν καμία σχέση με την αρχαία ελληνική Μακεδονία και την πολιτισμική της κληρονομιά, ότι δεν κατάγονται από αυτήν και βεβαίως επίσης ότι δεν διεκδικούν και δεν θα μπορούσαν άλλωστε να διεκδικούν ή να έχουν διεκδικήσεις σχετικά με ‘μειονότητες’ εντός της Ελλάδας. Νομίζω ότι αυτά είναι τα πολύ θετικά στοιχεία τα οποία πρέπει να κρατήσουμε.
Τσικρικά: Κύριε Πρόεδρε, μάθαμε χθες ότι θέσατε στον κ. Stoltenberg το θέμα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών που κρατούνται επί μακρό διάστημα στις φυλακές της Αδριανούπολης. Θέλετε να μας πείτε εάν είστε αισιόδοξος ότι το ΝΑΤΟ μπορεί να πιέσει και να υπάρχει αποτέλεσμα επ’ αυτού και επίσης αν θέσατε το ζήτημα και στη Σύνοδο και σε άλλους ηγέτες;
Πρωθυπουργός: Βεβαίως έθεσα το ζήτημα αυτό στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ. Του εξέφρασα την άποψη ότι είναι απαράδεκτο για δύο χώρες συμμάχους – στο στρατιωτικό σκέλος της συνεργασίας – να υπάρχει μία τέτοια συμπεριφορά. Δύο Έλληνες στρατιωτικοί, οι οποίοι δεν έκαναν τίποτα παραπάνω από το να έχουν την ατυχία να βρεθούν – στο πλαίσιο μίας περιπολίας ρουτίνας – λίγα μέτρα στην άλλη πλευρά, να βρίσκονται εδώ και τρεισήμιση μήνες στις φυλακές της Αδριανούπολης και μάλιστα χωρίς να τους έχουν αποδοθεί κατηγορίες. Χωρίς να έχει φτιαχτεί κατηγορητήριο. Βρήκα την κατανόηση του Γενικού Γραμματέα, αν και, όπως μου είπε, έχει λιγοστά εργαλεία με βάση το θεσμικό και το νομικό πλαίσιο της Συμμαχίας, για να κινηθεί, αλλά σε επίπεδο πολιτικής βούλησης με διαβεβαίωσε ότι θα κινηθεί, όπως έχει ήδη κινηθεί το προηγούμενο διάστημα. Και βεβαίως, θέλω να σας πω ότι φαντάζομαι πως θα είναι μία ευκαιρία η συνάντησή μου με τον Τούρκο Πρόεδρο στο πλαίσιο αυτής της Συνόδου του ΝΑΤΟ στις 11 και 12 του Ιούλη να τεθεί και αυτό το ζήτημα, όπως και το, εάν θέλετε, παράθυρο ευκαιρίας που έχουμε και μέσα από την ευνοϊκή, θετική εξέλιξη αυτού του ζητήματος, να υπάρξει μία πορεία νέου ξεκινήματος, να το πω έτσι, ανασυγκρότησης της σχέσης Ελλάδας – Τουρκίας, η οποία, επαναλαμβάνω, εμείς επιμένουμε ότι πρέπει να βασίζεται στην καλή γειτονία, στη φιλία και στη συνεργασία.
Σπινθουράκης: Κύριε Πρόεδρε, θέλω να κάνω μία ερώτηση, διότι στο κείμενο των τελικών συμπερασμάτων, σε ό,τι αφορά αυτά τα κέντρα ελέγχου των μεταναστών, υπάρχει η λέξη «ελεγχόμενα». Και επειδή ελεγχόμενη μπορεί να είναι μία παιδική χαρά, ελεγχόμενο μπορεί να ήταν και το Άουσβιτς, θα ήθελα με κάποιο τρόπο να μου πείτε τι ακριβώς εννοούμε, όταν λέμε ελεγχόμενα. Επίσης, θα είναι το ίδιο ελεγχόμενα; Διότι, εάν εμάς στην Ελλάδα είναι λιγότερο ελεγχόμενα, μπορεί να είναι κάτι το οποίο ελκύει, εάν στην Ιταλία είναι κάτεργο. Και, επίσης, θα ήθελα να σας ρωτήσω ότι τώρα δεν υπάρχει κρίση προσφυγική, εδώ υπήρξε πολιτική κρίση στην Ευρώπη. Εάν υπάρξει προσφυγική κρίση πάλι σαν αυτή που γνωρίσαμε το 2015, θα υπάρξει μετά από όλη αυτή τη φασαρία κάτι διαφορετικό στην Ευρώπη που εμάς θα μας ελαφρύνει; Ευχαριστώ.
Πρωθυπουργός: Κατ’ αρχάς, επισημάνατε ένα σημείο πολύ έντονης διαφωνίας και αντιπαράθεσης χθες βράδυ. Διότι η άλλη άποψη επιθυμούσε να υπάρχει σαφής αναφορά σε «κλειστά» κέντρα. Η δική μου η θέση και στάση, εκφράζοντας και την εμπειρία μου από την Ελλάδα, είναι ότι κάτι τέτοιο βρίσκεται απολύτως έξω από το πλαίσιο του διεθνούς δικαίου, καθώς δεν μπορείς, δεν δικαιούσαι να φυλακίζεις ανθρώπους, οι οποίοι πιθανώς να δικαιούνται διεθνούς προστασίας.
Ευτυχώς, κ. Σπινθουράκη, το Συμβούλιο Κορυφής της ΕΕ δεν έχει ακόμη τη δικαιοδοσία να αλλάζει το διεθνές δίκαιο. Εάν την είχε, μπορεί να το έκανε, προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτή την κρίση. Βρέθηκε λοιπόν μία συμβιβαστική φόρμουλα, η οποία αναφέρεται σε ελεγχόμενα κέντρα, που σημαίνει ότι δεν θα είναι φυλακές, αλλά δεν θα δίνουν τη δυνατότητα σε όσους περιμένουν, προκειμένου να εξεταστεί η αίτηση ασύλου τους, να σηκωθούν και να φύγουν και να συνεχίσουν το δρόμο και το ταξίδι τους. Θα είναι κέντρα φιλοξενίας ελεγχόμενα. Κάτι αντίστοιχο με αυτό, το οποίο συμβαίνει στα ελληνικά νησιά. Και επίσης να σας πω, κ. Σπινθουράκη, ότι αυτή ήταν μία από τις σημαντικότερες κόντρες που είχαμε χθες βράδυ με τον Αυστριακό Πρωθυπουργό και τον Ούγγρο Πρωθυπουργό. Αλλά να σας θυμίσω ότι αυτή τη θέση που υποστήριζε χθες ο Αυστριακός και ο Ούγγρος Πρωθυπουργός απέναντι στη Γαλλία, στη Γερμανία και σε όλες τις προοδευτικές φωνές μέσα στο Συμβούλιο, είναι η θέση που υποστηρίζει στην Ελλάδα ο κύριος Μητσοτάκης.
Σπινθουράκης: Θα γίνουν κι άλλα hotspots στην Ελλάδα;
Πρωθυπουργός: Όχι βέβαια. Δεν υπάρχει λόγος. Η συζήτηση αυτή χθες δεν αφορούσε την Ελλάδα.
Αντζολέτος: Κύριε Πρόεδρε, μας είπατε για τον ΦΠΑ στα νησιά και για τα καλά αποτελέσματα που είχατε. Το ΔΝΤ στα συμπεράσματά του δε φαίνεται ν’ αλλάζει στάση σε σχέση με τους δημοσιονομικούς στόχους του 2019 και του 2020. Και βεβαίως για το θέμα της περικοπής των συντάξεων. Εκεί τι σκέφτεστε να κάνετε; Θα έρθετε σε ρήξη, αν χρειαστεί;
Πρωθυπουργός: Σκέφτομαι καταρχάς να τους ευχαριστήσω για τη συνεισφορά τους αυτά τα οχτώ χρόνια. Νομίζω ότι και οι ίδιοι θα έχουν βγάλει τα συμπεράσματά τους και οι ίδιοι οι διεθνείς αναλυτές και για τα ορθά, αλλά και για τα λάθη που έχουν κάνει. Οι θέσεις του ΔΝΤ είναι γνωστές. Η δημοσιονομική προσαρμογή βεβαίως έχει πλέον ολοκληρωθεί και τούτο αποτελεί και θέμα που αναγνωρίζει και το ίδιο το ΔΝΤ. Η σημαντική είδηση όμως, κύριε Αντζολέτο, σήμερα από το ΔΝΤ δεν είναι κάποιες πάγιες θέσεις και απόψεις τους, τις οποίες γνωρίζουμε. Αλλά η σημαντική είδηση είναι η δήλωσή τους, η πεποίθησή τους ότι οι αγορές είναι πλέον ορθάνοιχτες για την Ελλάδα. Εγώ πιστεύω ότι σε αυτό πρέπει να μείνουμε, γιατί αυτό ανοίγει τον ορίζοντα της σταθερότητας και την ανάκτησης πολλών βαθμών ελευθερίας για την όποια κυβέρνηση εκλέγει ο ελληνικός λαός από τούδε και στο εξής.
Λουτσοπούλου: Κύριε Πρόεδρε, θέλω να επανέλθουμε λίγο στη συμφωνία των Πρεσπών. Εσείς λέτε βεβαίως για το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού, ακούσαμε τον κ. Zaev να δηλώνει Σλάβος, ωστόσο στη Θεσσαλονίκη τα επεισόδια μισαλλοδοξίας είναι πολύ θλιβερά. Από τη βεβήλωση του μνημείου εβραϊκού πολιτισμού, τα επεισόδια στην εκδήλωση του Σύριζα στο κέντρο, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, μέχρι και τη φραστική επίθεση που δέχθηκε χθες ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης από διερχόμενους έξω από το σπίτι του. Πώς μπορεί να διαμορφωθεί η κατάσταση, πώς μπορεί να βελτιωθεί;
Πρωθυπουργός: Είναι αλήθεια ότι εδώ και καιρό και στη Βόρεια Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ελλάδα, υπάρχει μία ένταση, μία έξαρση του φαινομένου – θα έλεγα – ενός πολιτικού φανατισμού ακραίων ομάδων, που συγκροτούν τις θέσεις και τις απόψεις τους γύρω από έναν επίπλαστο πατριωτισμό. Είναι ένα φαινόμενο το οποίο δυστυχώς το βλέπουμε και στην Ευρώπη, το βλέπουμε και στην Ελλάδα. Έχουμε την άνοδο των δυνάμεων του λεγόμενου εθνολαϊκισμού, των ακραίων δεξιών λαϊκιστικών και εθνικιστικών δυνάμεων. Στην Ελλάδα έχει πάρει και μια πολύ ακραία μορφή – το γνωρίζουμε αυτό – με τα μεγάλα ποσοστά στο ελληνικό Κοινοβούλιο μιας πολιτικής δύναμης που δεν είναι απλά στο χώρο της άκρας δεξιάς, αλλά είναι φιλοναζιστική και που τοποθετείται διαρκώς με ακραίες θέσεις απέναντι και στο πολίτευμα, όπως η τελευταία τοποθέτηση βουλευτή τους στο ελληνικό Κοινοβούλιο.
Εγώ θα ήθελα να μείνω στις ευθύνες που έχουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις που λεγόμενου δημοκρατικού τόξου. Διότι πιστεύω ότι ετούτη την ώρα, η θέση και η στάση που αναπαράγει μία λογική διχασμού, για οποιουσδήποτε λόγους (έχουν να κάνουν είτε με εσωτερικά προβλήματα είτε με πολιτικές σκοπιμότητες), απέναντι σε αυτούς που δήθεν κρατούν μία αντιπατριωτική στάση και σε αυτούς που υπερασπίζονται πατριωτικές θέσεις είναι μία αδιέξοδη πολιτική, που όσοι την επιχειρούν θα τη βρουν σύντομα μπροστά τους. Όπως και στο πρώτο έντονο φαινόμενο που είχαμε, που ήταν ο προπηλακισμός του Δημάρχου της Θεσσαλονίκης στην εκδήλωση μνήμης για το ολοκαύτωμα του Ποντιακού ελληνισμού, υπάρχουν μεγάλες ευθύνες στην πλευρά του κ. Μητσοτάκη και της Νέας Δημοκρατίας, που αφήνει μία σειρά από στελέχη – έπρεπε να περάσει ένας με ενάμισης μήνας για να διαγράψει το Δήμαρχο του Άργους – αλλά και μια σειρά από κορυφαία στελέχη, όπως ο Αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και άλλοι, να επιβάλλουν μία ακραία γραμμή και λογική και ρητορική στο κόμμα της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης. Πιστεύω λοιπόν ότι θα πρέπει να πρυτανεύσει η λογική και η ψυχραιμία. Αυτοί που φωνάζουν, αυτοί που δημιουργούν επεισόδια είναι μεμονωμένες μειοψηφίες, οι οποίες σε καμία περίπτωση δεν εκφράζουν – για να το πω και διαφορετικά – αυτούς που διαφωνούν με την απόφαση της κυβέρνησης στο ζήτημα αυτό. Η μεγάλη πλειοψηφία του ελληνικού λαού, πιστεύω, ανεξαρτήτως απόψεων επί του συγκεκριμένου ζητήματος, αυτούς τους ακραίους τους απομονώνει. Η μεγάλη σιωπηρή πλειοψηφία του ελληνικού λαού καταδικάζει αυτές τις πρακτικές και ελπίζω γρήγορα αυτή την αμέριστη καταδίκη, αυτή τη στάση, να την έχουν και όλες οι πολιτικές δυνάμεις.
Τσακίρης: Κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να σας ρωτήσω με αφορμή και τα όσα είπατε στον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ. Μπορούμε να υποθέσουμε, επειδή το θέμα το θέσατε και στον ίδιο τον Tayyip Erdogan, ότι τηλεφωνήσατε για να τον συγχαρείτε για την επανεκλογή του και ότι η απάντηση από τον Τούρκο Πρόεδρο ήταν αρνητική και σας έβαλε πάλι πάνω στο τραπέζι το θέμα των οκτώ;
Πρωθυπουργός: Κοιτάχτε, οι θέσεις του κ. Erdogan είναι γνωστές. Εγώ τον πήρα για να τον συγχαρώ. Του έθεσα το θέμα όμως, λέγοντάς του ότι είναι ανεπίτρεπτο να υπάρχει αυτό το αγκάθι στις σχέσεις μας. Τον διαβεβαίωσα ότι, παρά τις διαφορές μας, είμαστε προσανατολισμένοι, προσηλωμένοι στη λογική της καλής γειτονίας και του διαλόγου και ότι δεν πρέπει να αισθάνεται ότι έχει εχθρούς, αλλά ότι έχει φίλους στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. Μου είπε ότι έχει κι αυτός ένα πρόβλημα, το γνωστό πρόβλημα, του απάντησα όπως έπρεπε να του απαντήσω. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά που του έχω απαντήσει ως προς αυτό το θέμα. Δεν έκανε όμως, για να είμαι ειλικρινής, ευθύ παραλληλισμό των δύο θεμάτων. Απλά έθεσε ότι υπάρχει και αυτό το πρόβλημα στην ατζέντα μας. Όμως το θετικό, γιατί εγώ θέλω να μείνω στο θετικό, είναι ότι ο ίδιος μου είπε ότι είναι μια ευκαιρία να τα πούμε από κοντά στην ερχόμενη Σύνοδο του ΝΑΤΟ κι ας ελπίσουμε ότι θα είναι εποικοδομητική αυτή η συνάντηση.
Συριόπουλος: Μου έκανε εντύπωση ένα πολύ θετικό τιτίβισμα που εκπέμψατε αμέσως μετά την υπογραφή της ελληνο-ισπανικής συμφωνίας με τη Γερμανία λέγοντας ότι οι χώρες που στηρίζουν την ευρωπαϊκή λύση για τη μετανάστευση και την προσφυγική κρίση πρέπει να βρουν ένα πλαίσιο συνεργασίας μεταξύ τους. Και αναρωτιέμαι εάν αυτό το τιτίβισμα ήταν και μία προτροπή μίας εξαγγελίας, μίας κάποιας πρωτοβουλίας που έχετε κατά νου στο ζήτημα το μεταναστευτικό με άλλες χώρες, κάτι που ξεπερνά τις συζητήσεις που έγιναν στη Σύνοδο.
Πρωθυπουργός: Πρέπει να σας πω ότι διαμορφώνεται ένα πλαίσιο κοινής κατανόησης στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος, αλλά και στο πώς η ΕΕ πρέπει να λειτουργεί, με αρκετές χώρες. Πρέπει να σας πω ότι σε αυτό το πλαίσιο κουβεντιάσαμε και με τον Πρόεδρο Macron τη δυνατότητα κάποια στιγμή το επόμενο διάστημα να συγκληθεί και αυτή η σύσκεψη των χωρών του Νότου στην Κύπρο, γιατί η Κύπρος είναι η χώρα που πρέπει να την συγκαλέσει. Είχαμε τη δυνατότητα να κουβεντιάσουμε από κοινού και με τον Πρωθυπουργό Costa και τον Πρωθυπουργό Sanchez για να δούμε τα κοινά μας βήματα, τον κοινό βηματισμό μας, το επόμενο διάστημα. Αλλά θέλω να επισημάνω, μιας και ρωτάτε, ότι αντίστοιχου χαρακτήρα συμφωνίες το επόμενο διάστημα θα πυκνώσουν. Εκεί όπου δεν είναι εφικτή για την αντιμετώπιση των προβλημάτων η ομοφωνία, θα υπάρξουν ενισχυμένες συνεργασίες ανάμεσα σε κράτη – μέλη.
