Φίλες και Φίλοι, είναι μεγάλη η χαρά μου να βρίσκομαι ξανά εδώ ανάμεσά σας, να βρίσκομαι ξανά στη Δυτική Μακεδονία, στην Κοζάνη, εκκινώντας από εδώ μια φιλόδοξη προσπάθεια για την εκπόνηση 13ων Περιφερειακών Αναπτυξιακών Σχεδίων, μέσα από ισάριθμα Συνέδρια σε κάθε Περιφέρεια. Και δεν είναι τυχαίο ότι ξεκινάμε από εδώ. Ξεκινάμε από την Περιφέρεια, που αποτελεί την ενεργειακή πηγή που στηρίζει ολόκληρη την Ελλάδα.
Θα ήθελα, όμως, να μου επιτρέψετε να ξεκινήσω την ομιλία μου, την παρέμβασή μου από ένα ακόμη καλό νέο, που έρχεται να προστεθεί στις πολύ θετικές εξελίξεις των τελευταίων εβδομάδων, των τελευταίων ημερών, που αφορούν την ελληνική οικονομία. Πριν από λίγες μόλις ώρες, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Οικονομικών, ο Πιερ Μοσκοβισί, ανακοίνωσε τον τερματισμό της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος για την Ελλάδα. Πρόκειται για μια είδηση με έναν εξαιρετικά σημαντικό συμβολισμό. Ιδίως αν αναλογιστεί κανείς ότι στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος η χώρα μας μπήκε το 2009, δηλαδή λίγο πριν μπει στα μνημόνια, με έλλειμμα τότε 15,1% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Και σήμερα, καταφέρνουμε να επιστρέψουμε, καταφέρνουμε να γυρίσουμε στην ευρωπαϊκή κανονικότητα με έλλειμμα -βεβαίως, ξέρετε, η κανονικότητα λέει ότι πρέπει να έχεις έλλειμμα κάτω από 3% για να βγεις από αυτή τη λίστα των χωρών που αποτελούν ειδική περίπτωση- και σήμερα καταφέρνουμε να επιστρέψουμε στην κανονικότητα, με έλλειμμα μόλις 1,2% για το 2017 και με πρόβλεψη για πλεόνασμα 0,6% το 2018.
Πρόκειται, θα έλεγα, για ένα καθοριστικό βήμα για την οριστική μας έξοδο από την κρίση και την επιτροπεία. Για ένα ακόμη καθοριστικό βήμα. Ένα ακόμη καθοριστικό βήμα, που επιβεβαιώνει τη σταθερή μας πορεία και την επιστροφή της χώρας στην κανονικότητα. Διότι, μετά από μια μακρά περίοδο καταστροφικής ύφεσης, η ελληνική οικονομία μεταβαίνει στην περίοδο της δυναμικής ανάκαμψης, της ανάπτυξης και της ανάκτησης της εμπιστοσύνης.
Και θα έλεγα ότι το σημαντικότερο είναι ότι δεν ξεπερνάμε μόνο τους δημοσιονομικούς στόχους, αλλά αναβαθμίζουμε και το θεσμικό πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης, ενισχύοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στη διαχείριση του δημόσιου χρήματος.
Εμείς, λοιπόν, αφήνουμε πίσω τους καταστροφολόγους και τους κινδυνολόγους και κοιτάμε μπροστά. Και μάλιστα, τους καταστροφολόγους και τους κινδυνολόγους, που είναι αυτοί οι ίδιοι που έκαναν κάποτε πολιτική με ελλείμματα της τάξης του 15% και παρ’ όλα αυτά κατάφερναν, γιατί περί κατορθώματος πρόκειται, να τα σπαταλάνε, δίχως να αφήνουν πίσω τους τίποτα στο κοινωνικό κράτος, τίποτα στις δημόσιες υποδομές, καμία στοιχειώδη αναπτυξιακή ραχοκοκαλιά για την ελληνική οικονομία.
Και εμείς, σήμερα, καλούμαστε, όχι μόνο να βγάλουμε «το φίδι από την τρύπα», αλλά και να σχεδιάσουμε, να εκπονήσουμε αυτό που δεν σχεδιάστηκε, όταν θα έπρεπε να είχε σχεδιαστεί, δηλαδή στα χρόνια εκείνα που η χώρα δεν βρισκόταν σε ένα στενό δημοσιονομικό πλαίσιο, ας μου επιτραπεί η έκφραση στα χρόνια «των παχιών αγελάδων». Και βεβαίως, αναφέρομαι στο παραγωγικό και αναπτυξιακό μοντέλο πάνω στο οποίο θα χτιστεί, θα στηριχθεί η επόμενη μέρα της ελληνικής παραγωγής, η επόμενη μέρα της ελληνικής οικονομίας, προκειμένου να καταφέρουμε, κάποια στιγμή, να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του κάθε τόπου και του κάθε κλάδου και να παράξουμε πλούτο, να παράξουμε περισσότερο πλούτο και να τον διανείμουμε αυτόν με δικαιοσύνη εκεί όπου υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη.
Και θέλω να το επισημάνω και αυτό, μιας και ξεκινάμε από εδώ, από τη Δυτική Μακεδονία, διότι δίκαιη ανάπτυξη και δίκαιη μοιρασιά του παραγόμενου πλούτου, σε οριζόντιο επίπεδο, βεβαίως, έχει να κάνει με την κοινωνία, με τις κοινωνικές τάξεις, την παραγωγική βάση. Έχει να κάνει, όμως, και με τη χωρική κατανομή. Και το γεγονός ότι κάποιες Περιφέρειες, παρά το ότι προσέφεραν –και μια τέτοια είναι η δική σας- στον πλούτο της χώρας, έμειναν για πάρα πολλά χρόνια παραμελημένες και αδικημένες, είναι μια από τις αιτίες της άδικης ανάπτυξης που είχαμε στο παρελθόν, αλλά βεβαίως και της άδικης κατανομής των βαρών που είχαμε στα χρόνια της κρίσης.
Κοιτάμε, λοιπόν, μπροστά και ξεκινάμε, σήμερα από εδώ, από την Κοζάνη, έναν ευρύτατο διάλογο με τις παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις της χώρας, για αυτό που ονομάζουμε «επόμενη ημέρα». Το ερώτημα, όμως, στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε, ξεκινώντας αυτόν τον ευρύτατο διάλογο για την ανάπτυξη, για τη δίκαιη ανάπτυξη, είναι πώς την φανταζόμαστε αυτή την ανάπτυξη, τι είδους ανάπτυξη θέλουμε; Με ποια χαρακτηριστικά; Κυρίως, για ποιους; Γιατί είναι προφανές ότι η ανάπτυξη δεν μπορεί να εξαντλείται στους αριθμούς και τα στατιστικά μεγέθη.
Η ανάπτυξη έχει νόημα, όταν τα οφέλη της διαχέονται στην κοινωνία. Όταν απαντά στα σοβαρά προβλήματα του σήμερα:
-Στην ανεργία, που εκτοξεύτηκε κατά την περίοδο της κρίσης.
-Στη μετανάστευση, ιδίως των νέων επιστημόνων στο εξωτερικό.
-Στην πληθυσμιακή και παραγωγική συρρίκνωση της υπαίθρου.
-Στην αδρανοποίηση και υπολειτουργία ολόκληρων παραγωγικών κλάδων της οικονομίας μας.
Πάνω σε αυτή τη βάση, μπορούμε να καθορίσουμε τους βασικούς μας στόχους. Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα είναι βιώσιμο, ανταγωνιστικό, αλλά και κοινωνικά δίκαιο. Χρειαζόμαστε ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα παράγει προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα στοχεύει στην αυξημένη κάλυψη των αναγκών από την εγχώρια παραγωγή. Και, επομένως, στην εκτεταμένη υποκατάσταση των εισαγωγών. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα οδηγεί σε αύξηση της απασχόλησης, που θα παράγει θέσεις σταθερής και αξιοπρεπούς εργασίας. Ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα στηρίζεται σε ένα άρτια καταρτισμένο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό.
Τέλος, ένα μοντέλο ανάπτυξης, που θα απεγκλωβίζει τη χώρα από την παγίδα στην οποία ήταν για δεκαετίες εγκλωβισμένη. Σε μια ενδιάμεση θέση, ανάμεσα στις οικονομίες χαμηλού εργατικού κόστους και τις οικονομίες της υψηλής γνώσης. Θα την απεγκλωβίζει και θα την ωθεί σταθερά προς τις οικονομίες υψηλής γνώσης.
Τα προηγούμενα χρόνια ή ακόμα καλύτερα τις προηγούμενες δεκαετίες, το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας χαρακτηρίστηκε από παθογένειες που νομίζω πλέον είναι γνωστές σε όλους μας:
Είναι η αποσπασματικότητα και η αναποτελεσματικότητα.
Η απουσία σχεδιασμού.
Πολλές φορές, η αδιαφορία και η ανεπάρκεια.
‘Η ακόμα χειρότερα, η αδιαφάνεια, η διαπλοκή και οι πελατειακές σχέσεις.
Είναι, επίσης, και η υποταγή, πολλές φορές, σε επικίνδυνες ιδεοληψίες, που θεωρούν ότι το κλειδί για την ανάπτυξη είναι οι χαμηλοί μισθοί, η απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και οι ελαστικές μορφές απασχόλησης. Και ότι η αγορά, ως από μηχανής θεός, θα μπορεί να ρυθμίζει τα πάντα, χωρίς καμία εξωτερική παρέμβαση.
Είναι προφανές ότι ένα τέτοιο αναπτυξιακό μοντέλο -αν η απουσία σχεδιασμού μπορεί να χαρακτηριστεί ως «μοντέλο»- εν πάση περιπτώσει, ένα τέτοιο αναπτυξιακό πλαίσιο, το οποίο είχε η χώρα για δεκαετίες, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να παράγει ολοένα και μεγαλύτερες ανισότητες. Ανισότητες σε κοινωνικό, αλλά και σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά ταυτόχρονα και αδιαφάνεια. Ακόμα χειρότερα, για να συγκαλυφθούν τα αποτελέσματα της ανισότητας και της ανυπαρξίας οικονομικής προόδου, οι κυβερνήσεις των κομμάτων, των ίδιων κομμάτων, που με πολύ μεγάλη ευκολία το 2009 και το 2010 μας έβαλαν στα μνημόνια, πριν μας βάλουν, στήριξαν τις σπάταλες πολιτικές τους στον υπερδανεισμό και την υπερκατανάλωση. Με αυτό το μοντέλο, η χώρα οδηγήθηκε από μια έκρηξη στατιστικών μεγεθών λίγο πριν το 2004, στη χρεωκοπία του 2010. Και τα πράγματα, βέβαια, έγιναν πολύ-πολύ χειρότερα αργότερα, όταν πάνω στις συσσωρευμένες στρεβλώσεις ήρθαν να προστεθούν και οι επιπτώσεις των μακροχρόνιων προγραμμάτων λιτότητας. Αναφέρομαι στην επιλογή της εσωτερικής υποτίμησης, που εξανέμισε, μέσα σε τρία-τέσσερα χρόνια, το 25% του ΑΕΠ της χώρας και κατέστρεψε ένα μεγάλο τμήμα της παραγωγικής βάσης της οικονομίας μας. Μια ολέθρια επιλογή που τότε –σας θυμίζω- υιοθετήθηκε σχεδόν πανηγυρικά από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Για να αναγνωριστεί, βεβαίως, κατόπιν εορτής, από τους ίδιους τους θεσμούς και τους δανειστές μας, ως μια λανθασμένη και καταστροφική επιλογή.
Θα μου πείτε, γιατί κάνω σήμερα αυτή την αναδρομή, ξεκινώντας την ομιλία μου στο πρώτο Περιφερειακό Συνέδριο για την αναζήτηση ενός νέου σχεδίου, ενός νέου παραγωγικού μοντέλου για τη δίκαιη ανάπτυξη; Την κάνω αυτή την αναδρομή, φίλες και φίλοι, γιατί μετά από δυο χρόνια σκληρής δουλειάς και δύσκολων αποφάσεων για μας, τώρα είναι που η χώρα γυρίζει σελίδα. Και οφείλουμε αυτά που μας έβαλαν σε αυτό το «βαθύ πηγάδι» να μην τα ξεχνάμε. Γιατί αν ξεχάσουμε αυτά που συνέβησαν χθες, αν ξεχάσουμε αυτά που αφήνουμε πίσω μας, κινδυνεύουμε να χάσουμε τον προσανατολισμό μας γι’ αυτά που έρχονται μπροστά μας.
Η χώρα, λοιπόν, βγαίνει επιτέλους από αυτό το «βαθύ πηγάδι». Ανακτήθηκε η δημοσιονομική της βιωσιμότητα. Επέστρεψε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Ενώ ταυτόχρονα, προωθείται με γρήγορα βήματα η εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, υλοποιείται η μεταρρύθμιση και παραγωγική ανασυγκρότηση του δημόσιου τομέα, οργανώνεται η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, με στόχο όχι το ξεπούλημα των φιλέτων, αλλά τη μέγιστη συμβολή της δημόσιας περιουσίας στην παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου.
Από εδώ και πέρα, με αυτά ως δεδομένα, που ανακτήθηκαν με πολύ κόπο και χάρη στις θυσίες του ελληνικού λαού, οι παράμετροι ενός αναπτυξιακού υποδείγματος, ξεκαθαρίζουν.
Και η πρώτη παράμετρος είναι η διαμόρφωση ενός νέου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που θα βασίζεται στην προσέλκυση νέων επενδύσεων και την ενίσχυση της εξωστρέφειας.
Στην κατεύθυνση αυτή, οφείλουμε να σχεδιάσουμε μια αποφασιστική στροφή στην οικονομία της γνώσης.
Εξειδικεύοντας το ανθρώπινο δυναμικό μας.
Παράγοντας διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.
Ενισχύοντας την εξωστρέφεια, την έρευνα, την καινοτομία, ώστε, σε συνδυασμό με την υποκατάσταση εισαγωγών, να ανατραπεί το δυσμενές για την οικονομία μας αρνητικό ισοζύγιο εμπορικών συναλλαγών.
Και προωθώντας, παράλληλα, και την έννοια της συνεργασίας, της συνεργατικότητας, της συνεργασίας ανάμεσα στις επιχειρήσεις.
Κατά τη δική μας αντίληψη, η ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας πρέπει να βασίζεται στον περιφερειακό και τομεακό σχεδιασμό.
Αυτό σημαίνει ότι θα επιλεγούν δυναμικές κατευθύνσεις ανάπτυξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας – ιδιωτικής και κοινωνικής. Ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα εγχειρήματα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας θα βοηθηθούν από τις κατάλληλες υποστηρικτικές δομές.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να στηριχθούν συλλογικές μορφές ανάπτυξης, όπως τα clusters -ή επί το ελληνικότερο, οι συστάδες-, ότι θα ενισχυθούν οι δικτυώσεις, οι συνεταιρισμοί, οι συμβολαιακές συνεργασίες παραγωγών και μεταποιητών.
Και, ακόμα, ότι οι ιδιωτικές επενδύσεις και τα κοινωνικά εγχειρήματα θα συνδυαστούν με δημόσιες δραστηριότητες, έργα υποδομής και ερευνητικές ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Αν η πρώτη, λοιπόν, παράμετρος είναι η διαμόρφωση ενός νέου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, η δεύτερη παράμετρος ενός νέου αναπτυξιακού υποδείγματος, που αρχίζει να ξεκαθαρίζει μπροστά μας, δεν μπορεί να είναι άλλη από την απασχόληση. Ήδη, η τάση μείωσης της ανεργίας είναι εμφανής. Τα τελευταία δυο χρόνια έχουμε περισσότερες θέσεις εργασίας κατά 260.000. Διακόσιες εξήντα χιλιάδες περισσότερες θέσεις εργασίας στο ισοζύγιο τα τελευταία δύο χρόνια. Όμως, το πεδίο που έχουμε να καλύψουμε για να αναστραφεί το πλήγμα της καταστροφικής πενταετίας 2010-2014, είναι μεγάλο. Στόχος μας είναι τα επόμενα πέντε χρόνια να μειώσουμε την ανεργία κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες. Και αυτό, βεβαίως, απαιτεί σχέδιο και απαιτεί εγρήγορση όλων των παραγωγικών δυνάμεων στην κατεύθυνση αυτή.
Θα έλεγα, όμως, φίλες και φίλοι, ότι δεν αρκεί μόνον αυτό. Δεν αρκεί, δηλαδή, ότι έχουμε ήδη καταφέρει 260.000 θέσεις εργασίας περισσότερες και ότι στόχο έχουμε να μειώσουμε ακόμη 10 μονάδες την ανεργία την επόμενη πενταετία με αυτόν τον σχεδιασμό που θα εκπονήσουμε στις 13 Περιφέρειες. Και λέω «δεν αρκεί», διότι οι θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν πρέπει να ανταποκρίνονται και στις ανάγκες των ανθρώπων, στο απλό όσο και ουσιαστικό αίτημα για αξιοπρεπή και ασφαλή ζωή. Αυτό εννοούμε εμείς, μιλώντας για «ανάπτυξη με κοινωνικό πρόσημο».
Και έρχομαι, τώρα, στην τρίτη παράμετρο, που είναι η μείωση των κοινωνικών και των περιφερειακών ανισοτήτων.
Και εδώ το ζητούμενο είναι να αξιοποιήσουμε τις παραγωγικές και αναπτυξιακές δυνατότητες κάθε Περιφέρειας. Να δώσουμε επιχειρηματική προοπτική και διέξοδο. Και να στηρίξουμε το τοπικό ανθρώπινο δυναμικό.
Στην κατεύθυνση αυτή, αποφασιστικό ρόλο θα παίξει και η ενίσχυση του κοινωνικού και συνεταιριστικού τομέα της οικονομίας.
Και τέλος, μια τέταρτη παράμετρος, είναι ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός. Θέλουμε μια ανάπτυξη σε κοινό βηματισμό με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες και ιδιαίτερα τις ευρωπαϊκές. Και στην κατεύθυνση αυτή, η περιβαλλοντική αειφορία θα πρέπει να βρίσκεται στο κέντρο των επιδιώξεων και του σχεδιασμού μας.
Αγαπητοί φίλοι, ήταν ανάγκη να μακρηγορήσω εισαγωγικά, πριν έρθω στα θέματα της Δυτικής Μακεδονίας, καθώς το Περιφερειακό αυτό Συνέδριο είναι το πρώτο από 13 που έχουν προγραμματιστεί. Συνεπώς, όφειλα να θέσω από εδώ το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα προχωρήσουμε αυτήν την αποκεντρωμένη διαδικασία περιφερειακού διαλόγου, με στόχο την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης.
Θέλω, λοιπόν, να σας πω, πριν μπω εξειδικευμένα στα θέματα που σας απασχολούν και είμαι βέβαιος ότι περιμένετε με αγωνία, το εξής: Στόχος μας, στόχος αυτών των Συνεδρίων -και από ό,τι έμαθα, χθες και σήμερα, αυτός ο στόχος εδώ υλοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό- στόχος μας και πρόθεσή μας είναι, όχι απλώς να μιλήσουμε, όχι απλώς να εκφωνήσουμε λόγους, όχι απλώς να σας πούμε τους σχεδιασμούς μας, αλλά κυρίως να σας ακούσουμε. Να ακούσουμε και να αλλάξουμε, να διορθώσουμε, να συνθέσουμε. Και θέλουμε εσάς, τους παραγωγικούς και κοινωνικούς φορείς στην Περιφέρεια, όχι απλούς κομπάρσους σε στημένες παραστάσεις, αλλά συμπρωταγωνιστές σε ένα έργο -θα έλεγα- πρωτότυπο, που μαζί θα παράξουμε, μαζί θα συνθέσουμε, μαζί θα δημιουργήσουμε. Εσείς, άλλωστε, γνωρίζετε πολύ καλύτερα, όχι μόνο τις ανάγκες, αλλά και τις πραγματικές δυνατότητες του τόπου σας. Μαζί, λοιπόν, θα αξιολογήσουμε την πραγματική κατάσταση, θα εξειδικεύσουμε τους στόχους σε περιφερειακό επίπεδο και θα προσδιορίσουμε τα κατάλληλα εργαλεία για την παραγωγική ανασυγκρότηση.
Η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι μια περιφέρεια με έντονα και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Επί δεκαετίες κυρίαρχο ρόλο στην οικονομική ζωή της Δυτικής Μακεδονίας έχει η εκμετάλλευση του λιγνίτη και η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχουν, όμως, πόλεις, όπως η Πτολεμαΐδα, όπου σχεδόν κάθε οικογένεια έχει κάποιον που εργάζεται ή εργαζόταν σε ένα εργοστάσιο ή σε ένα ορυχείο της ΔΕΗ.
Σημαντικό μερίδιο του εισοδήματος της Περιφέρειας συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την εκμετάλλευση του λιγνίτη, αν και η ανάπτυξη αυτού του κλάδου έγινε –θα έλεγα- άναρχα και χωρίς κανέναν σχεδιασμό.
Ακόμα και τομείς που θα μπορούσαν να λειτουργούν επικουρικά στις παραγωγικές ανάγκες της ΔΕΗ, όπως το μέταλλο και οι μηχανολογικές κατασκευές, αναπτύχθηκαν αποσπασματικά, χωρίς να εκμεταλλευτούν τη δυνατότητα αξιοποίησης ενός έμπειρου τοπικού εργατικού δυναμικού.
Ταυτόχρονα, η εξόρυξη και η καύση του λιγνίτη έχουν, όπως όλοι γνωρίζουμε άλλωστε, και σημαντικότατες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, αλλά και την υγεία των κατοίκων της περιοχής. Η οικονομική κρίση που έπληξε τη χώρα το 2009 και μετά, δημιούργησε μια εντελώς ειδική –θα έλεγα- κατάσταση για τη Δυτική Μακεδονία, καθώς συνέπεσε με την ανάγκη διαχείρισης της ενεργειακής μετάβασης της περιοχής, που αργά ή γρήγορα θα ερχόταν, ανεξάρτητα από την κρίση. Μιας μετάβασης, που προκύπτει ως αναγκαιότητα, αλλά αποτελεί και επιλογή της κυβέρνησης.
Αναγκαιότητα, γιατί απορρέει από τις ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας, σε ό,τι αφορά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ). Επιλογή, επειδή -όπως ήδη ανέφερα- η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί βασική παράμετρο του αναπτυξιακού μας σχεδιασμού.
Αυτή η ιδιαίτερη συγκυρία, και ενώ το 45% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα προέρχεται ακόμα από τη Δυτική Μακεδονία, έχει οδηγήσει, δυστυχώς, σε μια τεράστια στρέβλωση, σε ένα τεράστιο ποσοστό ανεργίας στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, που ξεπέρασε το 30%. Γεγονός απαράδεκτο, που η ανατροπή του πρέπει να αποτελεί τη βασική προτεραιότητα κάθε σχεδιασμού για την Περιφέρεια.
Καθώς, λοιπόν, μπαίνουμε στη νέα περίοδο της ανάπτυξης και της παραγωγικής ανασυγκρότησης, είναι αναγκαίο να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για έναν νέου τύπου ενεργειακό σχεδιασμό. Ένας τέτοιος σχεδιασμός δεν μπορεί παρά να ενσωματώνει τη σταδιακή μείωση της παραγωγής και καύσης λιγνίτη, που πάντως για αρκετά χρόνια ακόμα θα παραμείνει βασικό συστατικό του ενεργειακού μείγματος της χώρας.
Χρειάζεται η αξιοποίηση σύγχρονων και αποδοτικότερων τεχνολογιών εκμετάλλευσης του λιγνίτη, με μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα και υψηλότερη ενεργειακή απόδοση. Άρα, απαιτούνται σημαντικές επενδύσεις στα υφιστάμενα εργοστάσια, που θα στοχεύουν στην αναβάθμιση ή ακόμα και τη ριζική αναδόμησή τους.
Ήδη, η ΔΕΗ κατασκευάζει μια νέα, μεγάλη παραγωγική μονάδα στην Πτολεμαΐδα. Ο λιγνίτης θα συνεχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή της περιοχής, αλλά σταδιακά αυτός θα περιορίζεται. Πρέπει, λοιπόν, να υπάρξει σχεδιασμός, τόσο για το μέλλον του κλάδου της ενέργειας, όσο και συνολικά για την παραγωγική ανασυγκρότηση της περιοχής.
Όσον αφορά το πρώτο σκέλος, οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε τις δυνατότητες συνεργασίας των τοπικών επιχειρήσεων με τη ΔΕΗ, που επισημαίνονται και στη μελέτη του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας για την “Κλαδική Επιχειρηματικότητα”.
Παράλληλα, υπάρχουν προοπτικές για παραγωγική δραστηριότητα που σχετίζεται με τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), τις τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας, καθώς και τις τεχνολογίες για την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Αυτές τις δυνατότητες οφείλουμε να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο, αξιοποιώντας και το νέο θεσμικό εργαλείο, που προσφέρει η κυβέρνηση. Αναφέρομαι στο νομοσχέδιο, που θα έρθει στη Βουλή τις επόμενες εβδομάδες και αφορά τις λεγόμενες «ενεργειακές κοινότητες». Πρόκειται για μια πρακτική ιδιαίτερα διαδεδομένη στην υπόλοιπη Ευρώπη, που επιτρέπει στους πολίτες, τους δήμους, τις περιφέρειες, μικρές και μεσαίες τοπικές επιχειρήσεις, να εμπλακούν στον ενεργειακό σχεδιασμό, ασκώντας δραστηριότητα στην παραγωγή, αποθήκευση, διανομή και ιδιοκατανάλωση ενέργειας, καθώς και στον τομέα εξοικονόμησης ενέργειας στην τελική χρήση.
Και βεβαίως θέλω να εξάρω αυτή την πρωτοβουλία της Περιφέρειας, στην οποία αναφέρθηκε πριν ο Περιφερειάρχης, που είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο λιγνίτης, αλλά και η μετάβαση στην μετά λιγνίτη εποχή. Ήδη, έχουν δημιουργηθεί συνεργατικές μονάδες παραγωγής βιομάζας, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί για τη διατήρηση και επέκταση της τηλεθέρμανσης, που προσφέρει φθηνή ενέργεια στα νοικοκυριά των δήμων της Δυτικής Μακεδονίας.
Πρόθεσή μας είναι να επεκτείνουμε τη χρήση της και σε παραγωγικές δραστηριότητες. Για το λόγο αυτό, αναζητούμε τρόπους ενίσχυσης του δικτύου τηλεθέρμανσης.
Πολύτιμη βοήθεια, στο σημείο αυτό, θα προκύψει από τη διέλευση του αγωγού ΤΑΡ από την Περιφέρεια. Όπως είπε ο Περιφερειάρχης, η κυβέρνηση, σε συνεργασία με την Περιφέρεια, επαναδιαπραγματεύτηκε με την κατασκευάστρια εταιρεία τη σύμβαση, που δεν προέβλεπε στη Δυτική Μακεδονία κανέναν τερματικό σταθμό. Προέβλεπε δύο μονάχα. Τώρα, μετά από αυτή την επαναδιαπραγμάτευση, έχουμε τη δυνατότητα να έχουμε δύο ακόμα στη Δυτική Μακεδονία.
Υπάρχουν δύο ακόμα δράσεις, που συνδέονται με την αναδιάρθρωση του παραγωγικού μοντέλου στην περιοχή. Αναφέρομαι στην επαναπόδοση των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια -αναφερθήκατε πριν- ζήτημα το οποίο πρόκειται να ρυθμιστεί νομοθετικά. Και αναφέρομαι, επίσης, και στο πρόγραμμα αποκατάστασης εδαφών, σχέδιο πολύ σημαντικό για τη στήριξη και τη διεύρυνση του πρωτογενούς τομέα.
Άλλωστε, ένα μεγάλο μέρος των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής σας βρίσκεται στον πρωτογενή τομέα.
Οι δυνατότητες περαιτέρω ανάπτυξης της αγροτικής παραγωγής, τόσο στη γεωργία, όσο και στην κτηνοτροφία, είναι σημαντικές στη Δυτική Μακεδονία. Αυτή τη στιγμή, υπάρχουν νησίδες αποδοτικής και ανταγωνιστικής παραγωγής, που μπορούν να επεκταθούν και να συμβάλλουν αποφασιστικά στην ανασυγκρότηση και την αύξηση της απασχόλησης.
Ο κρόκος είναι γνωστός σε όλο τον κόσμο. Ο κρόκος Κοζάνης, τα αρωματικά φυτά, όσπρια, μήλα, κεράσια, ροδάκινα και πιπεριές, καρύδια, φουντούκια ή αμύγδαλα, το κρασί, και τώρα πλέον το ελαιόλαδο, έχουν δοκιμαστεί και υπάρχουν εξαιρετικά επιτυχημένες παραγωγικές δραστηριότητες, με συνεργατική ή συμβολαιακή λογική, που είναι ήδη πιστοποιημένες.
Στην προσπάθειά μας να υλοποιήσουμε ένα σύνολο αναπτυξιακών παρεμβάσεων, που θα συμπληρώνουν την εθνική στρατηγική με στόχο την αποκέντρωση, εκχωρήσαμε στις Περιφέρειες το 37,4% των πόρων του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, δηλαδή συνολικά κονδύλια ύψους του 1,75 δις ευρώ.
Ιδιαίτερη σημασία αποδίδουμε στη στήριξη των νέων αγροτών. Κλειδί για την ανάκαμψη του πρωτογενούς τομέα και για την οποία θα αξιοποιηθούν στο έπακρο όλα τα διαθέσιμα εργαλεία, είναι η στήριξη των νέων αγροτών. Γι΄ αυτό, άλλωστε, έχουν γίνει όλες οι απαραίτητες ενέργειες, που θα διασφαλίσουν ότι δεν πρόκειται να μείνουν εκτός ένταξης στο Πρόγραμμα Νέων Αγροτών, αγρότες οι οποίοι στην περιοχή σας κρίθηκαν υπεράριθμοι. Και αναφέρομαι στους 359, αν δεν κάνω λάθος, νέους αγρότες, που αρχικά κρίθηκαν υπεράριθμοι, αλλά με απόφασή μας και αυτοί θα ενταχθούν στο Πρόγραμμα Νέων Αγροτών.
Οι δασικοί συνεταιρισμοί, επίσης, μπορούν να αυξήσουν τη δραστηριότητά τους με καλύτερες μελέτες και με την επίτευξη της πιστοποίησης των δασών.
Μια προϋπόθεση για την επέκταση της γεωργικής παραγωγής είναι η αξιοποίηση των ήδη υπαρκτών αρδευτικών έργων, που πολλές φορές υπολειτουργούν. Ενώ θα είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμβολή των 5.000 περίπου στρεμμάτων που παραδίδονται από τη ΔΕΗ για γεωργικές δραστηριότητες μετά την αποκατάστασή τους.
Η παραχώρηση γης προς εκμετάλλευση σε ακτήμονες αγρότες ή σε αγρότες με μικρές ιδιοκτησίες, θα αποτελέσει έναν καθοριστικό επιπλέον παράγοντα, αλλά θα πρέπει να συνοδευτεί και από ευνοϊκές μορφές χρηματοδότησης ή υποστήριξης. Ήδη, ολοκληρώνεται αυτή την περίοδο η δημιουργία ενός πρότυπου και καινοτόμου πιλοτικού αγροκτήματος εδώ στην περιοχή σας, έκτασης 1.500 στρεμμάτων, που έχουν αποκατασταθεί και θα παραχωρηθούν ως εκμεταλλεύσεις των 10 στρεμμάτων για την καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών. Οι εκτάσεις θα παραχωρηθούν σε νέους αγρότες, καθώς και σε άνεργους ή ακτήμονες, υπό τη βασική προϋπόθεση της συλλογικής τους οργάνωσης.
Γνωρίζοντας τις αυξημένες ανάγκες της Περιφέρειας σε αποτελεσματικά και αξιόπιστα αρδευτικά συστήματα, επιλέγουμε μετά από χρόνια ταλαιπωρίας της περιοχής, να στηρίξουμε την κατασκευή του φράγματος της βόρειας ζώνης της Λίμνης Πολυφύτου, ενός απολύτως αναπτυξιακού και αναγκαίου έργου για την περιοχή.
Οι γεωπόνοι, επίσης, πρέπει να αξιοποιηθούν, να μην είναι κατά κύριο λόγο στα γραφεία τους και να υποστηρίξουν τους καλλιεργητές, τους συνεταιρισμούς, τις συνεργασίες κάθε είδους.
Μεγάλες δυνατότητες υπάρχουν, επίσης, και σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη της κτηνοτροφίας. Μεγάλες εκτάσεις αξιοποιούνται και μπορούν να αξιοποιηθούν ως βοσκότοποι. Αλλά είναι, επίσης, δυνατό να αναβαθμιστεί η μεταποίηση κτηνοτροφικών προϊόντων, μέσω της επιλογής ελληνικών φυλών αιγοπροβάτων και με το πέρασμα σε μονάδες παραγωγής εφοδιασμένες με ύδρευση και ηλεκτρική εγκατάσταση, με νόμιμες άδειες και πιστοποιημένη παραγωγή, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις των πιστοποιημένων τυριών.
Και εδώ να πω, είχαμε μια μεγάλη επιτυχία την προηγούμενη εβδομάδα, όπου αποδεικνύεται ότι όταν κανείς διαπραγματεύεται με σχέδιο, πετυχαίνει. Κερδίσαμε την ελληνικότητα της φέτας, μια μεγάλη μάχη στη διαπραγμάτευση με την Ιαπωνία, που ανοίγει το δρόμο και για τις επόμενες μάχες που θα δώσουμε.
Η κτηνοτροφία, όμως, φίλες και φίλοι, είναι μια δύσκολη δουλειά, δεν υπάρχει αμφιβολία. Μπορεί, όμως, να προσελκύσει νέους και να τους προσελκύσει μέσα σε μια νέα μορφή, μέσα σε μια αναδιοργανωμένη –θα έλεγα- επιχειρηματική βάση. Υπάρχουν επιστήμονες που μπορούν να εκπαιδεύσουν και να συμβουλεύσουν τους νέους κτηνοτρόφους, να υποστηρίξουν την ιδιωτική ή συνεργατική επιχειρηματικότητα στην κτηνοτροφία.
Για την αιγοπροβατοκτηνοτροφία, λύσαμε, επίσης, ένα μεγάλο πρόβλημα, αυτό των επιλέξιμων για βόσκηση εκτάσεων, εξασφαλίζοντας ακόμη 8,5 εκατομμύρια στρέμματα βοσκοτόπων, πράγμα που μας επιτρέπει να απορροφήσουμε στο μέλλον και τις ανάλογες ενισχύσεις.
Για τη στήριξη της κτηνοτροφίας, τίθεται, όμως, ως άμεση προτεραιότητα, το ζήτημα των ελέγχων στις αγορές κτηνοτροφικών προϊόντων, ώστε να διαφυλαχθεί η ποιότητα της τοπικής παραγωγής και να υποστηριχθεί η κτηνοτροφική παραγωγή σε σχέση με παράνομες εισαγωγές.
Τέλος, στις λίμνες της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας έχουν ήδη αναπτυχθεί αλιευτικές δραστηριότητες από μεμονωμένες πρωτοβουλίες, οι οποίες μπορούν να στηριχθούν και πρέπει να επεκταθούν.
Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να πω δυο λόγια για την παραγωγή της γούνας, με επίκεντρο, βεβαίως, την Καστοριά, αλλά και στην υπόλοιπη Περιφέρεια. Μια παραγωγική δραστηριότητα, η οποία δοκιμάστηκε σκληρά από μια παγκόσμια κρίση. Αλλά, θα έλεγα, ότι διατηρεί δυνατότητες ανάπτυξης, αν επιλεγούν πολιτικές και επιχειρηματικές πρακτικές στραμμένες στην εξασφάλιση της ποιότητας των δερμάτων και των τελικών προϊόντων.
Μεγάλη σημασία έχει η κτηνιατρική υποστήριξη της εκτροφής, η γενετική βελτίωση και η έρευνα σε σχέση με την αναπαραγωγή των ζώων, όπως και η στροφή της ραφής στα ποιοτικά έτοιμα ενδύματα, μέσα από τη βελτίωση του σχεδιασμού, την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού και την πιστοποίηση των τεχνιτών.
Ο περιφερειακός σχεδιασμός πρέπει να επιλέξει τις δράσεις αυτές που θα ενισχύουν, αυτό που ονομάζεται, τοπικό brandname, για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γούνας στη διεθνή αγορά, στις σημερινές συνθήκες της στασιμότητας.
Και θα πρέπει, εδώ, να σημειωθεί ότι ο νέος Αναπτυξιακός Νόμος παρέχει εργαλεία. Παρέχει εργαλεία ενίσχυσης της συνεργασίας των επιχειρήσεων σε όλο το εύρος της αλυσίδας αξίας του κλάδου: Από την εκτροφή ως την εμπορία.
Αναφέρομαι σε δύο καθεστώτα του Αναπτυξιακού Νόμου: Αυτό της ενίσχυσης των clusters και αυτό της ενίσχυσης των Τοπικών Αλυσίδων Αξίας.
Ένας άλλος κλάδος, στον οποίο ανοίγονται σοβαρές αναπτυξιακές δυνατότητες στην περιοχή σας είναι αυτός του τουρισμού. Παρ’ όλο που η Δυτική Μακεδονία είναι η μοναδική Περιφέρεια από τις 13 της χώρας που δεν έχει θάλασσα, μπορεί να αναπτύξει τον δικό της εναλλακτικό ποιοτικό τουρισμό, συμβάλλοντας έτσι και στην επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου στο σύνολο της χώρας.
Το πυκνό δίκτυο βυζαντινών εκκλησιών, οι αθλητικές δραστηριότητες στις λίμνες της Περιφέρειας, τα χιονοδρομικά κέντρα, η φυσική ομορφιά στις ορεινές και παραλίμνιες περιοχές, οι ιστορικές πόλεις, ο ιστορικός βιομηχανικός ιστός, αλλά και η ανάδειξη της βιομηχανικής κληρονομιάς, μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες αυξημένης προσέλκυσης επισκεπτών από την Ευρώπη, τα Βαλκάνια, αλλά και τη Ρωσία.
Παράλληλα, υπάρχουν και ιδιαίτερες δυνατότητες και για τον ιαματικό τουρισμό.
Πέρα, όμως, από τη στήριξη της επιχειρηματικότητας, ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που είναι και η ραχοκοκαλιά της τοπικής οικονομίας, εξαιρετικά κρίσιμο είναι να ωθηθεί η παραγωγική δραστηριότητα σε εξωστρεφείς τομείς και υπηρεσίες και σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας ποιοτικά και ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές.
Απαραίτητος όρος σε αυτή την προσπάθεια είναι οι συνέργειες και οι συνεργασίες μεταξύ των επιχειρήσεων για τη δημιουργία ολοκληρωμένων αλυσίδων αξίας (π.χ. στον κλάδο της αγροτοδιατροφής) από τον πρωτογενή τομέα μέχρι τη μεταποίηση των προϊόντων και τη διάθεσή τους στην αγορά.
Με ειδικότερους στόχους τη χρησιμοποίηση αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας, την πραγματοποίηση καινοτομιών, αλλά και τη δυνατότητα πιστοποίησης των μεθόδων και των προϊόντων.
Εκεί αποσκοπεί ο σχεδιασμός που προωθεί ήδη το Υπουργείο Οικονομίας, τόσο μέσα από το ΕΣΠΑ, όσο και από τον Αναπτυξιακό Νόμο, όσο και με τα νέα χρηματοοικονομικά εργαλεία που έχει αναπτύξει.
Υπάρχει, ωστόσο, εδώ μια ουσιαστική παρατήρηση:
Το 90,6%, σε πρόσφατη έρευνα, των επιχειρήσεων στην Περιφέρειά σας απασχολεί από 1 ως 10 εργαζόμενους και από αυτές, μόνο το 48,8% είναι συνδεδεμένες με το διαδίκτυο, πιστοποιημένες είναι μόνο το 24,6%, ενώ μόνο το 20% έχει ενισχυθεί οικονομικά από τοπικά, εθνικά ή ευρωπαϊκά προγράμματα.
Είμαστε πίσω, πρόκειται για υστερήσεις, οι οποίες πρέπει να ξεπεραστούν και για να συμβεί αυτό είναι αναγκαίο να βελτιωθεί ο σχεδιασμός των πολιτικών, η υποστήριξη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων από τις αρμόδιες υπηρεσίες και δομές και βεβαίως η ανάλογη στόχευση των διαθέσιμων χρηματοδοτήσεων εργαλείων.
Εξαιρετικά κρίσιμο είναι, επίσης, να βελτιωθεί η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων, να αυξηθούν οι εξαγωγές της χώρας. Το υπουργείο Οικονομίας υλοποιεί ήδη μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την ενίσχυση των εξαγωγών. Στα προγράμματα του ΕΣΠΑ δίνονται ειδικά κίνητρα στις επιχειρήσεις που αναπτύσσουν εξαγωγική δραστηριότητα, το λεγόμενο «voucher εξωστρέφειας», ενώ προωθούμε τη δημιουργία αναγνωρισμένου ελληνικού σήματος ποιότητας για τα αγροτικά προϊόντα, τα προϊόντα αγροτοδιατροφής. Και έτσι, ικανοποιούμε ένα πάγιο αίτημα των εξαγωγικών φορέων και αναβαθμίζουμε τα ελληνικά προϊόντα στις διεθνείς αγορές.
Μια βασική προϋπόθεση, όμως, για την παραγωγική ανασυγκρότηση, είναι να υπάρχουν και οι αναγκαίες υποδομές, είτε αυτές αφορούν τους οδικούς άξονες, είτε αυτό έχει να κάνει με την ολοκλήρωση του σιδηροδρομικού δικτύου, είτε με ειδικού χαρακτήρα επεμβάσεις, όπως η ολοκληρωμένη αξιοποίηση των βιομηχανικών περιοχών (ΒΙΠΕ).
Και εδώ, ενδεικτικά, θα πρέπει να αναφερθούν:
-Οι διαδικασίες ολοκλήρωσης του βόρειου άξονα Ε65.
-Η ενίσχυση των αερολιμενικών υποδομών της Καστοριάς.
-Αλλά και η Σιδηροδρομική Εγνατία, ένα έργο πνοής με στρατηγική σημασία, όχι μόνο για την περιοχή σας, αλλά και για ολόκληρη την Βόρεια Ελλάδα.
Στο πλαίσιο ενός τέτοιου σχεδιασμού, κρίνεται αναγκαία η δημιουργία στην Καστοριά ενός διαμετακομιστικού κέντρου, ας μου επιτραπεί η έκφραση, ενός «λιμανιού ξηράς», που, αξιοποιώντας τη γεωγραφική θέση της Περιφέρειάς σας, θα εξυπηρετεί τις εμπορικές συναλλαγές με τις γειτονικές χώρες, αλλά και τις χώρες της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης.
Πέρα, όμως, από τις μεγάλες υποδομές κρίσιμα είναι και μία σειρά από μικρά και μεσαία έργα υποδομών σε κάθε Περιφέρεια και κάθε Δήμο, συμπληρωματικά σε άλλα υπάρχοντα, που ξεκλειδώνουν, όμως, τις αναπτυξιακές δυνατότητες της κάθε περιοχής, δίνοντας ώθηση στην τοπική οικονομία.
Έργα, για παράδειγμα, που στοχεύουν στην αξιοποίηση του πολιτιστικού και τουριστικού κεφαλαίου των τοπικών κοινωνιών, όπως και του κτιριακού αποθέματος των Δήμων.
Γι’ αυτό το σκοπό τρέχουν, ήδη, συγκεκριμένα προγράμματα από το Υπουργείο Οικονομίας.
Επικουρικά προς αυτή την κατεύθυνση, θα ήθελα να κάνω μια ειδική αναφορά σε ένα αίτημα διεκδίκησης χρόνων για την πόλη της Κοζάνης και τους πολίτες της Κοζάνης. Είμαι, λοιπόν, σήμερα στην ευχάριστη θέση να σας ανακοινώσω ότι αποδίδουμε το στρατόπεδο Μακεδονομάχων Κοζάνης, συνολικής έκτασης 400 στρεμμάτων, στον Δήμο της πόλης, ώστε να αξιοποιηθεί σύμφωνα με το Master Plan που έχει καταθέσει ο Δήμος και στο οποίο προβλέπονται και ανταποδοτικές χρήσεις για το Υπουργείο Άμυνας.
Η παραχώρηση αυτή γίνεται στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδιασμού για την απόδοση ανενεργών στρατοπέδων στις τοπικές κοινωνίες, στους πολίτες δηλαδή. Ένα σχέδιο που έχουμε ξεκινήσει εδώ και καιρό και συνεχίζουμε τώρα εδώ με την πόλη της Κοζάνης.
Στην ίδια λογική, παραχωρήθηκε σε δημόσια χρήση και ο σιδηροδρομικός σταθμός της πόλης και η περιοχή των γραμμών. Η χωροθέτηση του νέου σιδηροδρομικού σταθμού και του εμπορευματικού κέντρου θα γίνει σε περιοχή έξω από τον αστικό ιστό.
Επιτρέψτε μου τώρα να αναφερθώ σε αυτό που αποτελεί το μέλλον. Και το μέλλον είναι η νέα γενιά. Και νέα γενιά, σημαίνει παιδεία. Θα αναφερθώ στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και το ΤΕΙ. Πιστεύω ότι μπορούν να παίξουν κρίσιμο, ουσιαστικό ρόλο στην παραγωγική ανασυγκρότηση του τόπου, εστιάζοντας στην τεχνολογική και περιβαλλοντική αναβάθμιση της παραγωγής, την ενίσχυση των διασυνοριακών σχέσεων, αλλά και την προώθηση της πολιτιστικής δραστηριότητας. Μαζί με τους εκπροσώπους της κοινωνίας, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα μπορούν να υπηρετήσουν στρατηγικούς, παραγωγικούς, τεχνολογικούς και πολιτισμικούς στόχους.
Σήμερα, το επιστημονικό δυναμικό της Περιφέρειας αξιοποιείται σε μικρό βαθμό, ενώ τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά Ιδρύματα δεν έχουν εμπλακεί, όσο θα μπορούσαν, στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και την υποστήριξη των στόχων και των εξειδικεύσεών του.
Αν οι παραπάνω διαστάσεις σκιαγραφούν τους Άξονες Παρέμβασης ενός Σχεδίου παραγωγικής ανασυγκρότησης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας – που βρίσκεται σε συνάφεια με το Εθνικό Σχέδιο – η υλοποίησή του προϋποθέτει, αφενός νέες περιφερειακές και τοπικές δομές τεχνικής υποστήριξης και προώθησης του Σχεδίου και αφετέρου νέα εργαλεία και νέες μεθόδους.
Η κυβέρνηση θα ενισχύσει, λοιπόν, τη λειτουργία και τον μετασχηματισμό των υπαρχουσών δομών τεχνικής υποστήριξης – όπως το Πανεπιστήμιο, το ΤΕΙ, τα Ερευνητικά Κέντρα, οι Αναπτυξιακοί Οργανισμοί της Αυτοδιοίκησης- σε νέα δικτυακή και συνεργατική λειτουργία στο πλαίσιο υλοποίησης του Περιφερειακού Σχεδίου. Ενώ παράλληλα θα καλύψει τα κενά που παρατηρούνται σε τεχνογνωσία, σε νέα εργαλεία και νέες μεθόδους, με προσέλκυση νέου επιστημονικού δυναμικού για να απασχοληθεί για την επιτυχία του Περιφερειακού Σχεδίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, στηρίζουμε τόσο μέσα από το ΕΣΠΑ, όσο και με εθνικούς πόρους, που ξεπερνάνε το 1 δισ. ευρώ, την έρευνα και την καινοτομία.
Και προάγουμε τη σύνδεσή της με την παραγωγή και τις επιχειρήσεις, με στόχο την τεχνολογική αναβάθμισή τους και το πέρασμα σε μία οικονομία της γνώσης.
Τα Ακαδημαϊκά Περιφερειακά Συμβούλια που προωθεί το υπουργείο Παιδείας έρχονται να καλύψουν το κενό της συμβολής των Ακαδημαϊκών και Ερευνητικών Ιδρυμάτων στην Περιφερειακή Ανασυγκρότηση.
Σε ό,τι αφορά, τώρα, τα εργαλεία χρηματοδότησης των αναπτυξιακών δράσεων του Περιφερειακού Σχεδίου: ήσασταν μάρτυρες της υπογραφής του Ταμείου Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας. Και πρέπει να πω ότι ίσως είναι η πρώτη φορά που έχουμε μια τόσο σύντομη απόσταση ανάμεσα στην εξαγγελία, την ίδρυση και τη δράση. Πρόκειται για το πρώτο Περιφερειακό Ταμείο που δημιουργήσαμε, ειδικά σχεδιασμένο για τις ανάγκες και τις δυνατότητες της περιοχής, το οποίο θα προσφέρει στοχευμένη ενίσχυση στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της Δυτικής Μακεδονίας. Το Ταμείο είναι προϊόν της στενής συνεργασίας του υπουργείου Οικονομίας με την Περιφέρεια και τους τοπικούς παραγωγικούς φορείς, που έχουν άλλωστε αναλάβει και από κοινού τη χρηματοδότησή του. Αποτελεί πρότυπο συντονισμού και κοινής προσπάθειας όλων των εμπλεκόμενων φορέων για την υλοποίηση των αναγκαίων αναπτυξιακών παρεμβάσεων στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Επιπλέον, θα ενταχθεί η Περιφέρεια στο ευρωπαϊκό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JustTransitionFund). Ενώ υπάρχουν διαθέσιμοι πόροι σε πολλά επιχειρησιακά προγράμματα, από τα προγράμματα του ΕΣΠΑ, τον νέο Αναπτυξιακό Νόμο, τα διασυνοριακά προγράμματα της Ε.Ε., όπως το Intereg, τις συμφωνίες με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, σε κοινοτικές πρωτοβουλίες, αλλά και στο Πακέτο Γιούνκερ.
Ταυτόχρονα, αυξήσαμε για δεύτερη συνεχόμενη φορά φέτος το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και φτάσαμε στο 1 δις ευρώ, ενώ το 2019 θα φτάσουμε στο 1,6 δις ευρώ, μέσα από το οποίο χρηματοδοτούνται κρίσιμα έργα στις Περιφέρειες και τους δήμους όλης της χώρας, που μπορούν να εξασφαλίσουν πόρους από άλλες συγχρηματοδοτούμενες πηγές. Στην Περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας κατευθύνθηκαν το 2016, 150% περισσότεροι πόροι από το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων σε σχέση με τους προϋπολογισθέντες, ενώ εξετάζουμε και τη δημιουργία ειδικού αναπτυξιακού προγράμματος για την Περιφέρεια στα πρότυπα εκείνα του Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, που θα χρηματοδοτήσει αναπτυξιακές παρεμβάσεις στις ανάγκες και τις δυνατότητες της περιοχής.
Πρέπει, επίσης, να εξεταστούν οι πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις της Περιφέρειας. Μεταξύ τους σταχυολογώ την ολοκλήρωση ενός Ειδικού Προγράμματος Δίκαιης Σύγκλισης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και κυρίως τον εξορθολογισμό της χρήσης του τοπικού πόρου ανάπτυξης.
Σήμερα, το σχετικό τέλος προέρχεται από το 0,5% του τζίρου της ΔΕΗ και ξοδεύεται, κατά βάση, σε μελέτες απαραίτητες για την απορρόφηση πόρων από το ΕΣΠΑ. Συνδυάζοντας μέρος των κεφαλαίων από αυτό τον πόρο με κεφάλαια του Fund of Funds, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα Ταμείο επιχειρηματικών συμμετοχών, με σκοπό την καινοτομία στην ενέργεια και την εξωστρέφεια της τοπικής οικονομίας.
Φίλες και φίλοι, άφησα για το τέλος κάτι το οποίο πιστεύω ότι είναι υποχρέωσή μου. Όχι να το αφήσω για το τέλος, υποχρέωσή μου να μην φύγω από αυτό το βήμα, χωρίς να αναφερθώ. Πριν από 3,5 χρόνια βρέθηκα σε αυτόν εδώ το χώρο, τότε από τη θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όμως η έννοια του περιφερειακού σχεδιασμού και της όσμωσης με τα προβλήματα της κάθε Περιφέρειας, ώστε να μπορέσουμε εξειδικευμένα να αναζητήσουμε λύσεις, είχε ξεκινήσει από τα χρόνια εκείνα. Από αυτό εδώ το βήμα, λοιπόν, είχα μιλήσει τότε για κάτι που δημιούργησε μεγάλη φασαρία. Τόσο μεγάλη, που σήμερα ο Περιφερειάρχης αναγκάστηκε να αφιερώσει ένα πεντάλεπτο από την εισαγωγή του, προτρέποντάς με να αναφερθώ σε αυτό. Θα αναφερθώ, λοιπόν. Θα αναφερθώ, λοιπόν, για να σας διαβεβαιώσω ότι είναι απόφαση της κυβέρνησης να κάνει πράξη αυτό στο οποίο και τότε είχα αναφερθεί και αποτελεί πάγιο αίτημα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και είναι το Ειδικό Τιμολόγιο Ρεύματος για επιχειρήσεις και νοικοκυριά της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Το υπουργείο Ενέργειας, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομίας, αλλά και το υπουργείο Οικονομικών, εργάζεται ήδη για να βρει τον βέλτιστο τρόπο, ώστε να μπορέσει αυτή η υπόσχεση να υλοποιηθεί. Η δέσμευση, σήμερα, είναι ότι θα υλοποιηθεί, αρχής γενομένης με τον Προϋπολογισμό που θα καταθέσουμε για το 2018. Το 2018, λοιπόν, το Ειδικό Τιμολόγιο για μια τόσο αδικημένη Περιφέρεια, θα γίνει πράξη. Και εναπόκειται σε σας να αξιοποιήσετε αυτή τη δυνατότητα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Φίλες και φίλοι, αγαπητοί εκπρόσωποι φορέων, παραγωγικών φορέων, τοπικών φορέων, οργανώσεων της Δυτικής Μακεδονίας, σήμερα κάναμε ένα μεγάλο πείραμα. Και νομίζω ότι το πείραμα αυτό στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, χθες και σήμερα. Καθίσαμε εδώ σε μια αίθουσα, κάτω από δύσκολες καιρικές συνθήκες, με υψηλές θερμοκρασίες, εν τούτοις με πολύ μεγάλη αποφασιστικότητα και έγνοια, να αναζητήσουμε λύσεις στα μεγάλα προβλήματα της Περιφέρειας.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ολοκλήρωση του αναπτυξιακού σχεδιασμού και ειδικότερα του Περιφερειακού Σχεδίου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης απαιτεί τη στενότερη δυνατή συνεργασία και σύμπραξη όλων των τοπικών και περιφερειακών φορέων, ώστε να συνθέσουμε και να συμφωνήσουμε σε ένα ενιαίο σχέδιο. Απαιτεί, όμως, και την προσαρμογή των επιχειρησιακών προγραμμάτων που υλοποιεί η Περιφέρεια και τα υπουργεία στις ανάγκες αυτού του σχεδιασμού.
Σε ό,τι αφορά την κυβέρνηση, η δέσμευσή μας είναι ότι θα παρέμβουμε ενεργά για να ακολουθήσουμε κατά γράμμα αυτόν τον σχεδιασμό, που μαζί σας θα συμφωνήσουμε. Για να ακολουθήσουμε αυτόν τον προσανατολισμό, και κυρίως για να υπάρξει μια τομή σε σχέση με την έλλειψη συντονισμού και αποτελεσματικής οργάνωσης που χαρακτήριζε το παρελθόν.
Η εξαιρετικά γόνιμη συζήτηση που έγινε τις δύο αυτές μέρες μπορεί να αποτελέσει τη βάση και θα αποτελέσει τη βάση για την επεξεργασία ενός ολοκληρωμένου Σχεδίου για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση της Δυτικής Μακεδονίας.
Θέλω, λοιπόν, να ευχαριστήσω θερμά όλους όσοι συνεισέφεραν με τις προτάσεις, τις ιδέες, τις παρατηρήσεις τους.
Και να κλείσω, επαναλαμβάνοντας τη δέσμευση ολόκληρης της κυβέρνησης ότι το βάρος αυτού του εγχειρήματος θα περάσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα από τη διαβούλευση στον σχεδιασμό και την υλοποίηση, διότι θέλουμε να κριθούμε και θα κριθούμε, όχι από τα λόγια, αλλά από τα έργα μας. Από τα έργα θα κριθούμε όλοι. Θα κριθούμε όταν πρέπει, αλλά μέχρι τότε υπάρχει μόνον ένας δρόμος: δουλειά, δουλειά και μόνον δουλειά.
Σας ευχαριστώ πολύ.
