Διήμερη επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην Ουκρανία

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τον Πρόεδρο Ποροσένκο για την υποδοχή και τη φιλοξενία του σε μια συνάντηση νομίζω πολύ ουσιαστική, σε μια επίσκεψη πολύ ουσιαστική. Είχα δώσει υπόσχεση εδώ και πολύ καιρό στον Πέτρο ότι θα έρθω στο Κίεβο, στην Ουκρανία. Ωστόσο, ίσως είναι προτιμότερο που έρχομαι σήμερα, καθώς έχουμε τη δυνατότητα να κουβεντιάσουμε υπό το πρίσμα των νέων δεδομένων, υπό το πρίσμα των εξελίξεων σε παγκόσμιο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αν και το κρύο είναι ασυνήθιστο για μας, εντούτοις η ατμόσφαιρα είναι πολύ ουσιαστική και πολύ ζεστή.

Είχαμε, λοιπόν, την ευκαιρία να συζητήσουμε για τη διμερή μας συνεργασία, για τις εξελίξεις στην Ουκρανία και για τις προσπάθειες διευθέτησης της κρίσης, που πρόσφατα, δυστυχώς, αναζωπυρώθηκε στα ανατολικά της Ουκρανίας, αλλά και για τις ευρύτερες περιφερειακές εξελίξεις.

Όπως επεσήμανα και χθες, ο ελληνικός λαός διατηρεί στενούς ιστορικούς, πολιτισμικούς, πνευματικούς και οικονομικούς δεσμούς με την ευρύτερη παρευξείνια γειτονιά. Από την αρχαιότητα, θα έλεγα, αλλά κυρίως τα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και αργότερα μέσω των ελληνικών παροικιών στην περιοχή.

Ο Πρόεδρος Ποροσένκο γεννήθηκε στην Οδησσό. Η Οδησσός είναι μια πόλη, στην οποία μεγαλούργησε η ελληνική επιχειρηματικότητα. Εκεί ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία, που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση.

Σήμερα, πολυάριθμη κοινότητα Ουκρανών πολιτών ελληνικής καταγωγής διαβιεί στην περιοχή της Μαριούπολης, στην Αζοφική Θάλασσα. Και πιστεύω ότι αυτή η σημαντική κοινότητα αποτελεί μια πολύ ουσιαστική γέφυρα για τις σχέσεις μας, όπως το ίδιο αποτελεί και η κοινότητα των Ουκρανών πολιτών που διαμένουν στην Ελλάδα.

Στη βάση αυτών των σημαντικών πολιτιστικών και ανθρώπινων δεσμών, εξετάσαμε σήμερα τις προοπτικές περαιτέρω ενίσχυσης των σχέσεών μας, κυρίως σε οικονομικό επίπεδο, με έμφαση, όπως ειπώθηκε, στους τομείς των κατασκευών, των έργων υποδομής, της ενέργειας και του τουρισμού.

Χθες, έγινε ένα σημαντικό επιχειρηματικό φόρουμ, αλλά το σημαντικότερο από όλα είναι ότι αποφασίσαμε, το συντομότερο δυνατόν, να πραγματοποιήσουμε το 6^ο Μικτό Διυπουργικό Συμβούλιο Ελλάδας-Ουκρανίας.

Συνομιλήσαμε για τη μορφωτική συνεργασία. Έχει μεγάλη σημασία για μας να ενισχύσουμε τους πολιτιστικούς και πνευματικούς μας δεσμούς. Υπάρχουν σημαντικές έδρες ελληνικών σπουδών στα ουκρανικά πανεπιστήμια και πρέπει αυτές οι έδρες να αναδειχθούν και να διατηρηθούν.

Βεβαίως, συζητήσαμε και πιο δύσκολα και μη ευχάριστα θέματα. Συζητήσαμε για την κρίση στην ανατολική Ουκρανία. Για μας είναι σαφές: Και ως ευρωπαϊκή χώρα η Ελλάδα, αλλά και ως ενεργό μέλος του Οργανισμού Ασφάλειας και Συνεργασίας στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), του Οργανισμού Συνεργασίας Εύξεινου Πόντου (ΟΣΕΠ) και άλλων διεθνών Οργανισμών, είναι ξεκάθαρο ότι οι εξελίξεις στην παρευξείνια γειτονιά μας, μας επηρεάζουν. Επηρεάζουν το περιβάλλον ασφάλειας, τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη γειτονιά της, τις διεθνείς οικονομικές μας σχέσεις και τον ενεργειακό χάρτη στην περιοχή.

Και ασφαλώς, ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, μας επηρεάζουν, διότι αφορούν και την πολυάριθμη ελληνική κοινότητα στην περιοχή. Στο πλαίσιο αυτό, με τον Πρόεδρο Ποροσένκο συζητήσαμε για την κρίση και την προσπάθεια εξεύρεσης σταθερής και βιώσιμης λύσης μέσα από το διπλωματικό δρόμο.

Επανέλαβα ότι η Ελλάδα σέβεται την κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Και σταθερός γνώμονας της Ελλάδας ήταν, είναι και παραμένει η τήρηση του Διεθνούς Δικαίου.

Εξέφρασα την ανησυχία μου για τις συνέπειες της πρόσφατης κλιμάκωσης της κρίσης για τους κατοίκους των πληγεισών περιοχών. Και τόνισα τη σημασία που αποδίδουμε στην αντιμετώπιση της εξαιρετικά δύσκολης ανθρωπιστικής διάστασης της κρίσης. Άλλωστε, στο πλαίσιο αυτό συνομιλήσαμε για τα μέτρα στήριξης των πληγέντων που έχει λάβει η Ελλάδα, τόσο σε επίπεδο ανθρωπιστικής βοήθειας, όσο και σε επίπεδο ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

Συζητήσαμε παράλληλα για την ασφάλεια των μελών της ελληνικής κοινότητας στην περιοχή. Σήμερα, θα έχω την ευκαιρία να συναντήσω εκπροσώπους της ελληνικής κοινότητας και σε λίγες ημέρες θα πραγματοποιήσει ειδικό ταξίδι στη Μαριούπολη ο αρμόδιος υφυπουργός Εξωτερικών, ο κ. Κουίκ.

Συμφωνήσαμε για την ανάγκη τήρησης της εκεχειρίας και κυρίως την εφαρμογή της Συμφωνίας του Μίνσκ, μια σταθερή θέση της ελληνικής διπλωματίας.

Επανέλαβα την πάγια στήριξη της Ελλάδας στις διπλωματικές προσπάθειες του Σχήματος της Νορμανδίας, της τριμερούς Ομάδας Επαφής και βέβαια της εξαιρετικά σημαντικής ειδικής αποστολής επιτήρησης του ΟΑΣΕ, στην οποία η Ελλάδα συμμετέχει με 23 παρατηρητές.

Και βέβαια, συνομιλήσαμε εκτενώς με τον Πρόεδρο και για τη νέα μεταβατική περίοδο που διανύουμε σε ό,τι αφορά τις διεθνείς εξελίξεις. Μια περίοδος που αναδεικνύει δυνατότητες για την ενίσχυση των διπλωματικών πρωτοβουλιών προς την κατεύθυνση της ειρήνης.

Και τόνισα στον Πρόεδρο ότι η Ελλάδα, ως μια χώρα που έχει σταθερές αρχές και αξίες, ως μια χώρα που πρεσβεύει πάντοτε την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου, αλλά και την ειρήνη και τη συνεργασία, μπορεί να διαδραματίσει έναν εποικοδομητικό ρόλο.

Στο πλαίσιο αυτό, βεβαίως, επανέλαβα τη στήριξή μας στην προώθηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων στην Ουκρανία, αλλά και τη σημασία περαιτέρω ενίσχυσης των σχέσεων της Ουκρανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της εφαρμογής της Συμφωνίας Σύνδεσης.

Μετέφερα στον Πρόεδρο Ποροσένκο το μήνυμα από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (τυγχάνει να είναι Έλληνας ο Επίτροπος που δουλεύει για την απελευθέρωση των θεωρήσεων για τους Ουκρανούς πολίτες) ότι έχει υπάρξει πρόοδος στο θέμα αυτό. Και βεβαίως, στο πνεύμα αυτό ανταλλάξαμε απόψεις γενικά για τις εξελίξεις στην περιοχή, αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο, που και αυτή αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις.

Τέλος, ενημέρωσα τον Πρόεδρο Ποροσένκο, του οποίου η χώρα αυτή την περίοδο (αυτό το μήνα) ασκεί την Προεδρία του Συμβουλίου Ασφαλείας, και για τις εξελίξεις στο Κυπριακό και την πορεία των συνομιλιών για την εξεύρεση δίκαιης και βιώσιμης λύσης στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ και της ιδιότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Θα ήθελα, λοιπόν, να ευχαριστήσω για την υποδοχή και να πω, πράγματι, ότι γιορτάζουμε με τον καλύτερο τρόπο 25 χρόνια διπλωματικής συνεργασίας και να εκφράσω την αισιοδοξία μου, η επίσκεψή μου εδώ να σηματοδοτήσει μια ουσιαστική ενίσχυση των διμερών σχέσεων, αλλά και τη δυνατότητα να υπάρξει μια θετική εξέλιξη για την ειρήνη και τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.

ΕΡΤ: Θα ήθελα να ρωτήσω, πώς επηρεάζει η κατάσταση στην ανατολική Ουκρανία και στην περιοχή του Ευξείνου Πόντου την Ελλάδα και πώς μπορεί η Ελλάδα να συμβάλει στη σταθεροποίηση αυτής της περιοχής, που αποτελεί ζωτικό χώρο για την Ελλάδα;

Αλέξης Τσίπρας: Όπως επεσήμανα και στην εισαγωγική μου τοποθέτηση, η Ελλάδα διατηρεί ιστορικούς δεσμούς με την ευρύτερη παρευξείνια γειτονιά μας. Ιστορικούς, πολιτιστικούς, πνευματικούς. Είναι γεγονός ότι η κρίση στην Ουκρανία έχει επηρεάσει συνολικά τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Ρωσία, την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή.

Για την Ελλάδα, έχει και ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί, όπως εξήγησα προηγουμένως, στην περιοχή των συγκρούσεων διαβιεί μια πολυάριθμη ελληνική κοινότητα.

Συνεπώς, είναι προφανές ότι η κρίση στην Ουκρανία επηρεάζει το περιβάλλον ασφάλειας, επηρεάζει –αν θέλετε- τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη γειτονιά της, τις διεθνείς οικονομικές μας σχέσεις. Θα έλεγα ότι επηρεάζει και τον ενεργειακό χάρτη της περιοχής.

Έχοντας αυτά τα δεδομένα στο μυαλό μας, πιστεύουμε ότι πρέπει να κινήσουμε όλες τις απαραίτητες διαδικασίες, ώστε να υπάρξει ένας σαφής οδικός χάρτης υπέρβασης της κρίσης.

Είπα, επίσης, στην εισαγωγική μου τοποθέτηση, ότι ίσως είναι πιο χρήσιμο που έρχομαι στην Ουκρανία, παρά το ότι συζητούσαμε αυτό το ταξίδι αρκετό καιρό, σήμερα που έχουμε μια νέα πραγματικότητα να διαμορφώνεται. Δεν έχουμε όλα τα ψηφία αυτού του «παζλ». δεν γνωρίζουμε όλα τα δεδομένα αυτής της νέας πραγματικότητας. Όμως, τολμώ να πω πως ο συνομιλητής μου είναι ένας ρεαλιστής και διορατικός ηγέτης, αντιλαμβάνεται τα νέα δεδομένα και σε αυτά τα νέα δεδομένα πιστεύω ότι θα πράξει ό,τι είναι απαραίτητο για να υπερασπιστεί το συμφέρον της χώρας του.

Από την πλευρά μας, η Ελλάδα –επαναλαμβάνω- μια χώρα που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον αντικειμενικά, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την περιοχή, θέλει να διαδραματίσει έναν εποικοδομητικό ρόλο προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης της κρίσης, πάντοτε υπηρετώντας αρχές, την υπεράσπιση του Διεθνούς Δικαίου, την προάσπιση της ειρήνης και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή.

Ουκρανικό ΜΜΕ: Ερώτηση προς τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας: Σε σχέση με τις τελευταίες εξελίξεις στην ανατολική Ουκρανία, πιστεύετε ότι πρέπει να δυναμώσουμε τις κυρώσεις κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας για να σταματήσουν τον εισβολέα;

Αλέξης Τσίπρας: Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα είναι κράτος-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και παρά το γεγονός ότι έχει ιδιαίτερο οικονομικό συμφέρον να υπάρξει άμεσα μια διευθέτηση της κρίσης και να αρθούν οι κυρώσεις και συνεπώς τα αντίμετρα που επηρέασαν εξαιρετικά οδυνηρά την ελληνική οικονομία, εντούτοις δεν διασπάσαμε την ευρωπαϊκή ενότητα σε αυτό το κρίσιμο ζήτημα.

Έχουμε, όμως, μια εμπειρία, διεθνή εμπειρία από τις κυρώσεις. Από τη μια, λοιπόν, κατανοούμε την ανάγκη μιας αποφασιστικής στάσης, από την άλλη πιστεύουμε ότι αυτή η αποφασιστική στάση πρέπει να συνοδεύεται και με κίνητρα προς την άλλη πλευρά, προκειμένου να κάνει βήματα και ταυτόχρονα από τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας και διαλόγου, διπλωματίας δηλαδή, για την εξεύρεση λύσης και διεξόδου. Αυτή νομίζω ότι είναι η θέση και η στάση μας.

Και βεβαίως, μιας και μιλώντας για τη διεθνή εμπειρία, να πω ότι σε άλλες περιπτώσεις, όπου επιλέχθηκε μονάχα η αποφασιστική στάση, χωρίς τα κίνητρα και τη διατήρηση ανοιχτών διαλόγων επικοινωνίας, δεν είχαμε ουσιαστικά αποτελέσματα. Και αναφέρομαι σε περιπτώσεις, όπως το Ιράκ ή άλλες περιπτώσεις στη Μέση Ανατολή.

Με αυτή την έννοια, θέλω για άλλη μια φορά να επαναλάβω ότι βασικός άξονας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής είναι η προάσπιση του Διεθνούς Δικαίου. Η θέση μας υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της Ουκρανίας είναι σαφής. Αλλά η Ελλάδα ήταν, είναι και παραμένει ένας πρεσβευτής αρχών και αξιών σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική. Άρα, λοιπόν, οι αρχές μας είναι η προάσπιση του Διεθνούς Δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας και η διαρκής προσπάθεια για την εξεύρεση λύσεων μέσα από τη διπλωματική οδό. Υπό αυτή την έννοια, πιστεύω ότι μπορεί να είναι, ίσως, περισσότερο χρήσιμη η θέση και η στάση της Ελλάδας από ό,τι άλλων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τέλος, να πω ότι εμείς δεν είμαστε μια χώρα που απλά παρακολουθούμε από απόσταση τις εξελίξεις στην Ουκρανία, με την άνεση της γεωγραφικής απόστασης. Διότι, όπως επεσήμανα πριν, έχουμε μια πολυάριθμη ελληνική κοινότητα που διαβιεί στις περιοχές, όπου παρατηρούνται συγκρούσεις. Και βεβαίως, είμαστε και η μοναδική χώρα που διατηρεί Προξενείο στη Μαριούπολη. Άρα, το ενδιαφέρον μας είναι έντονο και εξ αυτού του λόγου έχουμε μια ενεργητική πολιτική προώθησης της ασφάλειας, της συνεργασίας και των απαραίτητων ενεργειών για να έχουμε μια διέξοδο στην ουκρανική κρίση.