Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι,
επιτρέψτε μου να εκφράσω από αυτό το βήμα την χαρά μου για το αποψινό γεγονός: Την παράδοση του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Ελληνικό Δημόσιο και, επί της ουσίας, στους πολίτες και την πόλη της Αθήνας.
Και επιτρέψτε μου, ακόμα, να πω ότι η χαρά αυτή είναι κοινή για όλους μας, όπως φαίνεται και από τον τεράστιο αντίκτυπο που έχει η σημερινή εκδήλωση.
Σήμερα λοιπόν, ολοκληρώνεται ένας μεγάλος, δεκαετής κύκλος και ανοίγει ένας καινούριος.
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος παραδίδει στο ελληνικό δημόσιο μια εστία πολιτισμού που έχει τεράστια αξία για την πόλη μας.
Αξία σε πολλαπλά επίπεδα.
Καταρχήν είμαι υποχρεωμένος να αναφερθώ στην οικονομική αξία αυτής της δωρεάς.
Τα 617 εκατομμύρια που το ίδρυμα δαπάνησε για την ανέγερση του κέντρου και την διαμόρφωση του χώρου, είναι μια ανιδιοτελής προσφορά που αποκτά ακόμα μεγαλύτερη σημασία γιατί έγινε σε συνθήκες μεγάλων αντικειμενικών δυσκολιών για την χώρα και την οικονομία.
Σε συνθήκες, δηλαδή, που η δημόσια δαπάνη για πολιτιστικές υποδομές ήταν εκ των πραγμάτων περιορισμένη.
Στις συνθήκες αυτές, οι δωρητές, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, επέλεξαν να τοποθετήσουν τους πόρους τους, όχι σε μια επικερδή για τους ίδιους πολιτιστική επένδυση, όπως θα είχαν κάθε δυνατότητα να το πράξουν, αλλά στην δημιουργία ενός κέντρου πολιτισμού την διαχείριση του οποίου, μάλιστα, αποδίδουν σήμερα στο ελληνικό δημόσιο, με τις γνωστές ανησυχίες που ακούσαμε πιο πριν , αλλά που ελπίζουμε ότι θα τις διαψεύσουμε και θα πω γιατί.
Επέλεξαν, λοιπόν, την επένδυση στον πολιτισμό και όχι σε πιο επικερδείς, για τους ίδιους, στόχους.
Και παράλληλα ανέλαβαν να στηρίξουν οικονομικά την λειτουργία του Κέντρου για τα επόμενα πέντε χρόνια.
Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ήρθε να προσφέρει – και αυτό κρατείστε το- στον τόπο, ήρθε να προσφερει στον πολιτισμό, ήρθε να προσφέρει στη νέα γενιά αυτού του τόπου, σε μια εποχή που οι περισσότεροι ήρθαν για να πάρουν και όχι για να προσφέρουν.
Και θέλω να διαβεβαιώσω ότι οι έλληνες πολίτες στο σύνολό τους, εκτιμούν βαθύτατα την τεράστιας σημασίας πρωτοβουλία αυτή.
Αν όμως η οικονομική αξία του έργου είναι σημαντική, η πολιτιστική του αξία είναι ακόμα μεγαλύτερη.
Γιατί σε μια χώρα που ο πολιτισμός αποτελεί εθνικό κεφάλαιο, οι δυνατότητες που δημιουργούνται με αυτό το Κέντρο Πολιτισμού, είναι τεράστιες και πολλαπλασιαστικές. Όχι μόνο για πολιτιστικά γεγονότα διεθνούς εμβέλειας που θα προβάλλουν την Αθήνα και την χώρα μας. Αλλά και για την προβολή και την στήριξη της εγχώριας πολιτιστικής μας παραγωγής, που από πλευράς ανθρώπινου δυναμικού και αποτελέσματος βρίσκεται σε ψηλό επίπεδο, αλλά έχει κάθε δυνατότητα να πατήσει σε ακόμα υψηλότερα σκαλοπάτια.
Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος πιστεύω ότι μπορεί να γίνει – και θα γίνει – το καταφύγιο των μεγάλων καλλιτεχνικών ονείρων, αλλά ταυτόχρονα και το ορμητήριο μιας διεθνούς ακτινοβολίας καλλιτεχνικής παραγωγής που θα εκκινεί από την χώρα μας για να εκτιμηθεί από ολόκληρο τον κόσμο.
Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι το Κέντρο δίνει την δυνατότητα σε ακόμα μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας να έρθει σε επαφή με πολιτιστικές δράσεις και πρωτοβουλίες σε ένα ευρύ φάσμα, να συνδέσει πιο στενά τον πολιτισμό με την καθημερινότητά του, με την καθημερινή του ζωή , να καλλιεργήσει σε αυτόν τον τεράστιο και σημαντικό δημόσιο χώρο την αισθητική και την σκέψη του.
Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε σε εποχές που ο πολιτισμός και η ευαισθησία ενδεχομένως να αποτελούν απάντηση σε πάρα πολλά και σκληρά ερωτήματα.
Και επομένως ο πολιτισμός δεν μπορεί να θεωρείται πολυτέλεια, ψυχαγωγία και ελεύθερος χρόνος.
Είναι πραγματική ανάγκη ο πολιτισμός. Είναι πραγματική ανάγκη, αν θέλουμε να υπερασπιστούμε το δικαίωμα και την ελπίδα σε έναν καλύτερο και πιο ανθρώπινο κόσμο.
Θα ήθελα να αναφερθώ ιδιαίτερα, στην μεταφορά στο Πολιτιστικό Κέντρο, της έδρας δύο οργανισμών που συνδέονται στενά με την νεώτερη πολιτιστική παράδοση της χώρας μας:
Της Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η μεταφορά της Εθνικής Βιβλιοθήκης σε σύγχρονες, τεχνολογικά αναβαθμισμένες εγκαταστάσεις, η ριζική βελτίωση της προσβασιμότητας και των υπηρεσιών της, θα δώσει μια μεγάλη ώθηση στο ερευνητικό και μελετητικό έργο, γύρω από την γραπτή πνευματική παράδοση της χώρας μας.
Ταυτόχρονα, θα συμβάλλει στο να κερδηθεί άλλο ένα σημαντικό στοίχημα: το να είναι το πολύτιμο αυτό υλικό, προσβάσιμο σε ολοένα και ευρύτερο κοινό, αλλά και να ενισχυθεί η εξωστρέφεια και η εκδοτική και πολιτιστική δραστηριότητα της Βιβλιοθήκης.
Έτσι, αυτή η τεράστια πολιτιστική κληρονομιά, από αρχειοθετημένο υλικό θα μετατραπεί, με γρήγορα βήματα, σε γνωστικό εργαλείο για την εκπαίδευση, σε όλες της τις βαθμίδες αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία.
Όσον αφορά την Εθνική Λυρική Σκηνή, έρχεται στο καινούριο της σπίτι, φέροντας μαζί μια εξαιρετική προίκα: το γεγονός ότι μέσα από πολλές δεκαετίες δουλειάς, έχει καταστήσει μια από τις πιο απαιτητικές μορφές τέχνης, αγαπητή, προσιτή και δημοφιλέστατη σε ευρύτατα στρώματα κοινού, ακόμα και σε πολύ νέους ανθρώπους.
Η μετεγκατάσταση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος πιστεύω ότι ανοίγει νέους ορίζοντες και νέες δυνατότητες για την ΕΛΣ.
Δυνατότητες για τεχνικά και καλλιτεχνικά αναβαθμισμένες παραγωγές, τόσο στο κλασσικό όσο και στο πρωτοποριακό πεδίο.
Αλλά και δυνατότητες για προσέλκυση ενός ευρύτερου αριθμητικά κοινού, που είμαι βέβαιος ότι είναι έτοιμο να αγκαλιάσει και να στηρίξει αυτή την προσπάθεια.
Τέλος, θέλω να αναφερθώ στην αξία του Κέντρου Πολιτισμού ως αρχιτεκτονικού σημείου.
Να αναφερθώ στην εξαιρετική αρχιτεκτονική αισθητική, που φέρει την σφραγίδα ενός σπουδαίου αρχιτέκτονα, ενός σπουδαίου ανθρώπου, του Ρέντζο Πιάνο. Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, με τη σφραγίδα του Ρέντζο Πιάνο, αναδεικνύεται σε ένα καινούριο στολίδι, όχι μόνο για το παραλιακό μέτωπο και την περιοχή της Καλλιθέας, αλλά για ολόκληρη την Αθήνα, για ένα νέο τοπόσημο για την Αθήνα.
Ένας υπερτοπικός πόλος έλξης για τους ανθρώπους που ζουν στην πόλη μας, αλλά και για όλους αυτούς που την επισκέπτονται και θέλουν να ζήσουν την πολιτιστική της ατμόσφαιρα.
Ένας μοναδικός συνδυασμός του δημόσιου χώρου με τα δρώμενα του πολιτισμού, της ψυχαγωγίας και της διασκέδασης.
Ένα ακόμα στοιχείο κύρους – θα έλεγα – της ταυτότητάς μας και της εικόνας μας, της εικόνας της Ελλάδας στον διεθνή χώρο.
Ταυτόχρονα, όμως – και θέλω να δώσω ιδιαίτερη σημασία σε αυτό, και εν πολλοίς οφείλεται και στην αντίληψη των δωρητών, αλλά και στην έμπνευση του αρχιτέκτονα – πρόκειται για ένα έργο για τους πολλούς και όχι για την ελίτ.
Ένα έργο για όλους και για τον καθένα ξεχωριστά.
Για όλους αυτούς τους λόγους, αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι το Κέντρο Πολιτισμού «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος» έχει κερδίσει ήδη την αναγνώριση και την αγάπη του κόσμου, από τις πρώτες στιγμές της λειτουργίας του.
Έρχομαι τώρα και στην ανάγκη να διασκεδάσω στις ανησυχίες, στις οποίες αναφέρθηκε ο Αντρέας πριν και να πω ότι είναι αληθινές. Τα email που μας διάβασε είναι αληθινά και ενδεχομένως να είναι πολλά. Οφείλεται αυτή η ανησυχία στο γεγονός ότι πράγματι, πολλές εκ των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων, για τις οποίες ο ελληνικός λαός ξόδεψε εκατοντάδες εκατομμύρια παραμένουν αναξιοποίητες, ερείπια σχεδόν. Όμως θα ήθελα να πω πως δεν είναι σωστό να δημιουργούμε την εντύπωση ότι το Δημόσιο, η ελληνική Πολιτεία, οι πολίτες που πρέπει να απαιτούν από την Πολιτεία και τις κυβερνήσεις τους, δεν είναι σε θέση να κρατήσουν ένα στολίδι σας και αυτό, να το αξιοποιήσουν και γιατί όχι ακόμα και να το κάνουν και καλύτερο. Διότι δεν είναι μονόδρομος, δεν είναι αν θέλετε ευθύγραμμη πορεία. Μπορώ να σας δώσω και αντίστροφα παραδείγματα στο παρελθόν. Δηλαδή όχι μονάχα παραδείγματα δημόσιων χώρων που εγκαταλείφθηκαν, αλλά και χώρων που η ιδιωτική πρωτοβουλία αξιοποιώντας τον Δημόσιο χώρο, το Δημόσιο χρήμα, προκειμένου όμως να υλοποιήσει ιδιοτελή σχέδια, τα λειτούργησε, τα αξιοποίησε – και ιδιαίτερα στον χώρο του Πολιτισμού – και όταν τα φέσωσε με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ, τα παρέδωσε ξανά στο Δημόσιο για να μπορέσουν να λειτουργήσουν. Άρα λοιπόν θα ήθελα να διαβεβαιώσω τεράστια η ευθύνη, και υποχρέωση για την σημερινή αλλά και για τις επόμενες κυβερνήσεις, για την ελληνική Πολιτεία στο σύνολό της, τεράστια η υποχρέωση και η πρόκληση να μπορέσει να λειτουργήσει και να κρατήσει την αίγλη και να την πολλαπλασιάσει, θα έλεγα, αυτού του σημαντικού δημόσιου χώρου, αυτού του σημαντικού χώρου Πολιτισμού.
Ευθύνη για την ανάδειξη του πολιτιστικού μας κεφαλαίου, μακριά από λογικές κυνικής εμπορευματοποίησης και ελιτισμού, αλλά πάντοτε με κριτήριο την στενή σχέση με το ευρύ κοινό, η αποδοχή και η στήριξη του οποίου είναι το μεγαλύτερο και ισχυρότερο όπλο.
Και παράλληλα ευθύνη για την εδραίωση της διαφάνειας και της αξιοπιστίας στην διαχείρισή του, στοιχεία απαραίτητα για το κύρος και την καταξίωση του εγχειρήματος.
Είμαι βέβαιος λοιπόν ότι σε αυτήν την μεγάλη πρόκληση, ως Δημόσιος χώρος, ως Πολιτεία, ως Κράτος, οφείλουμε να τα καταφέρουμε και θα τα καταφέρουμε. Θα ανταπεξέλθουμε με επιτυχία σε αυτή τη μεγάλη ευθύνη.
Σήμερα λοιπόν, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος ξεκινά το ταξίδι του. Ένα ταξίδι που θα σηματοδοτήσει την εξέλιξη των ελληνικών πολιτιστικών πραγμάτων στα χρόνια που έρχονται, χρόνια πιο δημιουργικά, πιο παραγωγικά και πιο αισιόδοξα για την χώρα μας.
Στην πορεία αυτή, αυτός εδώ ο χώρος έχει όλες τις προϋποθέσεις να γίνει ένα νέο φωτεινό πολιτιστικό σημείο, που θα σταθεί επάξια δίπλα στους μεγάλους διεθνείς χώρους πολιτιστικής παραγωγής και για το οποίο όλοι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, θα είμαστε υπερήφανοι.
Αυτό που χρειάζεται είναι η αγάπη και η στήριξη όλων μας. Και είμαι βέβαιος ότι αυτό ήδη επάξια αυτός ο χώρος το έχει κατακτήσει.
Σας ευχαριστώ, θέλω να ευχαριστήσω θερμά τους δωρητές εκ μέρους ολόκληρου του ελληνικού λαού αλλά και της καλλιτεχνικής μας κοινότητας και να ευχηθώ σε όλους τους συντελεστές της προσπάθειας που ξεκινά, καλή δύναμη και καλή επιτυχία.
Σας ευχαριστώ πολύ!
