Παραδίδεται σήμερα στην κυκλοφορία ο πρώτος από τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους της χώρας που κατασκευάστηκε με σύμβαση παραχώρησης.
Το έργο «Μελέτη, Κατασκευή, Χρηματοδότηση, Εκμετάλλευση, Λειτουργία και Συντήρηση με Σύμβαση Παραχώρησης του Αυτοκινητόδρομου Κόρινθος-Τρίπολη-Καλαμάτα και Λεύκτρο-Σπάρτη», (γνωστή ως Μορέας) αποτελεί τον κεντρικό οδικό άξονα της Πελοποννήσου.
Ο αυτοκινητόδρομος του Μορέα έγινε πραγματικότητα και παραδίδεται σε πλήρη ανάπτυξη, με βάση την αναθεωρημένη σύμβαση του έργου την οποία πέτυχε και υλοποίησε η Κυβέρνηση και ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστος Σπίρτζης μετά από πολύμηνες και σκληρές διαπραγματεύσεις με τους κατασκευαστές – παραχωρησιούχους.
Η αναθεωρημένη σύμβαση του έργου κατατέθηκε από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστο Σπίρτζη και ψηφίστηκε στις 12/12/2015 από τη Βουλή, (Νόμος 4354/2015). Αποτελεί την πρώτη σύμβαση σε έργο παραχώρησης η οποία διασφάλισε την ολοκλήρωση των πολύπαθων έργων εντός συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων και βεβαίως το δημόσιο συμφέρον, καθώς ταυτοχρόνως αποδίδει οφέλη στο ελληνικό δημόσιο, την οικονομία, τους χρήστες και τις τοπικές κοινωνίες.
Με την αναθεωρημένη σύμβαση άνοιξε ο δρόμος για να γίνει ο αυτοκινητόδρομος «Μορέας» πραγματικότητα και έκλεισε οριστικά ο κύκλος των εμπλοκών, καθυστερήσεων αλλά και των διοικητικών, τεχνικών και οικονομικών στρεβλώσεων, που είχαν επισωρεύσει στο έργο, οι λανθασμένες επιλογές και αποφάσεις των προηγούμενων κυβερνήσεων.
Οι δεσμεύσεις και τα μέτρα υπέρ του δημοσίου και του κοινωνικού συνόλου που περιλαμβάνει η αναθεωρημένη σύμβαση του αυτοκινητόδρομου «Μορέας» ήταν κυριολεκτικά ανύπαρκτα τόσο στις αρχικές συμβάσεις παραχώρησης της περιόδου 2008 επί ΝΔ, όσο και στις αναθεωρημένες συμβάσεις των τεσσάρων αυτοκινητόδρομων του 2013 επί συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ. Καταλυτική είναι βέβαια και η σύγκριση της τελικής συμφωνίας που επιτεύχθηκε από τη σημερινή πολιτική ηγεσία σε σχέση με την πρόταση που παρελήφθη για την αναθεώρηση της σύμβασης του «Μορέα» από τη συγκυβέρνηση του κ. Σαμαρά.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε το ελληνικό Δημόσιο κέρδισε από τις αποζημιώσεις παραχωρησιούχου – κατασκευαστή 102, 5 εκ. ευρώ.
Παράλληλα, ο παραχωρησιούχος παραιτήθηκε από αξιώσεις για καταβολή αποζημιώσεων από το ελληνικό Δημόσιο, οι οποίες απορρέουν από την αρχική σύμβαση παραχώρησης του 2008, σε ποσό το οποίο ανέρχεται σε 106,6 εκατομμύρια ευρώ.
Να σημειωθεί, ότι πολλά από τα κρίσιμα κατασκευαστικά έργα του αυτοκινητοδρόμου, παραδόθηκαν πολύ νωρίτερα από τις συμβατικές προθεσμίες περάτωσης όπως αυτές προβλέπονται στην αναθεωρημένη σύμβαση:
- Τον Απρίλιο του 2016 παραδόθηκε δύο μήνες νωρίτερα ο δρόμος Λεύκτρο – Σπάρτη, ο οποίος ήταν το πρώτο αυτοτελές, ολοκληρωμένο τμήμα του αυτοκινητοδρόμου «Μορέας».
- Πολύ νωρίτερα επίσης από τη συμβατική προθεσμία παράδοσης, τον Ιούνιο του 2016, παραδόθηκε από τον υπουργό Υποδομών και Μεταφορών, ο Ανισόπεδος Κόμβος Μεγαλόπολης και η Συνδετήρια Αρτηρία που συνδέει τον Κόμβο με την είσοδο της πόλης.
Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ EΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Σύμφωνα με τους δεσμευτικούς πόρους της αρχικής σύμβασης το κύριο δάνειο για την κατασκευή του έργου παρασχέθηκε από έναν μεγάλο αριθμό εμπορικών τραπεζών, με κύρια χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Από τον Μάρτιο του 2013, λόγω της επιδείνωσης της οικονομικής κρίσης και της μείωσης των κυκλοφοριακών φόρτων, τέθηκε το ζήτημα της αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων.
Τον Νοέμβριο του 2013 ανεστάλη, κυρίως από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, η χρηματοδότηση και, επομένως, το έργο σταμάτησε.
Ζητήθηκε τότε πρόβλεψη για πρόσθετη επιδότηση λειτουργίας, για την περίπτωση που συνεχιστούν και τα υπόλοιπα χρόνια της παραχώρησης οι μειώσεις των κυκλοφοριακών φόρτων και η τότε ηγεσία του υπουργείου Υποδομών συμφώνησε σε αύξηση 330 εκ ευρώ, από 199 εκ. ευρώ, που είχαν αρχικώς υπολογιστεί.
Το σχέδιο αυτό της σύμβασης στάλθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο και εγκρίθηκε.
Παρότι ο αυτοκινητόδρομος έχει ολοκληρωθεί από το 2012 σε ποσοστό 92%, η προηγούμενη συγκυβέρνηση συμπεριφέρθηκε με απόλυτη ανευθυνότητα και μικροπολιτική σκοπιμότητα. Η συγκυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ άφησε το έργο μετέωρο, το ελληνικό δημόσιο σιδηροδέσμιο βαρύτατων και αυξημένων σε σχέση με την αρχική σύμβαση οικονομικών υποχρεώσεων και τους πολίτες αντιμέτωπους με τις συνέπειες της εγκατάλειψης και μη ολοκλήρωσης ενός μεγάλου αναπτυξιακού έργου.
Η μη επανεκκίνηση του Έργου και η συνεπακόλουθη καταγγελία της Σύμβασης Παραχώρησης σήμαινε άμεσες δαπάνες για το Ελληνικό Δημόσιο στον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα λόγω της καταβολής αποζημιώσεων τουλάχιστον στους Δανειστές του Έργου, επιβαρύνοντας άμεσα τον κρατικό προϋπολογισμό, με όλες τις συνακόλουθες αρνητικές συνέπειες για την τήρηση των δημοσιονομικών στόχων του Ελληνικού Δημοσίου.
Περαιτέρω, η τυχόν μη ολοκλήρωση του Έργου θα σημάνει απώλεια πόρων από τα Διαρθρωτικά Ταμεία μέσω του προγράμματος ΕΣΠΑ.
Επίσης θα άνοιγε θέμα επιστροφής στα Διαρθρωτικά Ταμεία των κοινοτικών πόρων, που έχουν ήδη απορροφηθεί για τη μέχρι σήμερα κατασκευή του έργου.
Ακολουθήσαμε λοιπόν τον δύσκολο αλλά αναγκαίο δρόμο της αποπεράτωσης και της βιωσιμότητας του έργου, δεσμεύοντας σημαντική συνεισφορά του παραχωρησιούχου στην αναδιάρθρωση της σύμβασης και διασφαλίζοντας το συμφέρον του δημοσίου και των πολιτών.
ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΕΡΓΟ ΠΑΡΑΔΙΔΕΤΑΙ ΣΤΟΥΣ
ΠΟΛΙΤΕΣ
Ο αυτοκινητόδρομος Κόρινθος-Τρίπολη-Καλαμάτα και κλάδος Λεύκτρο – Σπάρτη έχει συνολικό μήκος 205 χιλιόμετρα και το συνολικό κατασκευαστικό κόστος ανήλθε σε 845 εκ. ευρώ. Συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση (Γ’ ΚΠΣ και ΕΣΠΑ) και το Ελληνικό Δημόσιο (341 εκ. ευρώ). Το υπολειπόμενο κόστος καλύφθηκε από Ιδια και Δανειακά κεφάλαια καθώς και από τα έσοδα των διοδίων.
Ο νέος κλειστός αυτοκινητόδρομος ευρωπαϊκών προδιαγραφών αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του οδικού δικτύου της Πελοποννήσου: Συνδέει μεταξύ τους τα αστικά κέντρα της περιοχής (Τρίπολη, Καλαμάτα, και Σπάρτη) αλλά και με τη βασική βορειοανατολική πόλη της Κορίνθου, όπου συναντά τον Αυτοκινητόδρομο Ελευσίνα – Κόρινθος – Πάτρα – Πύργος – Τσάκωνα. Ως εκ τούτου, θέτει σε νέα τροχιά ανάπτυξης τους Νομούς Αργολίδος, Κορινθίας, Αρκαδίας, Λακωνίας και Μεσσηνίας.
Μειώνει αποτελεσματικά τους χρόνους μετακίνησης και μεταφοράς. Συγκεκριμένα μειώνεται η χρονοαπόσταση της διαδρομής Κόρινθος-Τρίπολη-Καλαμάτα από 2 ώρες και 30΄ σήμερα σε 1ώρα και 52΄ .Ανάλογες βελτιώσεις αναμένονται στο τμήμα Τρίπολη – Σπάρτη από 1 ώρα σήμερα, σε 45΄.
Πέραν όλων των άλλων όμως, το νέο έργο θα επιφέρει ανυπολόγιστα οφέλη στη διάσωση ανθρώπινων ζωών, καθώς πρόκειται για έναν από τους άξονες που καταγράφονταν τα υψηλότερα ποσοστά τροχαίων ατυχημάτων. Με την ολοκλήρωση του έργου θωρακίζεται η οδική ασφάλεια των διερχόμενων οχημάτων.
Ως έργο, είναι ενταγμένο στο διευρωπαϊκό Δίκτυο (ΤΕΝ), αποτελεί ένα αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής των μεταφορών της χώρας η οποία αποσκοπεί στην ομοιόμορφη ανάπτυξη των επιμέρους περιφερειών της. Ως εκ τούτου, και στη διασύνδεση της κεντρικής και νότιας Πελοποννήσου με την υπόλοιπη χώρα και την Ε.Ε
Οσον αφορά την Περιμετρική Οδό Καλαμάτας, (μήκους 12 χιλιομέτρων), που αποτέλεσε και το τελευταίο τμήμα των κατασκευαστικών έργων του αυτοκινητοδρόμου, είναι ένα έργο το οποίο θα βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του περιβάλλοντος της πόλης.
Κι αυτό γιατί θα εξυπηρετήσει κατά κύριο λόγο τις υπερτοπικές μετακινήσεις από και προς την Μεσσηνιακή και Λακωνική Μάνη (Καρδαμύλη, Στούπα, Αρεόπολη κλπ) που σήμερα διέρχονται από τον αστικό ιστό της Καλαμάτας.
Παράλληλα θα αναβαθμίσει και τις εσωτερικές μετακινήσεις στην πόλη της Καλαμάτας, συμβάλλοντας στην αύξηση της οδικής ασφάλειας, στη μείωση του χρόνου μετακίνησης αλλά και στην περιβαλλοντική προστασία εξ αιτίας της μείωσης των ρύπων.
ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΣΥΦΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ:
Βάσει της αναθεωρημένης σύμβασης στα οφέλη για το κοινωνικό σύνολο και τους χρήστες συμπεριλαμβάνονται:
- Η υποχρέωση του παραχωρησιούχου να καταρτίσει και να υποβάλλει προς έγκριση στο δημόσιο, την ανάπτυξη του συστήματος ηλεκτρονικών διοδίων που έχει εγκατασταθεί στο έργο.
- Την υποχρέωση για σύνταξη οικονομοτεχνικής μελέτης, για την τροποποίηση και την μείωσης των διοδίων.
- Tην υποχρέωση του παραχωρησιούχου να προχωρήσει στην παροχή κλιμακωτών εκπτώσεων μέχρι και 70% σε συχνούς τοπικούς χρήστες του αυτοκινητοδρόμου, ανάλογα με τον αριθμό διελεύσεων.
- Tην απαλλαγή ατόμων ειδικών κατηγοριών, από την καταβολή διοδίων, που θα πραγματοποιείται μέσω ειδικής κάρτας.
- Την αντιμετώπιση του προβλήματος των μόνιμων κατοίκων, όπου δεν υπάρχει παράπλευρο οδικό δίκτυο για την εξυπηρέτησή τους, με την καθιέρωση ειδικής ρύθμισης.
- Tην ελεύθερη δίοδο των εκλογέων και την άνευ καταβολής αντιτίμου διοδίων διέλευσή τους, από τους σταθμούς διοδίων του έργου καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας της διεξαγωγής των εθνικών και αυτοδιοικητικών εκλογών.
- Επιπλέον ο παραχωρησιούχος ανέλαβε την υποχρέωση να εκπονήσει και να παραδώσει στο Υπουργείο, τρεις μελέτες για τον Νομό Μεσσηνίας: α) Τη μελέτη Καλό Νερό-Τσακώνα σύνδεση με αυτοκινητόδρομο Κυπαρισσίας, προϋπολογισμού 6 εκατομμυρίων ευρώ συν ΦΠΑ, β) τη μελέτη και εργασίες αναβάθμισης με παρακάμψεις της εθνικής οδού Καλαμάτας- Ρυζόμυλου, προϋπολογισμού 1,5 εκατομμυρίου ευρώ συν ΦΠΑ και γ) τις μελέτες του οδικού άξονα Ρυζόμυλου-Πύλου, παράκαμψη Πύλου-Μεθώνης, προϋπολογισμού 2,5 εκατομμυρίου ευρώ συν ΦΠΑ. Συνολικά με το ΦΠΑ 12.300.000.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΠΟΥ ΕΠΙΤΥΓΧΑΝΟΝΤΑΙ
ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
- Ενίσχυση της περιφερειακής ανάπτυξης, της εσωτερικής συνεκτικότητας αλλά και της διαπεριφερειακής συνεργασίας των επηρεαζόμενων περιφερειών – Πελοποννήσου και Δυτικής Ελλάδας.
- Ενίσχυση των αστικών κέντρων των περιοχών αυτών, περιλαμβανομένης της περαιτέρω ενδυνάμωσης των αστικών κέντρων της Τρίπολης, της Καλαμάτας και της Σπάρτης
- Ενίσχυση των συνδυασμένων μεταφορών – κυρίως της συνδυασμένης οδικής-θαλάσσιας μεταφοράς μέσω των λιμένων της Πάτρας (και του οδικού έργου Πάτρα – Πύργος – Τσακώνα), Καλαμάτας και Γυθείου.
- Ενίσχυση της προσπελασιμότητας προς περιοχές ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος της κεντρικής Πελοποννήσου.
- Βελτίωση της οδικής ασφάλειας και την εξ αυτής προκύπτουσα σημαντική κοινωνική ωφέλεια.
- Εξοικονόμηση κόστους χρόνου διαδρομής ύψους € 1.322 εκατομμυρίων κατά την περίοδο 2008-2038.
- Παράλληλη εξοικονόμηση ποσού € 465 εκατομμυρίων σε κόστος ατυχημάτων και ανυπολόγιστα οφέλη σε διάσωση ανθρώπινων ζωών στον άξονα, όπου καταγράφονται από τις μεγαλύτερες συχνότητες ατυχημάτων
- Αντίστοιχες εξοικονομήσεις ύψους € 803 εκατομμυρίων σε κόστος λειτουργίας οδικών οχημάτων € 51 εκατομμυρίων περιβαλλοντικού κόστους (που μετράται σε οικονομικούς όρους).
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Ο αυτοκινητόδρομος Κόρινθος-Τρίπολη- Καλαμάτα και κλάδος Λεύκτρο-Σπάρτη περιλαμβάνει σημαντικά έργα μεταξύ των οποίων είναι τα εξής:
- Η κατασκευή 16 νέων ανισόπεδων κόμβων, παράλληλα με την αναβάθμιση 9 υφιστάμενων ανισόπεδων κόμβων στο τμήμα Κόρινθος – Τρίπολη.
- Η κατασκευή τριών νέων δίδυμων σηράγγων (Στέρνα , Νεοχώρι , Καλογερικό) συνολικού μήκους 2,4 χλμ. καθώς και την κατασκευή μονού κλάδου των σηράγγων Αρτεμισίου και Ραψομάτη συνολικού μήκους 2,7 χλμ. περιλαμβανομένης και της αναβάθμισης του παλαιού (κατασκευασμένου στο τέλος της δεκαετίας του 1980) μονού κλάδου της σήραγγας Αρτεμισίου.
- 14 Τεχνικά με εκσκαφή και επανεπίχωση (Cut & Cover) και ημιστέγαστρα συνολικού μήκους 1.200 μέτρων περίπου.
- Πέντε γέφυρες συνολικού μήκους άνω των 300 μ. εκάστη, καθώς και πλήθος γεφυρών μικρότερου μήκους.
- Τέσσερις νέους υπερσύγχρονους Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ) στις περιοχές Σπαθοβούνι , Νεστάνη , Καλαμάτα και Πελλάνα (στο τμήμα Λεύκτρο – Σπάρτη) που παρέχουν πλήρη εξυπηρέτηση στους χρήστες του αυτοκινητοδρόμου.
- Ενα υπερσύγχρονο Κέντρο Διοίκησης, Λειτουργίας και Συντήρησης του Αυτοκινητοδρόμου στη Νεστάνη με πλήρεις εγκαταστάσεις και εξοπλισμό για την Πυροσβεστική Υπηρεσία και την Ελληνική Αστυνομία.
- Πλήρες σύστημα οδοφωτισμού, τηλεφωνοδότησης, πυρόσβεσης, άρδευσης, διαχείρισης κυκλοφορίας, επικοινωνιών, σήμανσης – ασφάλισης, περίφραξης, κ.λπ.
- Πλήρες παράπλευρο δίκτυο καθώς και έργα αποκατάστασης του τοπικού δικτύου.
- Κατασκευή όλων των τεχνικών του ΟΣΕ στις θέσεις εμπλοκής της σιδηροδρομικής γραμμής Τρίπολης – Καλαμάτας με τον Αυτοκινητόδρομο.
