Αλέξης Τσίπρας: Θα ήθελα να καλωσορίσω θερμά τον πρωθυπουργό της Μάλτας, Γιόζεφ Μουσκάτ, με τον οποίο είχαμε σήμερα την ευκαιρία να συνομιλήσουμε εκτενώς για τις προτεραιότητες της Προεδρίας της Μάλτας στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε για τις σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη και η ευρύτερη περιοχή μας, καθώς και για το κοινό ευρωπαϊκό μας μέλλον ως χώρες ευρωπαϊκές, παράλληλα, όμως, και ως χώρες της Μεσογείου. Ως χώρες που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σε μια – θα έλεγα – αποσταθεροποιημένη περιοχή, μοιραζόμαστε κοινές ανησυχίες για το κοινό μας μέλλον. Ένα μέλλον που φαίνεται να απειλείται από σημαντικές προκλήσεις, από την ανεργία και τη συρρίκνωση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, από την προσπάθεια να απαντήσουμε αποτελεσματικά, αλλά και στη βάση των ευρωπαϊκών μας αρχών, στην προσφυγική και μεταναστευτική κρίση, από την κρίση ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή. Κυρίως, όμως, θα έλεγα ένα μέλλον όπου απειλούνται κοινές μας αξίες από την άνοδο, το τελευταίο διάστημα, της ξενοφοβίας και του εθνικισμού, γιατί οι πολιτικές δυνάμεις που πρεσβεύουν αυτές τις αντιλήψεις βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης και ανασφάλειας, εκμεταλλευόμενες τις εύλογες, πολλές φορές, ανησυχίες των πολιτών μας.
Έχουμε, λοιπόν, μπροστά μας την επέτειο των 60 χρόνων από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας/Ένωσης, στις 25 Μαρτίου. Και αυτή η επέτειος βρίσκει την Ευρώπη σε μια περίοδο πολλαπλών αβεβαιοτήτων και κρίσιμων επιλογών. Επιλογών που θα προσδιορίσουν τόσο τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο, όμως, και τη βιωσιμότητά της. Και πρέπει να επισημάνουμε ότι για πρώτη φορά από το 1957 – και παρά τους διαδοχικούς κύκλους διεύρυνσης του ευρωπαϊκού εγχειρήματος και της ΕΕ – η Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Ένωση, σήμερα έχει μικρύνει. Μια σημαντική χώρα αποφάσισε να φύγει. Και θα έλεγα εγώ ότι επίσης για πρώτη φορά, το ίδιο το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης εμφανίζεται ως ένα εγχείρημα, το οποίο δεν είναι βέβαιο ότι θα προχωρήσει και θα έχει μια πορεία μη αναστρέψιμη.
Στο πλαίσιο αυτό, λοιπόν, νομίζω ότι αποκτά μεγαλύτερη σημασία η πρωτοβουλία που αναλάβαμε τον Σεπτέμβριο, διότι ο Γιόζεφ έρχεται για δεύτερη φορά ως πρωθυπουργός στην Αθήνα. Την πρώτη φορά ήρθε τον Σεπτέμβριο στη συνάντηση των ηγετών των χωρών του Νότου της ΕΕ, την πρώτη συνάντηση που έγινε εδώ στην Αθήνα, μια πρωτοβουλία που συνεχίστηκε στη Λισαβόνα και θα συνεχιστεί το επόμενο διάστημα με τις προγραμματισμένες συναντήσεις στη Μαδρίτη και τη Λευκωσία.
Είχαμε, λοιπόν, την ευκαιρία να συζητήσουμε σήμερα για τη Διακήρυξη της Ρώμης και για την ανάγκη που υπάρχει η Ρώμη να μην είναι απλά μια επετειακή εκδήλωση, αλλά να είναι μια προσπάθεια συλλογικού αναστοχασμού για το κοινό μας μέλλον. Και η Διακήρυξη αυτή να αναδείξει ένα νέο όραμα. Ένα νέο όραμα για το μέλλον της Ευρώπης. Και να επαναβεβαιώσει την προσήλωση της σημερινής ΕΕ στις ιδρυτικές της αρχές και τις αξίες του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Γιατί η ΕΕ, παρά τις αδυναμίες της, είναι το δημοκρατικό και κοινωνικό κεκτημένο των λαών της. Χωρίς αυτό το κεκτημένο, η ίδια δεν υφίσταται, δεν μπορεί να υπάρξει. Και δεν μπορεί να υπάρξει – εγώ θα προσέθετα – εγκλωβισμένη στα μαθηματικά της λιτότητας, εγκλωβισμένη στους δείκτες και τους αριθμούς και σε μια λογική εξαιρέσεων από το εργασιακό και κοινωνικό της κεκτημένο.
Θεωρούμε, λοιπόν, ότι η Πολιτική Δήλωση της Ρώμης πρέπει να περιλαμβάνει τα στοιχεία εκείνα που έκαναν την Ευρώπη ελκυστική και που έκαναν το ευρωπαϊκό όραμα ελκυστικό στους πολίτες της Ευρώπης, τον εκδημοκρατισμό και τη συνοχή της Ευρωζώνης, την επανεκκίνηση της διαδικασίας οικονομικής και κοινωνικής σύγκλισης που αναστράφηκε στα χρόνια της κρίσης, την κοινωνική Ευρώπη με πυρήνα ένα νομικά δεσμευτικό ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων.
Είχαμε την ευκαιρία, επίσης, να συζητήσουμε και για τη σημασία που έχει η ενίσχυση των πολιτικών συνοχής και της κοινωνικής διάστασης του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού. Τόνισα ότι δεν πρέπει να αποτελεί μοναδικό κριτήριο κατανομής των διαρθρωτικών πόρων το ΑΕΠ μια χώρας και υπογράμμισα ως ιδιαίτερα σημαντικό και το κριτήριο της νησιωτικότητας.
Συζητήσαμε εκτενώς για την ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική, την πολιτική ασύλου, για τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και την ανάγκη τήρησης των δεσμεύσεων από όλες τις πλευρές.
Τονίσαμε δε την ανάγκη να υπάρξει μια δίκαιη αναθεώρηση του συστήματος του Δουβλίνου που βασίζεται στην αλληλεγγύη κα να μην επιβαρύνει μόνο τις χώρες πρώτης υποδοχής.
Παράλληλα υπογραμμίσαμε την ανάγκη η Ευρώπη να ενισχύσει τον διεθνή και περιφερειακό της ρόλο, προκειμένου να προάγει την ειρήνη, τη σταθερότητα, την ασφάλεια στη βάση του διεθνούς δικαίου.
Και βεβαίως εξέφρασα τη στήριξή μου στις πρωτοβουλίες της προεδρίας της Μάλτας, ώστε να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις χώρες που συνορεύουν με την ΕΕ στον Νότο, μέσω της ευρωπαϊκής πολιτικής γειτονίας.
Συζητήσαμε, επίσης, για την ιδιαίτερη σημασία που έχει ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου, των διεθνών συνθηκών και των αρχών καλής γειτονίας στην περιοχή μας, σε αυτή την κρίσιμη στιγμή μια εντεινόμενης – θα έλεγα – αποσταθεροποίησης στην περιοχή. Και στο πλαίσιο αυτό, είχα την ευκαιρία να τονίσω και την αποφασιστικότητα της Ελλάδας να προασπίσει με σταθερότητα και αταλάντευτα τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Αιγαίο. Ταυτόχρονα, βέβαια, εξέφρασα και την αποφασιστικότητά μας, παρά τις προκλήσεις, να διατηρήσουμε ανοιχτούς τους διπλωματικούς διαύλους και τον διάλογο με τη γείτονά μας, ειδικά σε αυτές τις δύσκολες στιγμές.
Βεβαίως, κουβεντιάσαμε και για την πορεία των συνομιλιών για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση για το κυπριακό πρόβλημα, στη βάση των αποφάσεων του ΟΗΕ.
Όλα αυτά είναι ζητήματα που πιθανώς να τα αντιμετωπίσει η Μάλτα ως προεδρεύουσα χώρα, αυτό το εξάμηνο. Είναι μια μεγάλη ατζέντα. Νομίζω ότι ο Γιόζεφ έχει όρεξη για δουλειά. Η Μάλτα έχει αναλάβει, λοιπόν, την Προεδρία σε μια κρίσιμη περίοδο, τόσο για την ΕΕ, όσο και την περιοχή. Είναι ευτύχημα για μας που σε αυτή την κρίσιμη περίοδο, την προεδρία την αναλαμβάνει μια μεσογειακή χώρα. Και είναι ευτύχημα για μας που μπορούμε να έχουμε μια τόσο καλή επικοινωνία και συνεργασία με τον Μαλτέζο Πρωθυπουργό πάνω σε κοινές αξίες και κοινούς στόχους.
Για άλλη μια φορά, λοιπόν, να τον ευχαριστήσω που έκανε τον κόπο να έρθει ως την Αθήνα, προκειμένου να συνεργαστούμε και να προετοιμάσουμε τα επόμενα κρίσιμα βήματα για την κοινή μας πορεία, για την κοινή πορεία της ΕΕ.
Γιόζεφ Μουσκάτ: Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρωθυπουργέ. Αλέξη, σε ευχαριστώ πολύ για την εξαιρετική φιλοξενία. Είναι πολύ μεγάλη χαρά μου που βρίσκομαι και πάλι εδώ, που βρίσκομαι στην Αθήνα, για να κάνω έναν ουσιαστικό διάλογο με έναν συνάδελφο, με τον οποίο πραγματικά έχουμε πολλές κοινές ιδέες.
Και ξεκινώ από το πρώτο θέμα. Προσπαθούμε να πείσουμε άλλους συναδέλφους ότι πιθανώς να υπάρξει συζήτηση επί του προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τις επόμενες δεκαετίες. Τα πάντα θα τεθούν προς συζήτηση.
Ένα πράγμα που πραγματικά πιστεύω που δεν πρέπει καν να τεθεί προς συζήτηση είναι η ανάγκη να υπάρξει ένας κοινωνικός πυλώνας ως αναπόσπαστο κομμάτι του μέλλοντος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό είναι μια προφανής κατάσταση, ένα προφανές θέμα και βεβαίως εδώ στην Αθήνα βρήκα κάποιον που συμμερίζεται απόλυτα την άποψή μου. Άλλωστε, ποτέ δεν αμφέβαλα γι’ αυτό.
Ξεκινώντας από τη Ρώμη, αλλά πέρα από την εκδήλωση της Ρώμης, το βασικό σημείο που μπορεί να μας φέρει μαζί είναι το θέμα της κοινωνικής διάστασης της Ευρώπης. Υπάρχουν κάποια κράτη-μέλη, που έχουν δικές τους απόψεις, πολιτικές απόψεις, άλλες απόψεις και ως εκ τούτου, δεν αισθάνονται την ανάγκη μιας τέτοιας εξέλιξης. Πιστεύω ότι πρέπει να τους πείσουμε περισσότερο.
Πιστεύω, όμως, επίσης, ότι με την ευκαιρία αυτή μπορεί να υπάρξει μια «συμμαχία των προθύμων», αυτών που θέλουν να προχωρήσουν όχι για να επιβληθούν περισσότερα πράγματα, όχι για να περάσει περισσότερο το ευρωπαϊκό στο εθνικό επίπεδο, αλλά για να υπάρξει ένα πραγματικό όραμα, μια κοινωνική διάσταση σε καλύτερες θέσεις εργασίας, καλύτερες συνθήκες, καλύτερη εκπαίδευση, αντιμετώπιση της ανεργίας.
Όλα αυτά είναι θέματα που, επίσης, συζητήσαμε σήμερα πολιτικά και τα οποία χθες συζήτησα στη Στοκχόλμη. Δεν είναι θέματα που στρέφουν τη μία περιοχή εναντίον της άλλης. Και στη Στοκχόλμη τα πιστεύουν, όπως και στην Αθήνα. Πιστεύω, λοιπόν, ότι έχουμε μία γερή βάση για να προχωρήσουμε.
Δεν θα επαναλάβω αυτά τα οποία ανέφερε ο κύριος Πρωθυπουργός, ο κύριος Τσίπρας. Θα αναφερθώ στο Brexit ως ένα θέμα που συζητήθηκε. Ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός: Από τη στιγμή που θα κινηθεί η διαδικασία του Άρθρου 50 [της Συνθήκης της Λισαβόνας], ως Συμβούλιο από εκεί και πέρα πρέπει να λάβουμε ταχείες αποφάσεις. Το χρονοδιάγραμμα είναι πολύ σφιχτό τους δύο αυτούς μήνες. Έχουμε δύο πολύ σημαντικά θέματα να προχωρήσουμε. Θέματα τα οποία με τον άλφα ή τον βήτα τρόπο θα διαμορφώσουν το μέλλον της Ένωσης:
Το ένα είναι να δοθεί μια κατεύθυνση στη Ρώμη, με βάση αυτά που ανακοίνωσε και σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη «Λευκή Βίβλο για το Μέλλον της Ευρώπης» και τις πέντε οδούς που θεωρεί ότι μπορεί να ακολουθήσουμε. Ενδεχομένως, να υπάρξει και μία έκτη και μία έβδομη, αυτό είναι το καλό των συζητήσεων.
Και το άλλο είναι η πιθανότητα μιας έκτακτης Διάσκεψης Κορυφής, που πιθανότατα θα συμβεί τον Απρίλιο, οπότε θα δοθούν οι κατευθυντήριες γραμμές ή η πολιτική εντολή στον Επίτροπο Μπαρνιέ για να διαπραγματευτεί τους όρους και τις προϋποθέσεις για την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αλέξη, σε ευχαριστώ πολύ για τη θερμή σου φιλοξενία και προσβλέπω στην περαιτέρω συνεργασία μας διμερώς και βεβαίως συμφωνούμε για το Ταμείο Συνοχής και το θέμα της νησιωτικότητας και της απόστασης των απομακρυσμένων περιοχών, που είναι θέματα, τα οποία μας απασχολούν και στο πλαίσιο της Μεσογείου. Σε ευχαριστώ πολύ.
Νίκος Λιονάκης (ΑΠΕ-ΜΠΕ): Μία ερώτηση και προς τους δύο Πρωθυπουργούς: Ελλάδα και Μάλτα δύο χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, που συμμετέχουν στην Ευρωμεσογειακή Σύνοδο, έχουν μιλήσει πολλές φορές και με σαφήνεια και το κάνατε και σήμερα, για την ανάγκη ενός μοντέλου κοινωνικής Ευρώπης με έμφαση στην ενίσχυση της απασχόλησης και της ανάπτυξης και αυτό στον αντίποδα της σκληρής λιτότητας, που δυστυχώς κυριαρχεί ακόμα ως κυρίαρχο συστατικό στα προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής των περιφερειακών χωρών. Μπορεί η Σύνοδος της Ρώμης να αποτελέσει εφαλτήριο για τη μετακίνηση της Ευρώπης σε μία τέτοια κατεύθυνση κοινωνικότερου μοντέλου;
Και ένα συμπληρωματικό ερώτημα προς τον Έλληνα Πρωθυπουργό: Αν η Σύνοδος της 25ης Μαρτίου στη Ρώμη μπορεί να βρει τη χώρα μας με την αξιολόγηση να έχει ολοκληρωθεί. Ευχαριστώ.
Αλέξης Τσίπρας: Σε ό,τι αφορά το πρώτο σκέλος του ερωτήματος, είναι – νομίζω – αυτός ο στόχος μας. Η 60ηεπέτειος από τη Συνθήκη της Ρώμης βρίσκει την Ευρώπη μπροστά σε πολύ μεγάλες προκλήσεις. Και όπως εξήγησα στην εισαγωγική τοποθέτησή μου, τη βρίσκει απέναντι και σε πολύ μεγάλους κινδύνους σε σχέση με την άνοδο του ευρωσκεπτικισμού, που εν πολλοίς οφείλεται και στο γεγονός ότι η Ευρώπη έχει σταματήσει να είναι ελκυστική απέναντι στους πολίτες της. Θα έλεγα εγώ εξαιτίας του γεγονότος ότι ακολούθησε πολιτικές λιτότητας, σκληρής λιτότητας, που αποξένωσαν τους πολίτες, τους περιθωριοποίησαν. Αυτή είναι η μία πλευρά.
Η άλλη πλευρά είναι το δημοκρατικό έλλειμμα της Ευρώπης, ότι οι πολίτες δεν αισθάνονται ότι συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ευρώπη.
Αν αυτά τα δύο στοιχεία δεν τα λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη μας, θα μείνουμε απλά να παρακολουθούμε τις εξελίξεις. Και θα ψάχνουμε στους πολιτικούς αναλυτές να μας εντοπίσουν τις αιτίες που βλέπουμε σε μια σειρά από κρίσιμες ευρωπαϊκές χώρες να παίρνουν προβάδισμα δυνάμεις που έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τον ευρωσκεπτικισμό.
Με αυτή την έννοια, λοιπόν, θεωρώ ότι είναι μια κρίσιμη συγκυρία, μια κρίσιμη στιγμή αυτή η σύνοδος, να μην είναι απλά μία σύνοδος επετειακή, αλλά να είναι μία σύνοδος αναστοχασμού και αναπροσδιορισμού της πολιτικής εκείνης κατεύθυνσης, που θα ξανακάνει το ευρωπαϊκό όραμα ελκυστικό στους πολίτες.
Και επαναλαμβάνω ότι το ένα στοιχείο είναι ο εκδημοκρατισμός, η συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στα κοινά και στις αποφάσεις. Και το δεύτερο κρίσιμο στοιχείο για μένα, κάτι το οποίο έχουμε θέσει και στις συζητήσεις μας στις Συνόδους, δηλαδή και στη Σύνοδο των ευρωπαϊκών χωρών του Νότου, αλλά με τον Γιόζεφ και στις συνόδους του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, στις οποίες συμμετέχω ως παρατηρητής, εκπροσωπώντας την Αριστερά, πιστεύω λοιπόν ότι είναι η ώρα να πάρουμε αποφάσεις σε αυτή την κατεύθυνση.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημά σας, είναι στόχος μας. Βρισκόμαστε στη φάση των εντατικών διαπραγματεύσεων σε τεχνικό επίπεδο. Πιστεύω ότι είναι απολύτως εφικτό να έχουμε ολοκληρώσει μια συμφωνία σε τεχνικό επίπεδο μέχρι το Eurogroup της 20ης του Μάρτη. Από εκεί και πέρα, οι τεχνικές λεπτομέρειες σε σχέση και με το κρίσιμο θέμα της βιωσιμότητας της ανάλυσης του χρέους, δηλαδή αποφάσεις που ξεπερνούν την ευθύνη της Ελλάδας και έχουν να κάνουν και με τα αναγκαία βήματα που πρέπει να γίνουν και από την πλευρά των άλλων ευρωπαϊκών κρατών, των εταίρων μας, είναι λοιπόν θέμα αν ο χρόνος αρκεί για τις τεχνικές λεπτομέρειες, ώστε να έχουμε και την πλήρη ολοκλήρωση της αξιολόγησης στις 20 του Μάρτη. Εμείς επιμένουμε σε αυτό τον στόχο. Πιστεύουμε ότι είναι εφικτός. Και σε κάθε περίπτωση εργαζόμαστε σκληρά, ώστε στις 25 του Μάρτη να συσκεφθούμε στη Ρώμη οι 28 με ένα θέμα λιγότερο, με μία έγνοια – θα έλεγα – λιγότερη στο τραπέζι των συζητήσεων.
Γιόζεφ Μουσκάτ: Θέλω να συμπληρώσω στο δεύτερο ερώτημά σας. Θα θυμάται ο Αλέξης ότι ήμουν στο [Ευρωπαϊκό] Συμβούλιο και ήμουν σκληρός επ’ αυτού και θεώρησα ότι οι διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις δεν είχαν τηρήσει τις δεσμεύσεις τους. Σήμερα βλέπω μετά χαράς ότι η ελληνική κυβέρνηση τήρησε τις δεσμεύσεις της και έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο.
Και εγώ, λοιπόν, πιστεύω ότι αυτή η νέα αξιολόγηση της ελληνικής κατάστασης είναι κάτι που συμμερίζονται πολλοί συνάδελφοι, οι οποίοι βλέπουν ότι γίνεται μια σοβαρή προσπάθεια τα πράγματα να κινηθούν σωστά.
Και επανέρχομαι μέσω αυτού στο πρώτο σας ερώτημα. Είμαι σοσιαλδημοκράτης. Πιστεύω στην κοινωνική ατζέντα. Αρνούμαι την υπόθεση ότι πρέπει να υπάρχει επιλογή δημοσιονομικής υπευθυνότητας και κοινωνικής υπευθυνότητας. Η ικανότητα δημοσιονομικής διαχείρισης και η κοινωνική ευθύνη υπό κανονικές συνθήκες μπορούν να προχωρούν μαζί. Πιστεύω ότι πρέπει να προβάλουμε αυτό το επιχείρημα. Δεν είναι θέμα επιλογής μεταξύ ενός Νότου που θα υπάρχει λιτότητα και δημοσιονομική προσαρμογή, ενός Νότου που ξοδεύει περισσότερα από όσα κερδίζει και δεν είναι υπεύθυνος. Δεν είναι αυτή η επιλογή. Η επιλογή είναι να είμαστε υπεύθυνοι και κοινωνικά και οικονομικά. Αυτό πρέπει να υποστηρίζει η Ευρώπη, πιστεύω. Δεν θα πρέπει να υποστηρίζει τη λιτότητα και την παροχή χρημάτων υπό μορφή φιλανθρωπικών επιδομάτων.
Δημόσια Τηλεόραση Μάλτας: Μετά τη Σύνοδο Κορυφής της Μάλτας, τον περασμένο μήνα, ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι χώρες λόγω της μετανάστευσης και πώς μπορεί να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση η Ευρωπαϊκή Ένωση;
Γιόζεφ Μουσκάτ: Πιστεύω ότι η κατάσταση στην Ελλάδα είναι τέτοια και εμείς γνωρίζουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει. Και το γεγονός ότι έγιναν αυτές οι συμφωνίες και έχουν τεθεί κάποια θέματα, έγιναν πράγματα που οδήγησαν σε μείωση των αφίξεων τους τελευταίους μήνες.
Γνωρίζουμε την κριτική και από τις δύο πλευρές του νομίσματος. Κριτική από κάποια κράτη-μέλη που λένε ότι η Ελλάδα δεν κάνει αρκετά και η κριτική από την Ελλάδα που λέει ότι η ευρωπαϊκή πλευρά δεν τήρησε τον λόγο της.
Εγώ μόνο για τη χώρα μου μπορώ να μιλήσω. Έχουμε δεσμευτεί, έχουμε δώσει μια υπόσχεση και την τηρούμε. Για μας, η αλληλεγγύη δεν είναι κάτι που το ζητάς όταν το χρειάζεσαι, αλλά δεν το προσφέρεις όταν το χρειάζονται οι άλλοι.
Περάσαμε τη μεταναστευτική κρίση και εμείς. Ξέρουμε τι σημαίνει να σε αφήνουν μόνο σου. Και ο λαϊκίστικος τρόπος να το κάνουμε ήταν «α, η Ευρώπη δεν μας πρόσεξε όταν τη χρειαζόμασταν, δεν θα την προσέξουμε και εμείς την Ευρώπη όταν μας χρειάζεται». Όχι. Εμείς θα κάνουμε το ακριβώς αντίθετο. Είπαμε ότι και αυτό είναι ένα μάθημα. Θέλουμε να είμαστε δίπλα σε χώρες, όπως η Ελλάδα, δίπλα σε οποιαδήποτε χώρα που θα περάσει από αυτή την κατάσταση. Και παρ’ ότι είμαστε το μικρότερο κράτος-μέλος, πιστεύω ότι έχουμε υψώσει το παράστημά μας, όσον αφορά την πραγματική εφαρμογή της αλληλεγγύης στην πράξη.
Αλέξης Τσίπρας: Εφαρμόζουμε μια δύσκολη, αλλά αναγκαία Συμφωνία, όπως αυτή της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία. Και νομίζω ότι βρεθήκαμε μπροστά σε μια δυσκολία που υπερέβαινε τις δυνάμεις μας, μπροστά σε προσφυγικές ροές πρωτοφανείς σε μέγεθος, σε αριθμό. Και η Ευρωπαϊκή Ένωση βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα πρόβλημα που υπερέβαινε τις δομικές δυνατότητές της να το αντιμετωπίσει.
Μπορώ να πω ότι παρά τις δυσκολίες, σήμερα η κατάσταση βρίσκεται υπό έλεγχο, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα καταβάλλει εξαιρετικά δύσκολες προσπάθειες, προκειμένου να εφαρμόσει μέσα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου μια δύσκολη συμφωνία με την Τουρκία.
Αυτή τη στιγμή έχουμε καταφέρει να ελέγξουμε τις ροές στο Αιγαίο. Πράγμα που σημαίνει, πρωτίστως, ότι έχουν μειωθεί δραστικά, έχουν εξαφανιστεί – και αυτό είναι το κρίσιμο στοιχείο από ανθρωπιστική προσέγγιση – οι θάνατοι, οι πνιγμοί αθώων ανθρώπων στο Αιγαίο.
Προβλήματα υπάρχουν. Η προσφυγική κρίση ανέδειξε μια εγγενή δυσκολία στην Ευρωπαϊκή Ένωση να παίρνει συλλογικά αποφάσεις και να ακολουθούν αυτές τις αποφάσεις όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βρεθήκαμε μπροστά σε προβλήματα και ερωτήματα επί της αρχής για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Κάποιες χώρες αντιμετώπισαν το πρόβλημα το συλλογικό ως πρόβλημα κάποιων άλλων και άρα δεν αναγνώρισαν την υποχρέωση να συμβάλουν σε αυτό το πρόβλημα. Είναι – θα έλεγα – ένα θέμα που αφορά συνολικά τον τρόπο που προσεγγίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Την προσεγγίζουν ως μία à la carte διαδικασία, όπου μπορεί να είναι καλή για ό,τι μας συμφέρει, αλλά σε ό,τι μας δημιουργεί προβλήματα, στον βαθμό που δεν μας αφορούν τα προβλήματα, είναι στην αυλή των άλλων, δεν παρεμβαίνουμε.
Εγώ πιστεύω ότι αυτό αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για το μέλλον και τη συνοχή της ίδιας της Ευρώπης. Με δυο λόγια, λοιπόν, η προσφυγική κρίση μας έφερε μπροστά σε υπαρξιακά διλήμματα για την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μέλλον της.
Η προσφυγική κρίση αντιμετωπίζεται παρά τις δυσκολίες. Είναι υπό έλεγχο. Όμως, αυτό το οποίο δεν μπορεί να είναι υπό έλεγχο είναι η λογική της à la carte αντιμετώπισης των κοινών μας αξιών. Η αλληλεγγύη, για παράδειγμα, κατά τη δική μας εκτίμηση, είναι ιδρυτική αξία και δεν μπορεί κάποιες χώρες να την αποδέχονται αυτή την αξία και να τη σέβονται και κάποιες άλλες χώρες όχι.
Άρα, λοιπόν, απαντώντας στο ερώτημά σας πιστεύω ότι είμαστε σε μια πολύ καλύτερη κατάσταση σήμερα, απ’ ό,τι ήμασταν ένα χρόνο πριν σε σχέση με την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Βεβαίως, πρέπει να γίνουν ακόμα βήματα. Δουλεύουμε σε αυτή την κατεύθυνση, αλλά είμαστε περισσότερο αισιόδοξοι.
Πρέπει, όμως, να αντιμετωπίσουμε και τα δομικά προβλήματα, τα υπαρξιακά προβλήματα που προέκυψαν από αυτή την κρίση, την προσφυγική κρίση και έχουν να κάνουν με την ίδια τη λειτουργία και την ίδια τη δομή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και πιστεύω ότι αυτά θα μας απασχολήσουν ιδιαίτερα στη Ρώμη, με αφορμή την επέτειο για τα 60 χρόνια..
