Καθοριστικό βήμα προόδου για τις προωθούμενες αλλαγές στον «Καλλικράτη» συνιστά η ολοκλήρωση του έργου της Επιτροπής που είχε συσταθεί στο ΥΠΕΣ για την Αναθεώρηση του Θεσμικού Πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η οποία συνεδρίασε για τελευταία φορά σήμερα, Παρασκευή 24 Φεβρουαρίου 2017, με την παρουσία του Υπουργού Εσωτερικών, Πάνου Σκουρλέτη και όλων των αυτοδιοικητικών φορέων, πλην της ΚΕΔΕ που αποσύρθηκε βάσει σχετικής της απόφασης.
Η Επιτροπή στην καταληκτική της συνεδρίαση ενέκρινε τις εισηγήσεις που παρουσιάστηκαν από τις επιμέρους Θεματικές Ομάδες, σχετικά με τις αρμοδιότητες των Ο.Τ.Α., τη θεσμική τους συγκρότηση και λειτουργία, καθώς και τα οικονομικά της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Μιλώντας στη συνεδρίαση της Επιτροπής, ο Υπουργός Εσωτερικών, επεσήμανε: «Θεωρώ ότι έγινε ένα σημαντικό βήμα, το οποίο βέβαια δεν είναι το τελευταίο. Ένα σημαντικό βήμα το οποίο συμπίπτει με την ολοκλήρωση μιας πολύ κρίσιμης δουλειάς και επεξεργασίας για να προχωρήσουμε παρακάτω. Και αυτό πρέπει να γίνει κατανοητό, ότι τα πορίσματα, τα συμπεράσματα, οι προτάσεις, οι εναλλακτικές που έχουν κατατεθεί σε κάθε υποεπιτροπή και στα θέματα τα οποία έχουν συζητηθεί, θα αποτελέσουν ένα πολύτιμο υλικό για να δούμε με ένα πιο ευέλικτο σχήμα πώς θα τις αξιοποιήσουμε καλύτερα. Αν δεν είχε γίνει αυτή η δουλειά, πιστεύω ότι δεν θα ήταν τόσο εύκολη η εργασία της επόμενης φάσης. Άρα έχει μια ιδιαίτερη αξία».
Είπε κάτι πριν ο κύριος Γενικός το οποίο νομίζω ότι πρέπει να το κρατήσουμε. Και για την διαδικασία αυτή καθ’ αυτή, αλλά και τις συνθήκες μέσα στις οποίες κληθήκαμε να εργαστούμε όλοι μαζί. Να ξεκινήσω από το πρώτο. Θεωρώ ότι δεν απλά θέμα διαδικαστικό, να προσπαθείς να περάσεις μια κουλτούρα ενός ανοιχτού διαλόγου, διαβούλευσης και σύνθεσης, μέσα από αυτή τη διαβούλευση. Αυτό σχετίζεται με μια βαθύτερη αντίληψη για το πώς πρέπει τελικά να οδηγούμαστε κάθε φορά στις επιλογές. Η διαδικασία δεν είναι ένα τεχνικό ζήτημα, η διαδικασία κρύβει και ουσία μέσα της. Πολύ δε περισσότερο όταν οι κατατεθειμένες απόψεις είναι αντιπροσωπευτικές των πραγματικών ζητημάτων που απασχολούν την Αυτοδιοίκηση και νομίζω ότι ως προς αυτό, το πετύχαμε. Αυτή την προϋπόθεση την εκπληρώσαμε, με την αντιπροσωπευτικότητα και τη σύνθεση αυτής της Επιτροπής.
Βεβαίως, στο «παρά πέντε» ένας βασικός παράγοντας αυτής της Επιτροπής, η ΚΕΔΕ, αποφάσισε να μη συμμετέχει για ακατανόητους κατά τη γνώμη μου λόγους. Θεωρώ προσχηματική την αποχώρηση και υποκινούμενη προφανώς από άλλα πολιτικά ελατήρια, τα οποία υπηρετούν πολιτικές σκοπιμότητες. Θα πρέπει να καταλάβει και χωρίς καμία διάθεση νουθεσίας, ότι η ΚΕΔΕ δεν εκπροσωπεί ένα κόμμα, ούτε καν έναν μόνο Δήμο. Η ΚΕΔΕ έχει 325 δήμους και ο καθένας από αυτούς είναι μια ξεχωριστή περίπτωση. Όποιος λοιπόν εκπροσωπεί τους δήμους, θα πρέπει να είναι πολύ πιο προσεκτικός στις κινήσεις του. Ήταν, λοιπόν, ένα ολίσθημα αυτό που έκανε η ΚΕΔΕ, η οποία προσπάθησε να απαντήσει σε δικά της λαθεμένα συμπεράσματα, ότι αυτή η Επιτροπή το μόνο που είχε να κάνει ήταν να ασχοληθεί με το εκλογικό σύστημα. Και κατέληξε σε τοποθετήσεις του τύπου ότι εν πάση περιπτώσει «εμείς δεν συζητάμε το εκλογικό σύστημα αποσπασματικά». Γιατί; Ποιος συζητάει μόνο αυτό; Εδώ έχουμε ανοίξει όλο το εύρος των ζητημάτων. Ένα από αυτά είναι και το θέμα της αντιπροσώπευσης των πραγματικών συσχετισμών στο επίπεδο των τοπικών κοινωνιών και των περιφερειών. Ένα από αυτά. Και εν πάση περιπτώσει σε όλους τους τόνους είπαμε ότι δεν ολοκληρώνεται αυτή η δουλειά εδώ πέρα. Είναι, βέβαια, δικαίωμά της, να μην συμμετάσχει, έστω και στο «παρά πέντε». Είδα χθες και μια μακροσκελή ανακοίνωση, η οποία προσπαθούσε να ισορροπήσει ανάμεσα στην ανάγκη να υπάρχει διάλογος, αλλά ταυτόχρονα και να ικανοποιήσει τις δικές της εσωτερικές της, εν πάση περιπτώσει, αντιπαλότητες και διαφορετικές προσεγγίσεις.
Εμείς στην επόμενη φάση και κωδικοποιώντας, μορφοποιώντας τελικά αυτή την αξιόλογη δουλειά που έχει γίνει μέχρι τώρα -προφανώς το αποτέλεσμα της δεύτερης φάσης θα το δώσουμε ξανά για συζήτηση σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, και στην ΕΝΠΕ και στην ΚΕΔΕ και σε κάθε Δήμο ξεχωριστά και στις Ομοσπονδίες των εργαζομένων- εάν εργαστούμε με ένα σφιχτό χρονοδιάγραμμα, μέχρι τα μέσα της χρονιάς, θα έχουμε καταλήξει σε κάποιες μεγάλες μεταρρυθμίσεις στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο, που θα έχουν μια κατεύθυνση, που θα μπορούν να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι κάνουμε αυτές τις αλλαγές, οι οποίες ανοίγουν το δρόμο για κάποιες άλλες. Δεν θεωρώ υπό τις παρούσες συνθήκες και εννοώ, πια, τις ευρύτερες συνθήκες, τις οικονομικές, ότι έχουμε την άνεση να κάνουμε πράξη όσα θα θέλαμε. Είναι διαφορετικό να σχεδιάζεις το 2008 και το 2009 και άλλο το 2016 και το 2017, όπου υπάρχουν δουλείες πολύ συγκεκριμένες.
Θα ήθελα να σταθώ με θετικό τρόπο στη θέση της ΕΝΠΕ, η οποία συμμετείχε από την αρχή μέχρι το τέλος στην συζήτηση και δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να διαφοροποιηθεί όπως η ΚΕΔΕ. Και τον κ. Αγοραστό, τον οποίο συνάντησα την προηγούμενη εβδομάδα, ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΝΠΕ, συζητήσαμε για όλα αυτά τα ζητήματα και θεωρώ ότι έχουμε, παρά τις διαφορετικές προσεγγίσεις σε διάφορα ζητήματα, μια καλή ανοιχτή επικοινωνία.
Θέλω να πω επίσης, κάνοντας μια σύντομη αναφορά από την ώρα του τελευταίου ανασχηματισμού μέχρι σήμερα. Τι είχαμε πει; Προφανώς παραλαμβάνοντας μια σειρά νομοσχεδίων, λιγότερο ή περισσότερων επεξεργασμένων, είχαμε πει ότι το πρώτο νομοσχέδιο που θα φέρουμε θα είναι το μεγάλο το πολυνομοσχέδιο «σκούπα», αφού προηγουμένως κάποιες κατεπείγουσες διατάξεις, ενσωματωθούν σε μια σειρά άλλων σχεδίων νόμου που κατατέθηκαν προς ψήφιση το προηγούμενο διάστημα και πριν από τις γιορτές και αμέσως μετά, και αυτό έγινε. Προέκυψε θα έλεγε κανείς ένα “mini” νομοσχέδιο-πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου μας, με την έννοια ότι οι διατάξεις που ψηφίστηκαν χθες το βράδυ, στο μεγαλύτερό τους μέρος, αφορούσαν και είχαν ως κορμό θέματα τα οποία είναι του υπουργείου Εσωτερικών. Βασικός κορμός ήταν ότι αφορούσε την ίδρυση και την λειτουργία των Ευρωπαϊκών κομμάτων, αλλά και πάρα πολλές άλλες διατάξεις οι οποίες σχετίζονται με θέματα λειτουργίας των δήμων και των περιφερειών είτε των εργαζομένων σε αυτές. Προχωράμε, δηλαδή, με βάση αυτόν τον σχεδιασμό και φιλοδοξούμε τις αμέσως επόμενες ημέρες να καταθέσουμε εν πάση περιπτώσει αυτό το πολυνομοσχέδιο «σκούπα» ή όπως αλλιώς έχει ονομαστεί, θα έχουμε και τις ρυθμίσεις των οφειλών και νομίζω ότι θα ανακουφίσει πολλές περιπτώσεις, θα προκαλέσει συζήτηση σε κάποιες άλλες, διότι θα έχετε δει δυστυχώς ότι η πολιτική ζωή υπαγορεύεται και από άλλες σκοπιμότητες, καμιά φορά θέματα τα οποία αν ήταν κάποιος άλλος στην κυβέρνηση θα τα έκανε με μεγάλη ευκολία, όταν βρίσκεται στην αντιπολίτευση προσπαθεί να εφεύρει επιχειρήματα για να διαφοροποιηθεί. Νομίζω, όμως, ότι θα είναι ένα νομοσχέδιο το οποίο θα αποσυμπιέσει κάπως τα πράγματα και θα μας ανοίξει κι εμάς τη δυνατότητα να ασχοληθούμε με αυτό εδώ που κάνουμε αυτή τη στιγμή στη δεύτερή του φάση, να δούμε δηλαδή τις μεγάλες θεσμικές αλλαγές.
Αυτά ήθελα να πω, σε αυτή την πρώτη και τελευταία, με αυτή τη σύνθεση, συνεδρίαση της επιτροπής, να σας ευχαριστήσω και εκ μέρους του προηγούμενου υπουργού για την δουλειά που κάνατε, περισσότερο με εκείνον -εννοώ το διάστημα που ήταν εκείνος παρών- και θεωρώ ότι θα βρούμε τους τρόπους, να αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο τρόπο τη δουλειά σας και να έχουμε τελικά το επιθυμητό αποτέλεσμα. Οτιδήποτε κάνουμε θα είναι δημόσιο, δεν θα αιφνιδιάσουμε και μέχρι και την τελευταία στιγμή θα είμαστε ανοιχτοί σε παρατηρήσεις και προτάσεις. Προφανώς την τελική πολιτική ευθύνη την έχει η Κυβέρνηση και εκείνη τελικά θα κριθεί για το σχέδιο που θα καταθέσει στην Βουλή προς ψήφιση. Σας ευχαριστώ.»
Δήλωση του Προέδρου της Επιτροπής Κώστα Πουλάκη
Με το πέρας της συνεδρίασης, ο πρόεδρος της Επιτροπής και Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΣ, Κώστας Πουλάκης, δήλωσε τα εξής :
«Ολοκληρώσαμε σήμερα ένα σημαντικό έργο. Η εισήγηση της Επιτροπής προς την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΣ, σχετικά με τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις σε όλες τις πλευρές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αποτέλεσε προϊόν συλλογικής επεξεργασίας και εκτεταμένου δημοκρατικού διαλόγου. Και, με την έννοια αυτή, είμαστε υπερήφανοι για το γεγονός ότι πάνω από εκατό άνθρωποι – στελέχη του ΥΠΕΣ, ειδικοί επιστήμονες και εκπρόσωποι των βασικότερων αυτοδιοικητικών φορέων – εργάστηκαν με μεράκι για την ολοκλήρωση του έργου αυτού, παρά την αδικαιολόγητη εμμονή κάποιων πλευρών να προσπαθούν να δυναμιτίσουν, ανεπιτυχώς ευτυχώς, τη διαδικασία.
Τις αμέσως επόμενες ημέρες, θα καθαρογραφεί η τελική εισήγηση της Επιτροπής και θα παραδοθεί στον Υπουργό, κ. Σκουρλέτη, προκειμένου – με βάση τις προτάσεις που έτυχαν επεξεργασίας – να διαμορφωθεί η τελική κυβερνητική πρόταση, επί της οποίας θα διεξαχθεί ευρύς δημοκρατικός διάλογος με τα πολιτικά κόμματα και τους φορείς, προκειμένου εντός του έτους να αναληφθεί η σχετική νομοθετική πρωτοβουλία.
Οι επεξεργασίες που υιοθετήθηκαν είναι εκτεταμένες και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα της αυτοδιοικητικής δράσης. Το σύνολο της πρότασης της Επιτροπής θα δοθεί στη δημοσιότητα μόλις κατατεθεί επισήμως στον κ. Υπουργό, θεωρώ ωστόσο ότι αξίζει να επισημανθούν κάποια από τα βασικότερα σημεία:
Πρώτον, προτείνεται ένα μοντέλο επαναοριοθέτησης των ασκούμενων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κρατική Διοίκηση αρμοδιοτήτων.
Δεύτερον, εξειδικεύεται η «μοντελοποίηση» των Ο.Τ.Α., ώστε να αντιμετωπίζονται διακριτά ειδικές κατηγορίες Δήμων, όπως ιδίως οι νησιωτικοί και οι ορεινοί, ενώ δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση της μητροπολιτικής διακυβέρνησης.
Τρίτον, επανασχεδιάζονται οι θεσμοί ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, ώστε να δημιουργηθούν ισχυρές τοπικές δομές στο εσωτερικό κάθε Δήμου, με ουσιαστικές αρμοδιότητες, οι οποίες – σε συνδυασμό με την ενίσχυση των θεσμών άμεσης κοινωνικής συμμετοχής – αναμένεται να αυξήσουν το αίσθημα εγγύτητας των πολιτών προς το θεσμό της Αυτοδιοίκησης.
Τέταρτον, αποσυνδέονται οι αυτοδιοικητικές εκλογές από τις ευρωεκλογές, ενώ προτείνεται ως εκλογικό σύστημα για τα Δημοτικά και Περιφερειακά Συμβούλια η απλή αναλογική, με διατήρηση του θεσμού του Δημάρχου και του Περιφερειάρχη που θα εκλέγεται, ως επικεφαλής του αντίστοιχου συνδυασμού, σε δεύτερο γύρο, αν χρειάζεται.
Πέμπτον, προτείνεται ένα νέο, δημοκρατικό, αποτελεσματικό και διαφανές σύστημα οικονομικής διαχείρισης και δημοσιονομικής εποπτείας των Ο.Τ.Α., που θα εξασφαλίζει την οικονομική τους βιωσιμότητα, χωρίς να παραβιάζει τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αυτοτέλειά τους.
Έκτον, ενισχύονται οι διαδικασίες συμμετοχικής κατάρτισης του προϋπολογισμού των Ο.Τ.Α., ώστε να έχει λόγο στον αυτοδιοικητικό σχεδιασμό και η τοπική κοινωνία.
Έβδομον, προτείνεται η αλλαγή του τρόπου κατανομής της κρατικής επιχορήγησης των Ο.Τ.Α., βάσει ενός αλγορίθμου που θα λαμβάνει υπόψη το ελάχιστο κόστος λειτουργίας ενός Ο.Τ.Α. και θα κατατείνει στη μείωση των ανισοτήτων και στη στήριξη των μικρών και μειονεκτούντων Ο.Τ.Α., με ταυτόχρονη ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της είσπραξης των ιδίων εσόδων των Ο.Τ.Α.
Όγδοον, επικαιροποιούνται οι διαδικασίες του αναπτυξιακού προγραμματισμού, με τη θεσμοποίηση συνεργειών μεταξύ όλων των βαθμίδων της διοίκησης και σταθερή συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.»
