Η τροπολογία για την απασχόληση των εργαζομένων στην καθαριότητα των Δήμων

ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕ ΤΙΤΛΟ: «Τροποποιήσεις του ν.2725/1999 (Α΄ 121) και άλλες διατάξεις»

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

1. Με τα Πρακτικά των υπ’ αριθ. 14/30.6.2016 και 9/10.05.2017 Γενικών Συνεδριάσεων της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου κρίθηκε ότι οι αυτοδίκαιες, νομοθετικές παρατάσεις των συμβάσεων εργασίας σε υπηρεσίες καθαριότητας των κτηρίων των δημοσίων υπηρεσιών, των ανεξάρτητων αρχών, των ΝΠΔΔ, των ΝΠΙΔ και των ΟΤΑ, καθώς και για τις κάθε είδους ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας των ΟΤΑ , που αρχικά είχαν συναφθεί για διάστημα οκτώ μηνών κατ’ επίκληση των εξαιρετικών προϋποθέσεων του άρθρου 205 ΚΚΔΚΥ(ν. 3584/2007), τελούν σε αντίθεση με το άρθρο 103 του Συντάγματος και την Οδηγία 1999/70/ΕΚ του Συμβουλίου της 28.6.1999, όπως ενσωματώθηκε στο εθνικό δίκαιο με το π.δ.164/2004, ενόψει ιδίως του γεγονότος ότι «οι ανάγκες που διατηρούνται και επαναλαμβάνονται για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των οκτώ μηνών αποβάλλουν το χαρακτήρα τους ως περιοδικών, εποχικών ή πρόσκαιρων, αποτελούν δε πάγιες και διαρκείς ανάγκες και, συνεπώς, δύνανται υπό το καθεστώς του άρθρου 103 του Συντάγματος να καλύπτονται μόνον με την πρόσληψη προσωπικού είτε τακτικού είτε με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου» (Πρακτικό της 9ης/10.05.2017 Γενικής Συνεδρίασης της ΟλΕλΣυν, σ. 33). Κατόπιν της ανωτέρω κρίσης της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καθίσταται σαφές ότι οι υπηρεσιακές ανάγκες τις οποίες ο νομοθέτης θέλησε να καλύψει με τις αυτοδίκαιες παρατάσεις των ανωτέρω συμβάσεων εργασίας, που κατ’ αρχήν είχαν συναφθεί δυνάμει του άρθρου 205 ΚΚΔΚΥ, δεν μπορούν να καλυφθούν με συμβάσεις εξαιρετικού και έκτακτου χαρακτήρα, καθώς οι ανάγκες αυτές «δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι έχουν χαρακτήρα πρόσκαιρο, εποχικό ή παροδικό» (ο.π. σ. 43), δύνανται δε οι αντίστοιχες θέσεις να πληρώνονται μόνο κατόπιν διενέργειας διαγωνισμού ή ειδικής διαδικασίας επιλογής με διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια, υπό τον έλεγχο του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), ως Ανεξάρτητης διοικητικής Αρχής.

Ενόψει των ανωτέρω και δεδομένης της εξαιρετικής σημασίας που έχει για το κοινωνικό σύνολο η πλήρης και λυσιτελής κάλυψη των υπηρεσιακών αναγκών στις υπηρεσίες καθαριότητας των Ο.Τ.Α., με την παρ. 1 σκοπείται η επιτάχυνση και διευκόλυνση των προβλεπόμενων από το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο διαδικασιών σύστασης των αναγκαίων νέων θέσεων τακτικού προσωπικού ή κάλυψης των υφιστάμενων , στις ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας των Ο.Τ.Α. και των νομικών προσώπων τους. Ειδικότερα, παρέχεται η δυνατότητα στους εν λόγω φορείς να προχωρήσουν άμεσα στις αναγκαίες τροποποιήσεις των Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας τους, μέσω της πρόβλεψης τυχόν αναγκαίων νέων οργανικών θέσεων στις ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης δυνατότητας κάλυψης, από τις εγγεγραμμένες πιστώσεις που προέρχονται από έσοδα ανταποδοτικών υπηρεσιών, της ετήσιας δαπάνης του βασικού μισθού του καταληκτικού κλιμακίου των προτεινόμενων θέσεων, κατά παρέκκλιση της παρ. 3 του άρθρου 10 του ΚΚΔΚΥ και με τη σύντμηση των προθεσμιών έγκρισης των νέων Οργανισμών Εσωτερικής Υπηρεσίας από τους Συντονιστές των οικείων Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.

Δεδομένης της αναστολής των προσλήψεων προσωπικού, κατηγοριών ΥΕ και ΔΕ στους ΟΤΑ, δηλαδή ΥΕ Εργατών καθαριότητας, ΔΕ οδηγών απορριμματοφόρων κ.α., η οποία προβλέφθηκε με το ν. 4093/2012 και ήρθη μόλις με το ν. 4368/2016, σε συνδυασμό με τους γενικούς περιορισμούς και ανώτατα όρια στις προσλήψεις τακτικού προσωπικού , καθώς και τις αθρόες συνταξιοδοτήσεις, οι υπηρεσίες καθαριότητας έχουν απολέσει το μεγαλύτερο τμήμα του μόνιμου και έμπειρου προσωπικού τους. Η κάλυψη των αναγκών αυτών επιχειρήθηκε αναγκαστικά με πρόσληψη συμβασιούχων, γεγονός που ανέτρεψε το συνήθη ρυθμό ανανέωσης του προσωπικού των συγκεκριμένων υπηρεσιών, με συνέπεια την εμφάνιση προβλημάτων τόσο στην εύρυθμη λειτουργία τους, όσο και στην ασφάλεια των εργαζομένων, αφού παρατηρήθηκε αύξηση του αριθμού των εργατικών ατυχημάτων στις υπηρεσίες αυτές. Πράγματι, στις περιόδους πριν την απαγόρευση των προσλήψεων ΥΕ και ΔΕ στους ΟΤΑ διασφαλιζόταν η συνέχιση της εύρυθμης λειτουργίας της υπηρεσίας, μέσω της μετάδοσης εμπειρίας και τεχνικών δεξιοτήτων από το παλαιότερο στο νεοεισερχόμενο προσωπικό, πρακτική η οποία διακόπηκε.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος και με γνώμονα την εξυπηρέτηση του υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος της εύρυθμης λειτουργίας των εν λόγω υπηρεσιών, που σχετίζονται άμεσα με την προστασία της δημόσιας υγείας, στον πρώτο διαγωνισμό μετά τη λήξη της αναστολής έπειτα από μακρό χρονικό διάστημα, δίνεται βάρος στην εμπειρία όσων έχουν απασχοληθεί στις συγκεκριμένες υπηρεσίες Ο.Τ.Α. και νομικών προσώπων αυτών, μέσω της επιπλέον μοριοδότησης των απασχολούμενων πραγματικά στις υπηρεσίες αυτές, για το σύνολο των θέσεων που θα προκηρυχθούν με τη διαδικασία της παραγράφου 1 της προτεινόμενης ρύθμισης και κατά παρέκκλιση του ανώτατου ορίου του 50% των προκηρυσσόμενων θέσεων που τίθεται από την περ. Β παρ. 2 του άρθρου 18 του ν. 2190/1994.Η εμπειρία αυτή κρίνεται σημαντική καθώς ο τρόπος παροχής των ως άνω υπηρεσιών απαιτεί εξειδίκευση (π.χ. χειρισμός επικινδύνων μηχανημάτων), ενώ και η αδιατάρακτη παροχή αυτών των υπηρεσιών προϋποθέτει, τουλάχιστον την απασχόληση και προσώπων που είναι ήδη εξοικειωμένα με αυτές. Ταυτόχρονα, όμως, η επιπλέον αυτή μοριοδότηση δεν υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο, κατά τρόπο που να δυσχεραίνει υπέρμετρα την πρόσβαση στις προκηρυσσόμενες θέσεις, προσώπων χωρίς εμπειρία στην παροχή αντίστοιχων υπηρεσιών στους Ο.Τ.Α.

Περαιτέρω, με δεδομένο ότι επί μακρό χρονικό διάστημα δεν έχουν κινηθεί, λόγω της σχετικής νομοθετικής απαγόρευσης, διαδικασίες πρόσληψης τακτικού προσωπικού, κρίνεται σκόπιμο – τόσο για λόγους αξιοποίησης της εμπειρίας του εν λόγω προσωπικού, όπως προαναφέρθηκε, όσο και για λόγους ισότητας, καθώς δεν ευθύνονται οι ίδιοι για το γεγονός ότι δεν επιδίωξαν νωρίτερα το διορισμό τους σε κάποια θέση – να προσαυξηθούν, για τις προσλήψεις που διενεργούνται με τη διαδικασία της παραγράφου αυτής, τα ανώτατα ηλικιακά όρια κατά πέντε (5) έτη σε σχέση με τα προβλεπόμενα στην ΥΑ ΔΙΠΠ/Φ.ΗΛ/6170/3.5.2004 (Β’ 645), όπως αυτή έχει τροποποιηθεί και ισχύει.

2. Επιπλέον, επειδή, σύμφωνα με την κρίση που διατύπωσε στα προαναφερθέντα πρακτικά η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, οι παραταθείσες αυτοδίκαια συμβάσεις εργασίας του ανωτέρω προσωπικού είναι άκυρες και δεν μπορούν να συνεχίσουν να εκτελούνται, οι δε εξυπηρετούμενες με αυτές υπηρεσιακές ανάγκες έχουν πάγιο και διαρκή χαρακτήρα και δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν με έκτακτο προσωπικό, τίθεται ήδη ζήτημα άμεσης κάλυψης των αντίστοιχων υπηρεσιακών κενών που προκύπτουν, μέχρι την πλήρωση των αντίστοιχων οργανικών θέσεων με τις διαδικασίες της προηγούμενης παραγράφου. Ενόψει δε των σοβαρών αυτών υπηρεσιακών κενών που προκύπτουν και της συνακόλουθης αδυναμίας κάλυψης των σχετικών αναγκών στις υπηρεσίες καθαριότητας υπάρχει άμεσος κίνδυνος να προκύψει σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας στους Ο.Τ.Α. όπου εμφανίζονται αντίστοιχα κενά. Η εξαιρετικά επείγουσα και επιτακτική για το κοινωνικό σύνολο ανάγκη που προκύπτει δεν είναι αντικειμενικά δυνατόν να εξυπηρετηθεί με τις δυνατότητες που παρέχει το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο και με τις πρόνοιες που αυτό λαμβάνει για την κάλυψη απρόβλεπτων και εξαιρετικά επειγουσών αναγκών. Τούτο δε ιδίως ενόψει του ότι α) το άρθρο 20 του ν. 2190/1994, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ. 9 του ν. 3812/2009 (Α’ 234), καλύπτει μόνον ανάγκες που προκύπτουν από εκτεταμένες ζημιές από σεισμούς, πλημμύρες, παγετούς και πυρκαγιές, ειδικά δε για τα ζητήματα δημόσιας υγείας αναφέρεται μόνο στην πρόσληψη έκτακτου ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, β) το άρθρο 206 ΚΚΔΚΥ, το οποίο αναφέρεται σε κατεπείγουσες ανάγκες, παρέχει τη δυνατότητα για σύναψη συμβάσεων που δεν υπερβαίνουν τους δύο (2) μήνες, διάστημα το οποίο προφανώς δεν είναι πρόσφορο για την αντιμετώπιση των σοβαρών ανωτέρω οργανικών υπηρεσιακών κενών και γ) είναι αμφίβολο κατά πόσο το άρθρο 205 ΚΚΔΚΥ, το οποίο παραπέμπει στις διατάξεις των παρ. 2 έως 17 του άρθρου 21 του ν. 2190/1994 ως προς τη δυνατότητα σύναψης συμβάσεων έκτακτου χαρακτήρα μέχρι 8 μηνών και, αναφέρεται στην αντιμετώπιση εποχικών ή παροδικών ή πρόσκαιρων αναγκών είναι πρόσφορο μέσο για την άμεση αντιμετώπιση των συγκεκριμένων οργανικών υπηρεσιακών αναγκών.

Ενόψει των ανωτέρω και για λόγους που άπτονται άμεσα του δημοσίου συμφέροντος για την αποτροπή των ανωτέρω κινδύνων για τη δημόσια υγεία, με τις διατάξεις της παρ. 2 παρέχεται στα οικεία Δημοτικά Συμβούλια η δυνατότητα, εφόσον διαπιστώσουν τη συνδρομή αντίστοιχων κινδύνων και εφόσον έχουν ήδη εκκινήσει τις διαδικασίες κάλυψης των οργανικών θέσεων στις ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας με τακτικό προσωπικό, να αποδέχονται προσωρινά και μέχρι την κατάρτιση των προσωρινών πινάκων διοριστέων στις θέσεις ανταποδοτικών υπηρεσιών καθαριότητας των Ο.Τ.Α. ή των νομικών προσώπων τους (καθώς το άρθρο 21 παρ. 4 του ΚΚΔΚΥ παρέχει πρόσφορο μέσο άμεσης έναρξης απασχόλησης όσων περιλαμβάνονται στους προσωρινούς πίνακες διοριστέων), του άμεσα διαθέσιμου κατά το χρόνο αυτό προσωπικού, του προσωπικού δηλαδή που παρείχε πραγματικά τις υπηρεσίες του στις ανταποδοτικές υπηρεσίες καθαριότητας την 07.06.2017, την τελευταία δηλαδή ημέρα πριν την δημοσίευση της προαναφερόμενης κρίσης που διατυπώθηκε στην υπ’ αριθ. 9 Γενική Συνέλευση της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Πέραν, εξ άλλου, της προαναφερθείσας έλλειψης οποιουδήποτε άλλου πρόσφορου μέσου, κατά το υφιστάμενο πλαίσιο, για την αντιμετώπιση της εξαιρετικής και κατεπείγουσας ανάγκης, το ανωτέρω προσωπικό, το οποίο διαθέτει ήδη την εμπειρία άσκησης των αντίστοιχων καθηκόντων, έχει επιλεγεί ύστερα από αντικειμενικές και διαφανείς διαδικασίες υπό τον έλεγχο του ΑΣΕΠ.
Περαιτέρω, με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 2, λαμβάνεται πρόνοια αποφυγής της καταστρατήγησης του άρθρου 103 παρ. 8 Σ, καθώς ρητά ορίζεται ότι οι υπηρεσίες που θα παρασχεθούν υπό το ανωτέρω, εξαιρετικό και αναγόμενο σε σοβαρούς λόγους δημοσίου συμφέροντος, καθεστώς, δεν μεταβάλλουν το χαρακτήρα της σχέσης εργασίας των απασχολούμενων στις αντίστοιχες θέσεις. Εξάλλου, ο περιγραφόμενος ανωτέρω εξαιρετικός λόγος προστασίας της δημόσιας υγείας, βάσει του οποίου δικαιολογείται η παροχή των σχετικών υπηρεσιών -όχι κατά παράταση προηγούμενων σχέσεων απασχόλησης, αλλά δυνάμει της προτεινόμενης εξαιρετικής ρύθμισης και με ειδικώς προσδιοριζόμενο απώτατο χρονικό όριο, δηλαδή μέχρι την ημερομηνία κατάρτισης των προσωρινών πινάκων για το διοριστέο τακτικό προσωπικό και, σε κάθε περίπτωση, όχι πέραν της 31.3.2018- εκπληρώνει την έννοια του αντικειμενικού λόγου, τόσο για το ορισμένο της διάρκειας παροχής των εν λόγω υπηρεσιών, λαμβάνοντας έτσι υπόψη τις σχετικές πρόνοιες για την αποφυγή της κατάχρησης των συμβάσεων ορισμένου χρόνου που απορρέουν από την Οδηγία 1999/70/ΕΚ, όσο και για την παρέκκλιση από τους περιορισμούς των άρθρων 5 και 6 του π.δ. 164/2004, το οποίο άλλωστε ήδη προβλέπει (άρθρο 6 παρ. 2) σε ειδικές περιπτώσεις, περιγραφόμενες ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, τη δυνατότητα κατ’ εξαίρεση υπέρβασης του συνολικού χρόνου απασχόλησης των είκοσι τεσσάρων μηνών (24).

3. Τέλος, προς διασφάλιση της διαφάνειας και της τήρησης των εξαιρετικών προϋποθέσεων που τίθενται με την προτεινόμενη ρύθμιση, προβλέπεται, με την τρίτη παράγραφο, ο έλεγχος της διαδικασίας από το ΑΣΕΠ.