Ζούμε σε μία εποχή στην οποία η έννοια της ομαλότητας και της κανονικότητας έχει εκλείψει και όπου οι αλλαγές είναι ραγδαίες και ανατρεπτικές σε όλα τα επίπεδα της οικονομίας, της κοινωνίας, της τεχνολογίας, του περιβάλλοντος και των γεωστρατηγικών ισορροπιών. Μέσα σε αυτό το ασταθές και αβέβαιο κλίμα και με την Ευρώπη να δοκιμάζεται σκληρά όσον αφορά τις μελλοντικές προοπτικές της, η Ελλάδα κάνει τα πρώτα ουσιαστικά βήματα εξόδου από την μακρόχρονη κρίση της. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η οποία στη διάρκεια της κρίσης επλήγη επενδυτικά περισσότερο από τον εθνικό μέσον όρο και με ιδιαίτερη ένταση στις κατασκευές, τη διαχείριση ακίνητης περιουσίας, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, τις μεταφορές-αποθήκευση και τον τουρισμό.
Έτσι, μετά από μία πολυετή περίοδο ύφεσης και μεταρρυθμίσεων στις αγορές, κατά την οποία η Ελλάδα πραγματοποίησε τη μεγαλύτερη δημοσιονομική εξυγίανση μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ βελτιώνοντας το διαρθρωτικό πρωτογενές ισοζύγιο του προϋπολογισμού κατά 17 ποσοστιαίες μονάδες του δυνητικού ΑΕΠ, η οικονομία ανακάμπτει ήδη από το 3ο τρίμηνο του 2016 όπως μαρτυρούν τα εξής 10 γεγονότα:
1. Το πραγματικό ΑΕΠ το τρίτο τρίμηνο αυξήθηκε ετησίως 1,8% προδικάζοντας το οριακά θετικό κλείσιμο του έτους κι ενώ οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ και της ΕΕ για το 2017 αναφέρουν άνοδο κατά 2.8%.
2. Ο όγκος των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου αυξήθηκε 12.6% αντίστοιχα, ενώ οι ελληνικές επιχειρήσεις προγραμματίζουν επενδύσεις άνω των 2 δις για το 2017.
3. Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών επεκτάθηκαν 10.2% αποφέροντας ένα θετικό πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών για πρώτη φορά από το 1948. Επίσης, το 2016 είχαμε ρεκόρ αφίξεων στον τουρισμό, ενώ κορυφώθηκε το επενδυτικό ενδιαφέρον για ελληνικά ξενοδοχεία με 140 επενδύσεις.
4. Η ιδιωτική κατανάλωση αυξήθηκε 5,1% σε ετήσια βάση σε πραγματικούς όρους οικονομίας το ίδιο διάστημα, ενώ τον Δεκέμβριο σταμάτησε ο αποπληθωρισμός με τον δείκτη τιμών καταναλωτή να μένει σταθερός σε ετήσια βάση και να αυξάνει 1% έναντι του Νοεμβρίου.
5. Οι ξένες άμεσες επενδύσεις υπερδιπλασιάστηκαν την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου από € 703 εκατομμύρια το 2015 σε € 2303 εκατ. το 2016 σημειώνοντας ετήσια αύξηση 228%.
6. Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 232.000 άτομα από το 1ο τρίμηνο του 2015 έως το 3ο τρίμηνο του 2016, ενώ το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε αντίστοιχα κατά 4 ποσοστιαίες μονάδες από 26,6% σε 22,6%.
7. Η ανταγωνιστικότητα του κόστους της εργασίας βελτιώθηκε κατά 24% έναντι 37 χωρών την περίοδο 2009-2015.
8. Την διετία 2016-2017 η Ελλάδα υλοποιεί ένα από τα μεγαλύτερα εν εξελίξει προγράμματα ιδιωτικοποιήσεων παγκοσμίως (COSCO, Περιφερειακά αεροδρόμια, Ελληνικό κ.λπ.), το οποίο αναμένεται να φέρει πρόσθετες επενδύσεις € 1,6 δις περίπου το 2017.
9. Ακόμη, στο 11μηνο 2016 ο γενικός δείκτης βιομηχανικής παραγωγής σημειώνει άνοδο 2,3% ετησίως έναντι μόλις 0,5% την αντίστοιχη περίοδο του 2015.
10. Τέλος, σε συνδυασμό με τα παραπάνω, η επιτυχής ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και η αναβάθμιση των ελληνικών συστημικών τραπεζών από το διεθνή οίκο αξιολόγησης Moody’s συνέβαλαν στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος –η οποία τεκμαίρεται από την αύξηση των ρέπος στις ελληνικές τράπεζες κατά τους τελευταίους μήνες- στις 94,6 μονάδες τον Δεκέμβριο 2016 από 92,4 μονάδες τον Νοέμβριο (ΙΟΒΕ).
Όλα αυτά τα στοιχεία πιστοποιούν ότι η έξοδος από την ύφεση δε συνιστά πλέον πρόβλεψη, αλλά γεγονός που διαψεύδει την καταστροφολογία.
Η Έκθεση της Τράπεζας της Ελλάδος που δημοσιοποιήθηκε πρόσφατα δεν μιλά απλώς για οικονομική ανάκαμψη, αλλά για μια γενικότερη θετική δυναμική. Πράγματι, τα «κόκκινα δάνεια» για πρώτη φορά από την αρχή της κρίσης έχουν αρχίσει να μειώνονται, παρατηρείται μικρή αλλά σταθερή επιστροφή καταθέσεων και δημιουργούνται προϋποθέσεις πιστωτικής επέκτασης.
Η ολοκλήρωση της αξιολόγησης και η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο Πρόγραμμα Ποσοτικής Χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα επιτρέψει τη δοκιμαστική έξοδο στις αγορές, γεγονός που θα οδηγήσει σε μείωση των επιτοκίων δανεισμού όχι μόνο για το κράτος, αλλά και για τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις.
Υπό τις συνθήκες αυτές, οι ρυθμοί ανάκαμψης για το 2017 και 2018 θα επιταχυνθούν σημαντικά και οι δημοσιονομικοί στόχοι θα επιτευχθούν χωρίς πρόσθετα μέτρα. Οι προϋποθέσεις, λοιπόν, για έγκαιρη και επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος υπάρχουν και είναι ισχυρές.
Μοναδική πηγή αβεβαιότητας είναι οι αποκλίνουσες στρατηγικές μεταξύ των δανειστών. Προτάσεις για νέα μέτρα και μάλιστα για την περίοδο μετά το 2018 δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. Σε κάθε περίπτωση, η Κυβέρνηση εργάζεται με βάση το βασικό και θετικό σενάριο και θα κάνει από την πλευρά της ό,τι χρειαστεί για να επιλυθούν έγκαιρα οι λίγες εναπομείνασες εκκρεμότητες.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κυβέρνηση σταδιακά βελτιώνει τα δημοσιονομικά περιθώρια για τον ιδιωτικό τομέα και εφαρμόζει πολιτικές που επιδρούν θετικά στην στρατηγική της για την προσέλκυση επενδύσεων, την αύξηση των εξαγωγών και τη δημιουργία φιλικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Ανάλογα, δε, με την πρόοδο της δημοσιονομικής εξυγίανσης, η κυβέρνηση σκοπεύει να προχωρήσει στην ελάφρυνση του φορολογικού βάρους για τον ιδιωτικό τομέα.
Θέλω εδώ να επισημάνω πως, σύμφωνα με την τελευταία (Οκτώβριος 2016) πανευρωπαϊκή έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, στην Ελλάδα εστιάζονται στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση και στις γραφειοκρατικές κανονιστικές ρυθμίσει. Όχι τυχαία, λοιπόν, η κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στη δημιουργία ενός όσο το δυνατόν φιλικότερου επιχειρηματικού και επενδυτικού περιβάλλοντος μέσα από τον νέο Αναπτυξιακό Νόμο, τη θεσμοθέτηση της ηλεκτρονικής σύστασης επιχειρήσεων, την επιτυχή απορρόφηση των πόρων των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, το βαθμιαίο άνοιγμα στον ανταγωνισμό των κλειστών αγορών προϊόντων και τη διευθέτηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων με στόχο τη μείωση τους κατά 40 δις έως το 2019.
Επιπρόσθετα, η κυβέρνηση προγραμματίζει την θεσμική και οργανωτική αναβάθμιση της Ειδικής Γραμματείας ΣΔΙΤ με προοπτική την αναγκαία αναθεώρηση του Νόμου για τις ΣΔΙΤ, προχωρά στην αναθεώρηση της νομοθεσίας για τις Στρατηγικές Επενδύσεις, ολοκληρώνει και ήδη θέτει σε δημόσια διαβούλευση το νέο Κανονιστικό Πλαίσιο για την ταχεία και αποτελεσματική εξωδικαστική ρύθμιση του συνολικού χρέους των βιώσιμων Επιχειρήσεων, θεσμοθέτησε το Ταμείο Συμμετοχών για τη χρηματοδότηση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, και τέλος, υπέγραψε τη σύσταση και ενεργοποιεί άμεσα δύο νέα εργαλεία, του Ταμείου Επιχειρηματικότητας ΙΙ μέσω του ΕΤΕΑΝ, καθώς και του Προγράμματος «Εξοικονομώ κατ’ οίκον». Από τις τρεις τελευταίες πλατφόρμες θα εισρεύσουν αθροιστικά στην πραγματική οικονομία 2 δισ. ευρώ, 1 δισ. από δημόσιους πόρους και ένα 1 δισ. ακόμα από τη μόχλευση.
Όσον αφορά τα γενικότερα μέσα χρηματοδότησης που επιστρατεύει η κυβέρνηση να θυμίσουμε τα εξής:
Προγράμματα συνολικού ύψους € 20 δις έχουν εγκριθεί από το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) για την Ελλάδα για την περίοδο 2014-2020. Οι κύριοι τομείς στους οποίους θα διοχετευτούν τα κονδύλια είναι η μεταποίηση, ο τουρισμός, η ενέργεια και η αγροδιατροφή/βιομηχανία τροφίμων. Πρόκειται για τομείς στρατηγικής σημασίας για την Κεντρική Μακεδονία, γεγονός που εξηγεί το υψηλό συγκριτικά ποσό των 906 εκατομ. κύριας χρηματοδότησης που αναλογεί στην Περιφέρεια από το ΕΣΠΑ καθιστώντας την 3η πανελλαδικά με ποσοστό ενεργοποίησης 64% και 1η πανελλαδικά με ποσοστό ενταγμένων έργων 50,2%.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προχώρησε σε επένδυση άνω του € 1,3 δις στην ελληνική οικονομία το 2015 και € 5,8 δις τα τελευταία πέντε χρόνια. Η ενέργεια και οι υποδομές μεταφορών ανήλθαν συνολικά στο 30% της επένδυσης, ενώ η στήριξη σε ΜμΕ έφτασε το 19%, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της Τράπεζας για στήριξη της συνεχούς επένδυσης στην Ελλάδα.
Στο Πρόγραμμα Επενδύσεων του Σχεδίου Γιούνκερ (EFSI) η Ελλάδα καταλαμβάνει την πέμπτη θέση στην απορρόφηση πόρων, γεγονός που αντιστοιχεί σε ετήσια συνολική χρηματοδότηση ύψους 1,2 δις ευρώ κατά μέσο όρο. Σύμφωνα με δηλώσεις του Πρόεδρου της ΕΤΕπ το ποσό αυτό θα μπορούσε να αυξηθεί εμπροσθοβαρώς στα 3 δις.
Τέλος, σύμφωνα με τον αρχικό προϋπολογισμό του Αναπτυξιακού Νόμου 4399/2016 θα παρασχεθούν: € 480 εκ. με τη μορφή χρηματικών ενισχύσεων και επιχορηγήσεων για την περίοδο 2016-2022, και πάνω από € 3 δις σε φοροαπαλλαγές μέχρι το 2031.
Μέχρι σήμερα στην Δ/νση Περιφερειακής Αναπτυξιακής Πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών έχουν υποβληθεί 28 επενδυτικά σχέδια, αξίας 238.287.300 ευρώ, ενώ στις επιμέρους Διευθύνσεις έχουν υποβληθεί 21 επενδυτικά σχέδια, αξίας 26.483.541 ευρώ για την Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, 4 επενδυτικά σχέδια, αξίας 3.041.148 ευρώ για την Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας και 53 επενδυτικά σχέδια, αξίας 58.056.310 ευρώ για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (ΠΚΜ).
Εξάλλου, αξίζει να τονιστεί πως μόλις υπερδιπλασιάσαμε (τέλος του 2016) τη χρηματοδότηση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) για τις 13 Περιφέρειες της χώρα με συνέπεια το αρχικό ποσό των 125 εκ. € του Εθνικού ΠΔΕ των Περιφερειών (αρχές του 2016) να αυξηθεί στο συνολικό ποσό των 300 εκ. € με άμεση δυνατότητα χρηματοδότησης των έργων από τις περιφερειακές αρχές.
Οι παραπάνω γενικές κατευθύνσεις και πολιτικές στήριξης, ωστόσο, δεν επαρκούν για την επενδυτική άνοιξη και την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της οικονομίας, αν οι γηγενείς δυνάμεις κάθε περιφέρειας δεν αναλάβουν την αναγκαία δράση για την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού τους, την προσέλκυση επενδύσεων και τον μετασχηματισμό των τοπικών οικονομιών τους.
Η ΠΚΜ παρουσιάζει αναμφισβήτητη προνομιακή γεωγραφική θέση σε συνάρτηση με την ήδη εδραιωμένη επενδυτική δραστηριότητα σε χώρες της Ν.Α. Ευρώπης. Το γεγονός αυτό μπορεί να δημιουργήσει πλεονέκτημα στη ροή προϊόντων και υπηρεσιών (τουρισμός, logistic, εκπαίδευση) προς τις χώρες αυτές. Η δυνατότητα ανάδειξης της Θεσσαλονίκης ως διαμετακομιστικού κόμβου ενός σχήματος συνδυασμένων μεταφορών και η αυξανόμενη ζήτηση εγχώριων αγαθών και εμπορευμάτων μπορεί να ενισχυθεί με την αξιοποίηση οριζόντιων τεχνολογιών μεταφορών, εφοδιαστικής αλυσίδας και πληροφορικής.
Κεντρικό ρόλο στην αξιοποίηση της δυνατότητας αυτής αποτελεί η αποκρατικοποίηση του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης. Τέλος Ιανουαρίου θα αναρτηθεί η Σύμβαση Παραχώρησης και τέλος Φεβρουαρίου αναμένονται οι προσφορές επενδυτών. Σε σχέση με την Α προβλήτα διασφαλίζουμε ότι θα «αποδοθεί στον λαό» για πολιτιστικές και κοινωνικές χρήσεις και θα παραμείνουν τα τρία μουσεία (Φωτογραφίας, Κινηματογράφου, Σύγχρονης Τέχνης). Δεν έχει αποφασιστεί ακόμη το καθεστώς που θα διέπει την απόδοση. Στον Δήμο θα παραχωρηθούν χώροι και πιθανώς να γίνει φορέας συνδιαχείρισης.
Ειδικότερα, η ευνοϊκή τουριστική συγκυρία εξωθεί ένα ισχυρό τουριστικό ρεύμα από τα Βαλκάνια, την Αν. Ευρώπη και τη Ρωσία προς την Ελλάδα που οφείλει κάλλιστα να αξιοποιήσει η ΠΚΜ σε μόνιμη βάση εφόσον προηγουμένως κατορθώσει και αναβαθμίσει τις υποδομές της. Συγκεκριμένα, χρειάζεται να εκσυγχρονίσει το ξενοδοχειακό της δυναμικό, καθώς διαθέτει πανελλαδικά τα περισσότερα ξενοδοχεία 1 αστέρα, αλλά και να αναπτύξει ένα εύρος διαφοροποιημένων τουριστικών προϊόντων με ειδικές μορφές τουρισμού. Εξετάζεται η ανάπτυξη τουρισμού κρουαζιέρας η οποία μπορεί να αποφέρει πολλαπλά οφέλη στην τοπική οικονομία.
Επίσης, όσον αφορά το μετρό το οποίο ολοκληρώνεται το 2019, τον Φεβρουάριο παραδίδεται η πρώτη σήραγγα. Σημειώνεται πως το μετρό χαρακτηρίστηκε ως το καλύτερο έργο της χρονιάς για το 2016 στο ypodomes.gr, απασχολεί σημαντικό αριθμό εργαζομένων και αποτελεί ανάσα για την οικονομία της πόλης. Μόνο το 2016 πληρώθηκαν 160.000.000 ευρώ, δηλαδή τα μισά σχεδόν απ’ όσα δόθηκαν (360.000.000) την δεκαετία 2006-2015. Τέλος, η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα στρατηγικό σχέδιο για τη σιδηροδρομική Εγνατία η οποία θα συμβάλλει στην ανάπτυξη εμπορευματικών κέντρων στις Αλεξανδρούπολη, Καβάλα και Θεσσαλονίκη αναβαθμίζοντας παράλληλα τη σύνδεση με τη Βουλγαρία.
Η ΠΚΜ έχει όλα τα περιθώρια να προσελκύσει επενδύσεις και να μετασχηματίσει τη μεταποίηση χαμηλής γνώσης και τις απαρχαιωμένες δομές διακυβέρνησης αξιοποιώντας τη γνώση και τις υποδομές της περιοχής, ώστε να καταστεί σημαντικός Κόμβος Καινοτομίας για την ευρύτερη περιοχή. Και στην προσπάθεια της αυτή θα έχει την αμέριστη συμπαράσταση και ενίσχυση της Πολιτείας.
