Από την τελευταία διαπραγμάτευση με τους δανειστές για τα εργασιακά έχει περάσει αρκετός χρόνος. Την περασμένη εβδομάδα είχατε μια τηλεφωνική επικοινωνία με την υπουργό Εργασίας της Γερμανίας Αντρέα Ντάλες, όπου εστιάσατε στο θέμα των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Πού βρισκόμαστε σήμερα;
Η διαπραγμάτευση για τα εργασιακά δεν εξελίσσεται αυτόνομα, αλλά αποτελεί τμήμα, και μάλιστα από τα πλέον κεντρικά, της διαδικασίας ολοκλήρωσης της δεύτερης αξιολόγησης. Από την πλευρά μας εργαζόμαστε για να βρεθεί το συντομότερο δυνατόν μια πολιτική συμφωνία και αυτή φαίνεται να είναι η βούληση όλων των εμπλεκόμενων μερών. Ανοιχτό βέβαια παραμένει το ζήτημα της θέσης του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα και του βαθμού της συμμετοχής του. Όσο γρηγορότερα λάβει τις αποφάσεις το ΔΝΤ, τόσο εγγύτερα θα βρεθούμε σε μια συμφωνία. Αναφορικά με τα εργασιακά, που αποτελούν αντικείμενο της δεύτερης αξιολόγησης, οι θέσεις μας είναι γνωστές. Η επαναφορά των συλλογικών διαπραγματεύσεων αποτελεί κεντρικό πυλώνα στον σταθερό στόχο για την προστασία των συμφερόντων των εργαζομένων. Σε όλες τις επαφές που πραγματοποιούμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο για το ζήτημα αυτό υπάρχει θετική ανταπόκριση ακριβώς επειδή ο θεσμός των συλλογικών διαπραγματεύσεων είναι βαθιά εμπεδωμένος στις κοινωνικές παραδόσεις των κρατών της Ε.Ε.
Επί του παρόντος δουλεύουμε σκληρά για να αποκαταστήσουμε τον θεσμό των συλλογικών διαπραγματεύσεων. Η προσπάθεια αυτή δεν γίνεται εν κενώ. Σχεδιάζουμε τα βήματά μας σε μία συγκυρία με συσσωρευμένα αρνητικά χαρακτηριστικά, στο πλαίσιο ενός καθεστώτος επιτροπείας. Γνωρίζουμε λοιπόν ότι η πλήρης απορρύθμιση της αγοράς εργασίας δεν μπορεί να αντιστραφεί εν μια νυκτί.
Ωστόσο τα βασικά θεμέλια για την αποκατάσταση της συλλογικής αυτονομίας πρέπει να τεθούν τώρα. Είναι ζήτημα κεντρικό, άμεσα συνδεδεμένο με τον στρατηγικό μας στόχο για μια δίκαιη ανάπτυξη. Αναγκαίο σύστοιχο της δίκαιης ανάπτυξης είναι ένα υγιές σύστημα ΣΣΕ, ώστε να επιτυγχάνεται πρωτογενώς η κατανομή του παραγόμενου προϊόντος με τη μορφή του μισθού.
Στο θέμα των ομαδικών απολύσεων είμαστε σε μια “συσκότιση” ακόμα και μετά την απόφαση του Ευρωδικαστηρίου…
Κατ’ αρχάς πρέπει να κρατήσουμε το ότι η συγκεκριμένη απόφαση κρίνει ως συμβατή με το ενωσιακό δίκαιο τη ρύθμιση που δίνει σε δημόσια αρχή την εξουσία να μην επιτρέπει ομαδικές απολύσεις με αιτιολογημένη απόφαση και έπειτα από ουσιαστικό έλεγχο.
Παράλληλα το Δικαστήριο ορίζει ότι πρέπει να εξειδικευτούν περισσότερο τα κριτήρια βάσει των οποίων οι ελληνικές αρχές οφείλουν να εξετάζουν τα σχέδια των ομαδικών απολύσεων. Η απόφαση του Δικαστηρίου μας επιτρέπει να διατηρήσουμε ένα διοικητικό σύστημα ουσιαστικού προελέγχου των ομαδικών απολύσεων, αν και πολλοί έπαιζαν τα ρέστα τους στην κατάργησή του.
Αξίζει να σημειώσουμε επίσης ότι, όσον αφορά τα ισχύοντα όρια προστασίας από τις ομαδικές απολύσεις, βρίσκονται στον μέσο όρο των κρατών – μελών της Ε.Ε. Η αντίθεσή μας στην αύξηση του ορίου των ομαδικών απολύσεων αποτελεί πάγια θέση μας. Σε μια χώρα με υψηλότατο ποσοστό ανεργίας, ζητούμενο δεν είναι η περαιτέρω διευκόλυνση των απολύσεων, αλλά η ενίσχυση της απασχόλησης και η προστασία της εργασίας.
Στις πρώτες δηλώσεις ως υπουργός τονίσατε ότι το μεγάλο στοίχημα είναι η επιβολή της νομιμότητας στην αγορά εργασίας. Με ποια μέτρα θα έχουμε συγκεκριμένα αποτελέσματα και πότε θα δούμε να αλλάζει η σημερινή κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από αδήλωτη εργασία, χαμηλές αμοιβές που φτάνουν ακόμα και τα 100 ευρώ, αλλά και εργοδοτική αυθαιρεσία που εντάθηκε στα χρόνια των Μνημονίων;
Πράγματι για το υπουργείο Εργασίας οι δύο μεγάλοι και αλληλένδετοι στόχοι της περιόδου είναι η επαναφορά των ΣΣΕ και η επιβολή της νομιμότητας στην αγορά εργασίας. Σε σχέση με το δεύτερο, θα σας δώσω κάποια στοιχεία: Από την 1.1.2016 έως και τις 31.8.2016, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας πραγματοποίησε ελέγχους σε 23.000 περίπου επιχειρήσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους περίπου 65 εκατ. ευρώ.
Την ίδια στιγμή υπάρχει τεράστια έκρηξη της υποδηλωμένης εργασίας. Προσεγγιστικά φαίνεται ότι ένας στους τρεις εργαζόμενους είτε εργάζεται ανασφάλιστος είτε αμείβεται για λιγότερες ώρες από όσες εργάζεται. Με βάση τα δεδομένα αυτά, έχουμε ήδη λάβει μια σειρά από πρωτοβουλίες για την ενίσχυση του ΣΕΠΕ.
Ένα σημαντικό εργαλείο είναι το νέο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ) που τέθηκε πριν από λίγες μέρες σε λειτουργία και επιτρέπει στο ΣΕΠΕ να πραγματοποιεί στοχευμένους ελέγχους με προτεραιότητα σε κλάδους υψηλής παραβατικότητας. Παράλληλα, σχεδιάζουμε την αναδιάρθρωση της αρχιτεκτονικής των προστίμων. Η λογική είναι τα νέα πρόστιμα να κλιμακώνονται ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράβασης και την υποτροπή του εργοδότη ενσωματώνοντας κίνητρα για τον εργαζόμενο.
Οι έλεγχοι του ΣΕΠΕ θα επεκταθούν εντός του έτους και στον αγροτικό χώρο, όπου εντοπίζονται υψηλά ποσοστά ανασφάλιστης εργασίας, ιδίως σε μετανάστες – εργάτες γης. Πολύ σύντομα θα καταθέσουμε στη Βουλή μια συνολική δέσμη μέτρων για την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας.
Η αποκλιμάκωση της ανεργίας γίνεται με αργούς ρυθμούς και συνοδεύεται από κυριαρχία των ευέλικτων μορφών απασχόλησης. Μπορεί να αλλάξει αυτό και πώς;
Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να αναφερθώ σε κάποια στοιχεία που μπορούν να θέσουν τη βάση της συζήτησης και να δώσουν μια πρώτη απάντηση στην εύκολη καταστροφολογία που ακούμε.
Σε μια ιδιαιτέρως αρνητική συγκυρία καταγράφηκε για το 2016 το καλύτερο ισοζύγιο των ροών μισθωτής απασχόλησης των τελευταίων 15 ετών. Όπως προκύπτει από τα αποτελέσματα του συστήματος Εργάνη το ισοζύγιο είναι θετικό και διαμορφώνεται στις 136.260 νέες θέσεις εργασίας (υψηλότερο του αντίστοιχου ισοζυγίου του έτους 2015 κατά 36.560 περισσότερες θέσεις εργασίας). Μάλιστα, με βάση τα στοιχεία της ετήσιας κατάθεσης για το 2017 προκύπτει αύξηση των επιχειρήσεων που απασχολούν μισθωτούς κατά 4,89% και αύξηση της απασχόλησης κατά 5,1%. Σημαντικό είναι επίσης ότι αυξάνεται και ο μέσος όρος μεικτών μηνιαίων αποδοχών κατά 9,34%.
Τα στοιχεία αυτά ασφαλώς δεν αποτελούν λόγο πανηγυρισμών. Αποτυπώνουν όμως ξεκάθαρα μια θετική δυναμική για πρώτη φορά μετά την έναρξη της κρίσης. Σαφέστατα η καταπολέμηση της ανεργίας δεν περιορίζεται στην πολιτική ενός υπουργείου, σχετίζεται με το σύνολο της κυβερνητικής πολιτικής. Το υπουργείο Εργασίας μπορεί να συμβάλει όμως τα μέγιστα ώστε ο κόσμος της εργασίας να συμμετέχει ισότιμα στην απαιτούμενη ανάκαμψη. Μόνο έτσι δεν θα βιώσουμε άλλη μια περίοδο όπου την ίδια στιγμή που οι αριθμοί θα «ευημερούν» οι ανισότητες θα οξύνονται. Εδώ εδράζεται η κεντρική σημασία του αγώνα μας για την επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων.
Ασχέτως της λύσης που θα δοθεί για τα “μπλοκάκια” στο ασφαλιστικό, προτίθεστε να βάλετε ένα τέρμα σε αυτή την υποκρυπτόμενη σχέση εργασίας;
Η καλυμμένη παροχή εξαρτημένης εργασίας από έναν εργαζόμενο που μεταμφιέζεται σε αυτοαπασχολούμενο συνιστά μια παράνομη πρακτική που απαλλάσσει τον εργοδότη από τις υποχρεώσεις που θέτει η εργατική και ασφαλιστική νομοθεσία εις βάρος των εργαζομένων. Στον νέο ασφαλιστικό νόμο αποτυπώθηκε κανονιστικά η προσπάθεια περιορισμού των συνεπειών που φέρει αυτή η απαράδεκτη μορφή απασχόλησης στην κοινωνική ασφάλιση.
Το ζήτημα όμως είναι πρωτίστως εργασιακό. Ήδη η Επιθεώρηση Εργασίας, στο πλαίσιο της ενισχυμένης παρέμβασης που ασκεί στην αγορά εργασίας, διαπιστώνει μετά από καταγγελίες τις περιπτώσεις απόκρυψης μισθωτής εργασίας επιβάλλοντας ανάλογες κυρώσεις. Εξάλλου στο εξής, μέσω της διαλειτουργικότητας των πληροφοριακών συστημάτων του ΣΕΠΕ και του ΕΦΚΑ, θα μπορούν να εντοπίζονται «μπλοκάκια» που υποκρύπτουν εξαρτημένη σχέση εργασίας και να επιβάλλεται η νομιμότητα.
Εκτιμώ ότι μέσα από τη συνολική προσέγγιση του προβλήματος που επιχειρούμε, παρ’ όλες τις ελλείψεις μας, θα κατορθώσουμε τελικά να περιορίσουμε ουσιαστικά αυτή την καταχρηστική μορφή απασχόλησης που έχει εξαπλωθεί και να εγγυηθούμε τα βασικά δικαιώματα των εργαζομένων.
