Ο τομέας Έρευνας και Καινοτομίας (Ε&Κ) ιδρύθηκε για πρώτη φορά στο ΥΠ.Π.Ε.Θ., με τη θέσπιση χαρτοφυλακίου Αναπληρωτή Υπουργού Ε&Κ, με σκοπό την αναβάθμιση της Έρευνας στη χώρα. Ο τομέας, που άρχισε να λειτουργεί επίσημα στις 21 Μαρτίου 2015, οργανώθηκε συμπληρωματικά ως προς τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ) με σκοπό, μεταξύ των άλλων, τον συντονισμό συναφών αρμοδιοτήτων από διάφορα Υπουργεία.
Αναπληρωτής Υπουργός Παιδείας, αρμόδιος για θέματα Έρευνας & Καινοτομίας είναι ο Kαθηγητής Κώστας Φωτάκης.
Οι στόχοι:
Στον τομέα Ε&Κ διαμορφώθηκαν πολιτικές για την προώθηση τριών κύριων στόχων:
1.Τη στήριξη της Παιδείας και του Πολιτισμού με την παραγωγή νέας Γνώσης που προκύπτει από την Έρευνα. Για το σκοπό αυτό αναπτύχθηκαν πρωτοβουλίες που προωθούν την όσμωση μεταξύ Έρευνας, Παιδείας και Πολιτισμού και δόθηκε έμφαση στις ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.
2.Την επιδίωξη της αριστείας και της επιστημονικής Έρευνας υψηλής ποιότητας, έτσι ώστε αυτή να καταστεί πρεσβευτής για την προβολή της χώρας διεθνώς, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες κρίσης.
3.Την αξιοποίηση της Καινοτομίας που προκύπτει από την επιστημονική Έρευνα ώστε να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης της χώρας και να συντελέσει στην αντιμετώπιση της κοινωνικής και οικονομικής κρίσης και στη δημιουργία προοπτικών για την «επόμενη ημέρα».
Πρέπει να τονισθεί ότι η χώρα διαθέτει αξιόλογο επιστημονικό δυναμικό, το οποίο έχει υψηλή εξειδίκευση και είναι διεθνώς ανταγωνιστικό. Το δυναμικό αυτό αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη επάνω στην οποία θα βασισθεί η εκπλήρωση και υλοποίηση των παραπάνω στόχων.
Η διαμόρφωση δράσεων για την υποστήριξη του ανθρώπινου δυναμικού και ιδιαίτερα των νέων επιστημόνων αποτέλεσε και αποτελεί προτεραιότητα του τομέα Ε&Κ.
Στον Τομέα Έρευνας και Καινοτομίας του ΥΠΕΘ προτεραιότητες αποτελούν:
Η στήριξη του ερευνητικού δυναμικού της χώρας το οποίο παρά τις σημαντικές επιδόσεις και ανταγωνιστικότητα που έχει επιδείξει διεθνώς, υφίσταται ασφυκτικές πιέσεις εξαιτίας των πολιτικών λιτότητας. Η αντιμετώπιση της μεγάλης και μονόπλευρης φυγής επιστημόνων στο εξωτερικό βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της προσπάθειας.
Η δημιουργία ελπίδας και προοπτικής ιδιαίτερα για τους νέους ερευνητές και επιστήμονες αντιμετωπίζεται, βήμα προς βήμα, με μέτρα που οδηγούν σε αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας, προοπτικές για τη σταδιοδρομία τους και περιβάλλοντα ελκυστικά για την διεξαγωγή του ερευνητικού τους έργου.
Οι 100 νέες θέσεις ερευνητών και οι 1000 θέσεις μελών ΔΕΠ που πρόσφατα εγκρίθηκαν για την επόμενη διετία μετά από μία εξαετία απόλυτης «ξηρασίας» στις προσλήψεις στα Πανεπιστήμια και τα Ερευνητικά Κέντρα, περισσότεροι από 4000 υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες που αναμένεται να ωφεληθούν την επόμενη τριετία από τα προγράμματα του νεότευκτου Ελληνικού Ιδρύματος Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ) αποτελούν συγκεκριμένα βήματα προς την κατεύθυνση αυτή.
Η λειτουργία του ΕΛΙΔΕΚ σε βάσεις στέρεες με γνώμονα την έμφαση στην επιστημονική ποιότητα και την επιδίωξη της αριστείας αποτελεί μια δεύτερη προτεραιότητα για το άμεσο μέλλον. Το ΕΛΙΔΕΚ αναμένεται να είναι λειτουργικό μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου 2017 και έτοιμο για να εκπληρώσει δύο βασικούς στόχους: καταρχήν να διαχειρισθεί με τρόπο διαφανή και αξιοκρατικό το ποσό των 240 εκ. Ευρώ από τη δανειακή σύμβαση μεταξύ του ελληνικού Δημοσίου και την ΕΤΕπ. Το ποσό αυτό θα διατεθεί με τρόπο εμπροσθοβαρή για τη στήριξη νέων επιστημόνων και τη Βασική έρευνα που διεξάγεται στα ΑΕΙ και ΕΚ της χώρας. Εδώ πρέπει να τονισθεί ότι χωρίς υψηλής στάθμης Βασική έρευνα, οι όποιες εφαρμογές είναι λειψές και περιορισμένης εμβέλειας. Οι προκηρύξεις των προγραμμάτων θα γίνονται συστηματικά, με συνέχεια και συνέπεια, κάτι που έλειπε μέχρι τώρα προκαλώντας απογοήτευση και έλλειψη προοπτικής. Σημειώνεται ότι στην πρώτη προκήρυξη για υποψήφιους διδάκτορες υπήρξαν περισσότερες από 2000 αιτήσεις, γεγονός που καταδεικνύει την κατάσταση που υπήρχε μέχρι τώρα. Επιπλέον, το ΕΛΙΔΕΚ αναμένεται να αναδείξει θύλακες επιστημονικής ποιότητας που θα λειτουργούν ως πόλος έλξης για άξιους νέους ερευνητές και καταξιωμένους επιστήμονες από την ημεδαπή και τη διασπορά.
Ο δεύτερος στόχος είναι το ΕΛΙΔΕΚ να αποτελέσει ένα θεσμό που θα συνεισφέρει αποτελεσματικά στην καλλιέργεια της επιστημονικής κουλτούρας και θα στηρίζει την προβολή της σύγχρονης επιστήμης στην κοινωνία μέσα από τις πρωτοβουλίες που θα αναπτύξει.
Φιλοδοξία μας είναι το ΕΛΙΔΕΚ να συντελέσει στη βελτίωση του τοπίου της Έρευνας στη χώρα και στην ανάδειξη του εξαιρετικού ανθρώπινου δυναμικού που υπάρχει.
Η επιτάχυνση των προκηρύξεων του ΕΣΠΑ για την Έρευνα αποτελεί επίσης προτεραιότητα μετά την υπέρβαση των περιοριστικών κανόνων της ΕΕ που αφορούν στην υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020. Έχουν ήδη γίνει οι πρώτες προκηρύξεις προγραμμάτων κει ένα κύμα νέων προκηρύξεων που αφορούν προγράμματα εφαρμοσμένης Έρευνας αναμένεται στις αρχές του 2017. Το σύνολο των πόρων του ΕΣΠΑ ανέρχεται σε 1.2 δις € και το στοίχημα είναι να αξιοποιηθεί πλήρως μέχρι το τέλος του προγράμματος.
Μια τέταρτη προτεραιότητα είναι η Έρευνα να συντελέσει στην Αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας, ως ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας για τη διαμόρφωση μιας Οικονομίας Έντασης Γνώσης. Ερευνητικά αποτελέσματα που παράγονται σε ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα, μπορεί να είναι αξιοποιήσιμα για την παραγωγή πλούτου και ήδη έχει σχεδιασθεί ο μηχανισμός για την αξιοποίησή τους. Πρόκειται για την Ίδρυση ενός Ταμείου Καινοτομίας με πόρους προερχόμενους από το ΕΣΠΑ και τη συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων, το οποίο παρέχει κεφάλαια σποράς και συμμετοχές σε επιλεγμένα ερευνητικά έργα που παρουσιάζουν επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Το Ταμείο αυτό θα αποτελεί μέρος ενός Υπερ-Ταμείου Συμμετοχών και θα στηρίζει τη δημιουργία νέων καινοτόμων επιχειρήσεων και τεχνοβλαστών (start-ups).Αποτελεί τη συνεισφορά της Έρευνας και της Καινοτομίας σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την Ανάπτυξη που έχει διαμορφωθεί από το Υπουργείο Οικονομίας.
Όλες οι παραπάνω προτεραιότητες εντάσσονται στο ευρύτερο σχεδιασμό και την υλοποίηση του ενιαίου χώρου Έρευνας και Παιδείας που θα αποβλέπει στη βέλτιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και των ερευνητικών υποδομών της χώρας έτσι ώστε η Παιδεία και η Έρευνα με τη Γνώση που παράγεται, διαχέεται και αξιοποιείται να αποτελέσουν στήριγμα της Κοινωνίας μέσα στις συνθήκες κρίσης και σοβαρό πυλώνα για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας.
