«Τα γεωπολιτικά συμφέροντα τρίτης χώρας δεν μπορεί να είναι κριτήριο λύσης του Κυπριακού»

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Από τι θα εξαρτηθεί εάν θα έχουμε λύση στο Κυπριακό το επόμενο διάστημα κ. υπουργέ;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Από το αν θα γίνει δυνατό να βρεθεί ένας κοινός παρανομαστής που θα δίνει τα μέγιστα δυνατά δικαιώματα στους τουρκοκύπριους και τη μέγιστη ασφάλεια στους ελληνοκύπριους. Ως προς το τελευταίο αυτό απαιτεί τον τερματισμό της κατοχής της Μεγαλονήσου, την κατάργηση του καθεστώτος των εγγυήσεων, που είναι αποικιακού τύπου, και την απόσυρση των ξένων στρατευμάτων από την Κύπρο. Ουδείς, δηλαδή, μπορεί να έχει παρεμβατικά δικαιώματα ως προς την Κύπρο. Η Τουρκία πρέπει να αντιληφθεί ότι στον σύγχρονο κόσμο δεν μπορεί τρίτο κράτος να ελέγχει κράτος-μέλος της ΕΕ.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η Αθήνα μέχρι πού μπορεί να κάνει πίσω στο θέμα των εγγυήσεων και κυρίως της παραμονής του τουρκικού στρατού στο νησί κ. υπουργέ;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Κύπρος πρέπει να εξελιχθεί σε μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία με πλήρη κυριαρχία ως μέλος της ΕΕ και του ΟΗΕ. Τα γεωπολιτικά συμφέροντα τρίτης χώρας δεν μπορεί να είναι κριτήριο λύσης του Κυπριακού. Όσοι έχουν διαφορετική γνώμη, και ασφαλώς το δικαιούνται, πρέπει να μας πουν πώς ορίζουν εκείνοι «το Κυπριακό πρόβλημα». Είναι ένα πρόβλημα κατά τη γνώμη τους που δεν έχει σχέση με το ζήτημα της Κυριαρχίας και της Κατοχής; ή μήπως επιθυμούν μια λύση «ολίγης κυριαρχίας και ολίγης κατοχής;». Σε κάθε περίπτωση θα είναι πιο χρήσιμο να πουν ευθέως τη γνώμη τους παρά να διαπράττουν ύβρη όπως κάνουν μέχρι τώρα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αν παραμείνει ο τουρκικός στρατός στο νησί κ. υπουργέ, θα παραμείνει και ο ελληνικός; Και αντιστοίχως εάν δημιουργηθεί τουρκική βάση θα δημιουργηθεί και ελληνική;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Σε αντίθεση με τις άλλες πλευρές, η Ελλάδα, όπως και η Κυπριακή Δημοκρατία, έχει καταθέσει σειρά προτάσεων. Ανάμεσα σε αυτές ένα «Σύμφωνο Προσωρινής Στάθμευσης» των ξένων στρατευμάτων στο Νησί. Κάτι ανάλογο (όχι, όμως, αντίστοιχο) με αυτό που συμφωνήθηκε ανάμεσα στην υπό ενοποίηση Γερμανία και την Σοβιετική Ένωση. Αυτό το σύμφωνο καθόριζε το νομικό καθεστώς αποχώρησης των σοβιετικών στρατευμάτων και τον τρόπο παρακολούθησης της ροής εξόδου τους. Για το ίδιο διάστημα θα ισχύουν τα ίδια και για τον Ελληνικό στρατό. Σημειώνω, βέβαια, ότι η ΕΛΔΥΚ είναι νόμιμα στο νησί, ενώ ο πολλαπλάσια μεγαλύτερος κατοχικός στρατός παράνομα.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Η εκ περιτροπής Προεδρία προσωπικά σας ανησυχεί; Σας προβληματίζει;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ότι αφορά την εσωτερική πτυχή του Κυπριακού, αυτή είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης αποκλειστικά της Κυπριακής Δημοκρατίας και των δύο κοινοτήτων. Εμείς, σε αντίθεση με άλλους, δεν εκφέραμε λόγο επ’ αυτής της πτυχής σε όλο το διάστημα της σχεδόν δίχρονης διαπραγμάτευσης. Και καλά κάναμε. Ήταν συνειδητή επιλογή μου να μιλάμε μόνο για την εξωτερική πτυχή για την οποία σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες έχουμε (ακόμα) ευθύνη, υποχρεώσεις και αρμοδιότητα. Για αυτό συμφωνήσαμε και συμμετείχαμε στην τριμερή συνάντηση των εγγυητριών δυνάμεων υπό τον ΟΗΕ που εξάλλου είχε α) συμφωνηθεί από τον πρόεδρο Αναστασιάδη στις 1/12/2016, β) συμφωνηθεί εξαρχής στην γραπτή ημερήσια διάταξη που εκπονήθηκε πριν πάμε στην Γενεύη καθώς και γ) προαναγγελθεί από τον ΓΓ του ΟΗΕ. Αντίστοιχα υπήρξαν τρία κείμενα του ΟΗΕ, μέχρι το απόγευμα της 12ης, που καθόριζαν ότι στις 13.1.2017 η συζήτηση θα γινόταν σε επίπεδο πολιτικών προσώπων.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Έχετε διαβεβαιώσεις από την Ευρώπη ότι δεν μπορεί να δεχθεί λύση που ουσιαστικά η Άγκυρα θα κηδεμονεύει την ηγεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η ΕΕ δεν μπορεί να δεχτεί παρεμβατικά δικαιώματα, άρα και εγγυήσεις, επί του εδάφους της. Για αυτό υπάρχουν ήδη νομικές γνωμοδοτήσεις. Αλλά και κανείς στο σύγχρονο κόσμο δεν μπορεί να δεχτεί κάτι τέτοιο για κράτος μέλος του ΟΗΕ. Όσοι φωνασκούν ενάντια στην πολιτική μας ας μας εξηγήσουν επιτέλους γιατί έχουν άλλη γνώμη και που τη στηρίζουν.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο Ερντογάν εκτιμάτε ότι μπορεί να λάβει αποφάσεις για συμβιβαστικές λύσεις πριν από τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος για τις αρμοδιότητές του;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Θεωρώ τον Ερντογάν έναν έξυπνο, έμπειρο, σημαντικό ηγέτη της Τουρκίας. Γνωρίζει ότι τα προβλήματα λύνονται μέσα από συμβιβασμούς. Όχι σκάρτους, αλλά δημιουργικούς. Εναπόκειται σε εκείνον να κάνει τις επιλογές του ως προς το Κυπριακό και θα κριθεί όπως κρινόμαστε όλοι. Η κρίση μας, βέβαια, πρέπει να αφορά πραγματικά γεγονότα και όχι μεταφυσικές ερωτήσεις.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Εκτός από την Τουρκία, υπάρχουν άλλες δυνάμεις στη διαπραγμάτευση που δεν θέλουν λύση του Κυπριακού; Ή που τη θέλουν όπως την επιθυμεί η Τουρκία;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Υπάρχουν δυνάμεις που πίστευαν ότι ήταν εύκολο η Ελλάδα να πιεστεί προς υποχώρηση. Σήμερα, αυτές δείχνουν πολύ εκνευρισμένες και έχουν μεταδώσει τον εκνευρισμό τους σε σειρά από φερέφωνα που ειδικεύονται στη συκοφαντία. Ανακάλυψαν, βλέπετε, ότι τα θεμελιακά εθνικά μας συμφέροντα, η Κύπρος, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και ο διεθνής νόμος δεν μπορεί να είναι πεδίο πολιτικής χωρίς αρχές. Συμβιβασμούς προκειμένου να υπάρξει λύση κάνουμε και θα κάνουμε, και έτσι οφείλουμε να κάνουμε. Αλλά υποχωρήσεις ως προς τη λύση του πυρήνα του προβλήματος δεν θα κάνουμε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Το Σύμφωνο Φιλίας και Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας-Κύπρου τι θα περιλαμβάνει κ. υπουργέ; Ποιες θα είναι οι βασικές αρχές του;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Έχουμε προτείνει την κατάργηση των συνθηκών εγγυήσεων και εκείνης της συμμαχίας. Προτείναμε ένα σύμφωνο φιλίας στη βάση της παγκόσμιας ιστορικής εμπειρίας που μελετήσαμε με προσοχή. Με αυτό το σύμφωνο οι τρεις χώρες θα συνεργάζονται έναντι σύγχρονων κοινών κινδύνων, όπως οι οικολογικοί, η τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα. Θα υπάρχει και ένας κοινός μηχανισμός συνεργασίας και προώθησης μιας θετικής ατζέντας. Εκείνο που θα αποκλειστεί είναι το δικαίωμα παρέμβασης μιας χώρας σε βάρος ή και στο εσωτερικό άλλης. Μερικοί διεθνείς παράγοντες θέλουν να πάρουν την ιδέα αυτού του Συμφώνου και να την «αξιοποιήσουν» ενάντια στο πνεύμα του, ως μια νέα συνθήκη εγγυήσεων. Δεν θα το επιτρέψουμε.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Αν δεν υπάρξει λύση του Κυπριακού, ανησυχείτε για τις κινήσεις της Άγκυρας; Κάποιοι κάνουν λόγο για ταϊβανοποίηση ή και προσάρτηση των κατεχομένων, αλλά και για ένταση των προκλήσεων στο Αιγαίο;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Ελλάδα και Τουρκία έχουμε συμφωνήσει ότι το Κυπριακό δεν συνδέεται με τις διμερείς μας σχέσεις. Δηλαδή, δεν διασυνδέονται ούτε κατά τη διαπραγμάτευση, ούτε εξαιτίας των όποιων αποτελεσμάτων της. Ως προς την κινδυνολογία σημειώνω ότι με αυτή γίνεται προσπάθεια να εκβιαστεί η θέληση του κυπριακού λαού.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Σε περίπτωση μη λύσης μπορεί η Άγκυρα σε συνεργασία με τα Κατεχόμενα να προχωρήσουν σε εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Το πρόβλημα της άλλης πλευράς είναι ότι οι υδρογονάνθρακες δεν βρίσκονται στη βόρεια πλευρά της Κύπρου, αλλά στη νότια. Ότι το διεθνές δίκαιο στηρίζει τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έτσι «φρόντισε ο θεός εν τη σοφία του». Ελπίζω και εργάζομαι για αυτό, να υπάρξει λύση στο Κυπριακό και κατά προέκταση να μην προκύψουν τέτοια προβλήματα ή απειλές.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Με το χέρι στην καρδιά: Ποιοί δεν θέλουν τον Νίκο Κοτζιά υπουργό Εξωτερικών στη διαπραγμάτευση για το Κυπριακό; Βρίσκονται εντός ή εκτός της χώρας;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Στα δύο χρόνια που είμαστε στη κυβέρνηση ακολουθούμε μια ενεργητική πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Κτίσαμε συμμαχίες και βοηθήσαμε η χώρα να βγάλει το κεφάλι από το βυθό της θάλασσας πάνω από την επιφάνεια. Μερικοί είχαν μάθει αλλιώς και δεν τους αρέσει. Θα συνηθίσουν. Όποιος δεν σκέφτεται το πώς θα κερδίσει η Ελλάδα μια διαπραγμάτευση, αλλά έμαθε να αναζητά τον δρόμο της παράδοσης σε διάφορες πιέσεις ασφαλώς δεν με θεωρεί «υπουργό της καρδιάς του».

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Οι σχέσεις σας με τον Αλέξη Τσίπρα και τον Ν. Αναστασιάδη;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Συντροφικές και πατριωτικές.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Ο Ν. Κοτζιάς μπορεί να παραμείνει υπουργός Εξωτερικών αν η όποια λύση περιλαμβάνει παραμονή των τουρκικών στρατευμάτων, πέραν του μεταβατικού ορίου;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η λύση που θα συμφωνήσουμε, και θέλουμε να υπάρξει συμφωνία, θα είναι καλή και κατά συνέπεια θα διαγράψει το ερώτημά σας. Αν δεν υπάρξει συμφωνία δεν θα φταίμε εμείς. Άρα η απάντηση είναι η ίδια. Σε κάθε περίπτωση δεν θα γίνουμε φορείς σκάρτων «λύσεων».

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Μπορεί η λύση ή μη λύση του Κυπριακού να επηρεάσει θετικά ή αρνητικά τη διαπραγμάτευση για την αξιολόγηση;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Δεν νομίζω ότι σήμερα, υπογραμμίζω σήμερα, υπάρχει ο οποιοσδήποτε που να θέλει να συνδυάσει αυτά τα πράγματα ή να μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και επισήμως ο Ντ. Τραμπ Πρόεδρος των ΗΠΑ. Θα αλλάξουν οι ισορροπίες στην περιοχή και τι θα συμβεί στις σχέσεις της Ουάσινγκτον με την Ευρώπη;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Πιστεύω ότι η διοίκηση Τραμπ θα κάνει δύο μεγάλες μετακινήσεις: πρώτον, θα ενισχύσει την γεωοικονομική πτυχή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και κατά προέκταση θα την ενισχύσει έναντι της «καθαρής» γεωπολιτικής. Δεύτερον, θα προσπαθήσει να κάνει μια αναστροφή της πολιτικής του Νίξον πριν από 45 χρόνια. Τότε οι ΗΠΑ επεδίωξαν να αποσπάσουν την Λ.Δ. της Κίνας από τη Σοβιετική Ένωση και να συνεργαστούν μαζί της έναντι της τελευταίας. Τώρα θα επιδιώξουν αλλαγή στο τρίγωνο. Η «αντίθετη κορυφή» να είναι η Κίνα και πιθανά η Ρωσία μαζί τους. Την ΕΕ την βλέπουν σε πορεία αδυναμίας και κρίση ταυτότητας. Πολλοί στην Ουάσινγκτον αναρωτούνται που πάει η ΕΕ και τι ακριβώς θέλει. Πιστεύω ότι η ΕΕ δεν πρέπει να κάνει το λάθος της μη καταγραφής και ανάλυσης των πραγματικών προβλημάτων. Ερωτημάτων στα οποία προσπάθησε ο Τραμπ να δώσει τις δικές του απαντήσεις.

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ: Και η ΕΕ;

Ν. ΚΟΤΖΙΑΣ: Η Ευρώπη έχει ένα πρόβλημα. Δεν είναι απλά ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει τη μία ή άλλη επιμέρους λύση, όπως εκείνη του Brexit, του προσφυγικού και της οικονομικής κρίσης. Είναι ότι έχει κρίση διαχείρισης των κρίσεων. Δεν έχει όραμα για τον 21ο αιώνα, τα μνημόνια και οι κυρώσεις υποκατέστησαν τις αξίες της και τείνει να περιορίσει την ταυτότητά της σε τέτοια μέτρα και εργαλεία. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε μια μεγάλη και ειλικρινή συζήτηση για το τι ΕΕ θέλουμε για τον 21ο αιώνα και πώς θα υλοποιήσουμε το όποιο σχέδιό μας.