Ο ρυθμός της διαδικασίας μετεγκατάστασης προσφύγων

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αυτοτελούς Κλιμακίου Μετεγκατάστασης στον Άλιμο, ο συνολικός προσφερόμενος αριθμός θέσεων από άλλα κράτη μέλη προς τους αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα ανήλθε σε 12.999. Κατά τη διάρκεια του έτους η Γαλλία προσέφερε 3.200 θέσεις, ακολουθούμενη από τη Γερμανία, την Ολλανδία και την Πορτογαλία.

Ο μέσος χρόνος μεταξύ της καταγραφής του υποψηφίου για μετεγκατάσταση σε κάποιο  από τα Γραφεία Ασύλου και της αποστολής του αντίστοιχου αιτήματος εκ μέρους της Ελλάδος προς κάποιο άλλο κράτος-μέλος για την αποδοχή του είναι 49 ημέρες. Ωστόσο, από τη στιγμή που παραλαμβάνεται η προσφορά μιας θέσης από άλλο κράτος-μέλος και μέχρι το Κλιμάκιο Μετεγκατάστασης να αποστείλει το σχετικό αίτημα μεσολαβούν μόλις έξι ημέρες. Αυτό είναι αποτέλεσμα του χαμηλού αριθμού προσφορών από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη: αν και μέχρι την 1^η Φεβρουαρίου η Υπηρεσία Ασύλου είχε συνολικά καταγράψει 24,233 υποψήφιους για μετεγκατάσταση, τα κράτη-μέλη είχαν προσφέρει μόλις 15.164 θέσεις.

Επιπλέον, ο μέσος χρόνος από την αποστολή ενός αιτήματος από την Ελλάδα ως την απάντηση σε αυτό από το άλλο κράτος-μέλος είναι 29 ημέρες, πολύ παραπάνω από την περίοδο των δέκα ημερών που ορίζεται στις οδηγίες που υιοθετήθηκαν από τα κράτη-μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Μάλιστα, ο μέσος χρόνος απόκρισης των κρατών μελών στα αιτήματα της Ελλάδος αυξάνεται διαρκώς. Τον Ιανουάριο του 2017 μόλις το 5% όλων των αιτημάτων που παρελήφθησαν απαντήθηκαν εντός δεκαημέρου, ενώ για το 79% όλων των αιτημάτων ο μέσος όρο απόκρισης ήταν μεταξύ 21 και 40 ημερών.

Εν τω μεταξύ, ο μέσος χρόνος που απαιτείται από τη στιγμή που μία αποδοχή παραλαμβάνεται μέχρι ο αιτών να μεταβεί στο κράτος-μέλος προορισμού ανέρχεται στις 58 ημέρες, επειδή ότι τα κράτη-μέλη χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να δεχτούν αιτούντες άσυλο. Οι καθυστερήσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την αργή αποσυμφόρηση των δομών φιλοξενίας στην ηπειρωτική Ελλάδα, τη διάχυτη απογοήτευση μεταξύ των αιτούντων άσυλο και, τελικά, στην απώλεια αξιοπιστίας του προγράμματος μετεγκατάστασης.

Από την έναρξη του προγράμματος μετεγκατάστασης και μέχρι την 20^η Ιανουαρίου 2017 συνολικά 523 ασυνόδευτοι ανήλικοι καταγράφηκαν για συμμετοχή στο πρόγραμμα, με 350 από αυτούς να έχουν ήδη γίνει αποδεκτοί. Η Φινλανδία έχει αποδεχτεί τους 119. Πολλά κράτη-μέλη ωστόσο δεν αποδέχονται συγκεκριμένες κατηγορίες ασυνόδευτων παιδιών, όπως για παράδειγμα τα κορίτσια κάτω των 18 που είναι νυμφευμένα και ενδεχομένως έχουν ήδη παιδιά. Πολλά κράτη μέλη αρνούνται να δεχτούν αυτά τα κορίτσια και τις οικογένειές τους, θεωρώντας ότι ο γάμος είναι παράνομος βάσει του δικαίου όλων των κρατών μελών, χωρίς ωστόσο να λαμβάνουν υπόψη ότι αυτό καθ’ αυτό το γεγονός δεν αποτελεί βάση άρνησης για τη μετεγκατάσταση, σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ούτε και απαραιτήτως εξυπηρετεί το βέλτιστο συμφέρον των παιδιών αυτών.

Η εφαρμογή του προγράμματος μετεγκατάστασης υποστηρίζεται σημαντικά από το EASO, το Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Η Ύπατη Αρμοστεία έχει αναλάβει τη στέγαση των υποψηφίων για μετεγκατάσταση, καθώς επίσης και τη μετάβασή τους στην Υπηρεσία Ασύλου καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Το EASO είναι ο συναρμόδιος φορέας που αναλαμβάνει τη διερμηνεία καθ’ όλη τη διαδικασία, καθώς επίσης και υποστήριξη στην καταγραφή, την  εφαρμογή των κανόνων του Κανονισμού του Δουβλίνου και του ελέγχου γνησιότητας των εγγράφων. Ο ΔΟΜ, τέλος, είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος φορέας για τις διαδικασίες της μετάβασης και υποδοχής στη χώρα μετεγκατάστασης, του ιατρικού ελέγχου και της παροχής πληροφοριών για το κράτος-μέλος προορισμού στους αιτούντες .